Đánh giá tác động của khuyến nông đến việc phát triển cây thức ăn gia súc ở huyện phú ninh, tỉnh quảng nam

MUÛC LUÛC
Låìi caím ån ..................................................................i
Danh muûc caïc tæì ngæî viãút tàõt ................................ii
Muûc luûc ....................................................................1
Danh muûc caïc baíng biãøu ..........................................2
Danh muûc caïc så âäö ...............................................3
PHÁÖN 1: MÅÍ ÂÁÖU...................................................3
1. Âàût váún âãö...........................................................3
2. Muûc tiãu nghiãn cæïu................................................5
3. Kãút quaí mong âåüi cuía âãö taìi.................................5
PHÁÖN 2: CÅ SÅÍ LYÏ LUÁÛN VAÌ THÆÛC TIÃÙN................6
1. Täøng quan tçnh hçnh khuyãún näng............................6
1.1. Tçnh hçnh khuyãún näng trãn thãú giåïi.....................6
1.2. Hoaût âäüng khuyãún näng åí Viãût Nam...................8
1.3. Näüi dung hoaût âäüng khuyãún näng.......................8
1.4. Phæång phaïp thæûc hiãûn khuyãún näng chuí yãúu.. 10
2. Tçnh hçnh chàn nuäi.................................................11
3. Cáy thæïc àn gia suïc trong chàn nuäi.........................14
3.1. Mäüt säú lyï do âãø träöng cáy thæïc àn cho chàn nuäi
gia suïc.......................................................................14
3.2. Mäüt säú cáy träöng laìm thæïc àn cho gia suïc.........15
PHÁÖN 3: NÄÜI DUNG VAÌ PHÆÅNG PHAÏP.....................19
1. Näüi dung nghiãn cæïu.............................................19
2. Phæång phaïp nghiãn cæïu........................................20
PHÁÖN 4: KÃÚT QUAÍ NGHIÃN CÆÏU VAÌ THAÍO LUÁÛN. . .22
1. Täøng quan chung vãö tçnh hçnh tæû nhiãn, kinh tãú, xaî
häüi cuía huyãûn.........................................................22
1.1. Âiãöu kiãûn tæû nhiãn...........................................22
1.2. Âiãöu kiãûn xaî häüi...............................................24
1.3. Âiãöu kiãûn kinh tãú..............................................26
2. Hoaût âäüng khuyãún näng taûi huyãûn Phuï Ninh........29
1
2.1. Trung tám Näng nghiãûp vaì Khuyãún näng Quaíng
Nam...........................................................................29
2.2. Traûm khuyãún näng khuyãún lám..........................32
3. Thæûc traûng phaït triãøn cuía âaìn gia suïc åí huyãûn
Phuï Ninh....................................................................39
3.1. Caïc loaûi gia suïc âæåüc nuäi taûi âëa phæång.........39
3.2. Caïc yãúu täú aính hæåíng âãún sæû phaït triãøn cuía
âaìn gia suïc................................................................42
4. Tçnh hçnh thæïc àn cho gia suïc.................................44
4.1. Caïc loaûi thæïc àn cho gia suïc âëa baìn huyãûn Phuï
Ninh........................................................................... 44
4.2. Cáy thæïc àn gia suïc.............................................46
5. Taïc âäüng cuía khuyãún näng âäúi våïi viãûc phaït triãøn
cáy thæïc àn gia suïc....................................................48
5.1. Táûp quaïn cuía ngæåìi dán vãö thæïc àn cho gia suïc.
................................................................................. 48
5.2. Khoï khàn trong viãûc giaíi quyãút thæïc àn cho gia suïc.
................................................................................. 49
5.3. Chãú biãún thæïc àn cho gia suïc.............................50
5.4. Hoaût âäüng khuyãún näng trong viãûc phaït triãøn cáy
thæïc àn gia suïc..........................................................50
5.5. Nhæîng thuáûn låüi vaì khoï khàn cuía hoaût âäüng
khuyãún näng âäúi våïi viãûc phaït triãøn cáy thæïc àn gia
suïc............................................................................ 58
6. Giaíi phaïp nhàòm phaït triãøn cáy thæïc àn gia suïc taûi
âëa phæång................................................................59
PHÁÖN 5: KÃÚT LUÁÛN VAÌ KIÃÚN NGHË........................63
1. Kãút luáûn..............................................................63
2. Kiãún nghë..............................................................63
PHÁÖN 6: TAÌI LIÃÛU THAM KHAÍO................................65
2
DANH MUÛC CAÏC BAÍNG BIÃØU
Baíng 1: Biãún âäüng âaìn váût nuäi tæì nàm 2000 - 2004 14
Baíng 2: Chè säú phaït triãøn âaìn gia suïc (giaï trë nàm
træåïc laì 100%, nàm 2000 so saïnh våïi nàm 1999).........15
Baíng 3: Tçnh hçnh dán säú vaì lao âäüng cuía huyãûn Phuï
Ninh tênh âãún ngaìy 01/04/2004..................................26
Baíng 4: Giaï trë saín xuáút näng, lám, thuyí saín nàm 2004
................................................................................. 29
Baíng 5: Giaï trë saín xuáút cäng nghiãûp - tiãøu thuí cäng
nghiãûp nàm 2004 (tênh theo giaï cäú âënh nàm 1994)....30
Baíng 6: Säú häü, lao âäüng hoaût âäüng kinh tãú dëch vuû
nàm 2004...................................................................31
Baíng 7: Biãún âäüng quy mä âaìn gia suïc trãn âëa baìn
huyãûn Phuï Ninh.........................................................41
Baíng 8: Säú häü chàn nuäi gia suïc trong täøng säú häü
âiãöu tra.....................................................................42
Baíng 9: Thæïc àn chuí yãúu cho tráu boì âæåüc ngæåìi dán
sæí duûng...................................................................47
Baíng 10: Biãún âäüng mäüt säú loaûi cáy thæïc àn táûn
duûng........................................................................ 49
Baíng 11: Säú häü bàõt âáöu träöng coí qua caïc nàm......53
Baíng 12: Biãún âäüng diãûn têch, nàng suáút träöng coí
qua caïc nàm...............................................................54
Baíng13: Säú læåüng ngæåìi tham gia táûp huáún taûi mäùi
xaî............................................................................. 57
3
DANH MUÛC CAÏC SÅ ÂÄÖ
Så âäö 1: Caïc yãúu täú taïc âäüng vaìo näng thän [6]8
Så âäö 2: Cå cáúu täø chæïc cuía Trung tám Näng nghiãûp
vaì Khuyãún näng tènh Quaíng Nam...............................32
4
PHÁÖN 1: MÅÍ ÂÁÖU
1. Âàût váún âãö.
Viãût Nam âang chuyãøn dáön cå cáúu kinh tãú giæîa
näng nghiãûp, cäng nghiãûp vaì dëch vuû theo hæåïng giaím
tyí troüng saín xuáút näng nghiãûp, tàng tyí troüng cäng
nghiãûp vaì dëch vuû. Tuy nhiãn, näng nghiãûp váùn âang
âæåüc âáöu tæ nhàòm phaït triãøn theo chiãöu sáu. Saín
xuáút näng nghiãûp trong nhæîng nàm gáön âáy âaî coï
nhæîng bæåïc chuyãøn biãún têch cæûc, nàng suáút vaì saín
læåüng khäng ngæìng tàng nhanh, cháút læåüng saín
pháøm ngaìy caìng cao. Trong näng nghiãûp thç träöng troüt
hiãûn âang chiãúm tyí troüng cao vaì Nhaì næåïc ta âang
chuyãøn âäøi nhàòm náng tyí troüng chàn nuäi phuì håüp
våïi cå cáúu kinh tãú cuía caïc ngaình saín xuáút.
Hiãûn nay, háöu hãút caïc häü gia âçnh saín xuáút näng
nghiãûp âãöu coï chàn nuäi gia suïc, chuïng chiãúm vë trê
quan troüng trong thu nháûp cuía ngæåìi dán, goïp pháön
vaìo sæû äøn âënh kinh tãú cuía caïc näng häü. Mäüt váún
âãö âàût ra hiãûn nay laì tçnh hçnh thæïc àn cho chàn nuäi,
âáy laì yãúu täú goïp pháön quan troüng vaìo sæû phaït
triãøn cuía âaìn váût nuäi. Ngaìy træåïc, thæïc àn cho chàn
nuäi chuí yãúu dæûa vaìo tæû nhiãn. Khi diãûn têch âäöng
coí coìn räüng raîi, thiãn nhiãn æu âaîi, nguäön thæïc àn
naìy tæång âäúi däöi daìo, con ngæåìi khäng phaíi báûn tám
nhiãöu âãún viãûc tçm kiãúm thæïc àn cho tráu, boì. Coìn
hiãûn nay, træåïc sæû gia tàng khaï nhanh cuía dán säú,
täúc âäü âä thë hoaï ngaìy caìng cao, viãûc khai thaïc ngaìy
caìng triãût âãø diãûn têch âáút chæa sæí duûng âaî laìm
cho diãûn têch âáút âäöng coí khäng ngæìng bë thu heûp,
dáùn âãún nguäön thæïc àn tæû nhiãn bë khan hiãúm dáön.
5
Âäöng thåìi quy mä âaìn gia suïc âang tàng nhanh, âiãöu
naìy âoìi hoíi con ngæåìi phaíi biãút tçm kiãúm vaì taûo ra
nguäön thæïc àn cho gia suïc khäng chè cho hiãûn taûi maì
caí tæång lai. Thæïc àn cäng nghiãûp âang mang laûi hiãûu
quaí cao trong chàn nuäi, tuy nhiãn, noï laûi chæa phuì håüp
våïi táûp quaïn chàn nuäi cuía âa pháön näng häü, âäöng
thåìi giaï caí cuía nhæîng loaûi thæïc àn naìy khaï cao,
ngæåìi dán chæa daïm âáöu tæ nhiãöu. Træåïc thæûc tãú
naìy, viãûc phaït triãøn cáy thæïc àn cho gia suïc laì ráút
cáön thiãút vaì phuì håüp våïi hoaût âäüng chàn nuäi cuía
ngæåìi dán Viãût Nam.
Trong nhæîng nàm qua, nhiãöu chæång trçnh, dæû aïn
phaït triãøn âaî âæåüc thæûc hiãûn åí khu væûc näng thän
nhàòm phaït triãøn näng nghiãûp näng thän, náng cao cháút
læåüng cuäüc säúng cho ngæåìi dán näng thän Viãût Nam.
Caïc hoaût âäüng naìy pháön låïn âæåüc thæûc hiãûn thäng
qua caïc täø chæïc, hoaût âäüng liãn quan træûc tiãúp âãún
näng thän, trong âoï coï khuyãún näng. Täø chæïc naìy
chênh thæïc ra âåìi åí Viãût Nam vaìo nàm 1993, khi coï
Nghë âënh 13/CP cuía Chênh phuí, cho âãún nay âaî mang
laûi ráút nhiãöu kãút quaí âaïng kãø, goïp pháön vaìo sæû
phaït triãøn näng nghiãûp näng thän Viãût Nam. Tuy nhiãn,
våïi mäùi âëa phæång thç hoaût âäüng naìy khaïc nhau do
âiãöu kiãûn cuía mäùi khu væûc khaïc nhau, sæû quan tám
cuía caïc cáúp, cuía ngæåìi dán laì khaïc nhau.
Huyãûn Phuï Ninh cuía tènh Quaíng Nam laì mäüt
huyãûn måïi, væìa âæåüc chia taïch ra tæì thë xaî Tam Kyì
theo Nghë âënh 01/2005/NÂ-CP cuía Chênh phuí ngaìy
05/01/2005. Bæåïc âáöu phaït triãøn, huyãûn âaî vaì âang
gàûp nhiãöu khoï khàn nhæ âäüi nguî caïn bäü coìn måïi
meí, trung tám huyãûn chæa äøn âënh, âëa âiãøm laìm
6
viãûc cuía caïc phoìng ban coìn taûm båü, chæa chênh
thæïc,... Tuy nhiãn, bæåïc âáöu trong cäng taïc phaït triãøn,
huyãûn cuîng âaî âaût âæåüc nhæîng kãút quaí nháút âënh.
Nhiãöu chæång trçnh phaït triãøn cuîng âaî âæåüc thæûc
hiãûn taûi âáy. Kãú thæìa cäng taïc khuyãún näng træåïc
âáy cuía thë xaî, Traûm Khuyãún näng khuyãún lám huyãûn
Phuï Ninh cuîng âaî vaì âang thæûc hiãûn nhiãöu näüi dung
quan troüng trong cäng taïc cuía mçnh.
Âãø coï mäüt caïi nhçn täøng quan vãö tçnh hçnh
khuyãún näng, hoaût âäüng chàn nuäi taûi huyãûn, âàûc
biãût laì sæû taïc âäüng cuía hoaût âäüng khuyãún näng
âãún viãûc phaït triãøn cáy thæïc àn gia suïc, chuïng täi
tiãún haình nghiãn cæïu âãö taìi: "Âaïnh giaï taïc âäüng
cuía khuyãún näng âãún viãûc phaït triãøn cáy thæïc
àn gia suïc åí huyãûn Phuï Ninh, tènh Quaíng Nam".
Thäng qua âãö taìi naìy, chuïng täi hiãøu âæåüc vãö tçnh
hçnh hoaût âäüng khuyãún näng, hoaût âäüng chàn nuäi,
vaì mäúi quan hãû taïc âäüng cuía chuïng våïi nhau, tæì âoï
kiãún nghë caïc giaíi phaïp nhàòm tàng cæåìng hiãûu quaí
hoaût âäüng khuyãún näng trong viãûc phaït triãøn cáy
thæïc àn gia suïc.
7
2. Muûc tiãu nghiãn cæïu.
- Tçm hiãøu hoaût âäüng khuyãún näng taûi âëa
phæång.
- Tçnh hçnh chàn nuäi gia suïc cuía huyãûn trong thåìi
gian qua.
- Tçm hiãøu sæû taïc âäüng cuía khuyãún näng âãún
viãûc phaït triãøn cáy thæïc àn cho gia suïc.
- Âãö xuáút caïc giaíi phaïp nhàòm tàng hiãûu quaí taïc
âäüng cuía cäng taïc khuyãún näng trong viãûc phaït
triãøn cáy thæïc àn gia suïc.
3. Kãút quaí mong âåüi cuía âãö taìi.
- Nhçn tháúy âæåüc táöm quan troüng cuía chàn nuäi
thäng qua quy mä âaìn gia suïc vaì thu nháûp cuía ngæåìi
dán tæì chàn nuäi.
- Täøng quan âæåüc tçnh hçnh Khuyãún näng, chàn nuäi
trong huyãûn.
- Âæa ra âæåüc thæûc traûng tçnh hçnh thæïc àn cho
gia suïc, âàûc biãût laì cáy thæïc àn gia suïc.
- Âãö xuáút caïc giaíi phaïp thiãút thæûc nhàòm phaït
triãøn cáy thæïc àn gia suïc.
8
PHÁÖN 2: CÅ SÅÍ LYÏ LUÁÛN VAÌ THÆÛC TIÃÙN
1. Täøng quan tçnh hçnh khuyãún näng.
Khuyãún näng laì mäüt quaï trçnh, mäüt dëch vuû
truyãön baï kiãún thæïc vaì huáún luyãûn tay nghãö cho
näng dán, laìm cho hoü coï khaí nàng tæû giaíi quyãút láúy
caïc váún âãö cuía hoü nhàòm phaït triãøn saín xuáút, caíi
thiãûn âåìi säúng váût cháút vaì tinh tháön cho näng dán.
Cuìng våïi nhiãöu hoaût âäüng, khuyãún näng âaî goïp
pháön maûnh meî vaìo sæû phaït triãøn cuía näng nghiãûp
näng thän, laì mäüt yãúu täú, mäüt bäü pháûn håüp thaình
cuía toaìn bäü hoaût âäüng håüp thaình phaït triãøn näng
thän [6].
Taìi Khuyãún Chênh
chênh näng saïch
Näng
Giaïo thän Cäng
duûc nghãû
Y tãú Âiãûn Thë
tæí træåìng
Så âäö 1: Caïc yãúu täú taïc âäüng vaìo näng thän [6]
Muûc âêch cuäúi cuìng cuía khuyãún näng laì phaït triãøn
näng thän, noï taïc âäüng træûc tiãúp âãún ngæåìi dán
thäng qua caïc hoaût âäüng vaì liãn kãút våïi caïc täø chæïc
khaïc cuìng thæûc hiãûn cäng taïc phaït triãøn näng thän.
1.1. Tçnh hçnh khuyãún näng trãn thãú giåïi.
9
Hoaût âäüng khuyãún näng âaî âaût âæåüc nhæîng kãút
quaí khaí quan trãn thãú giåïi. Cuìng våïi khoa hoüc vaì cäng
nghãû, hoaût âäüng khuyãún näng âang goïp pháön maûnh
meî vaìo sæû phaït triãøn näng nghiãûp näng thän. Tuy
nhiãn våïi mäùi quäúc gia khaïc nhau, hoaût âäüng khuyãún
näng ra âåìi vaì phaït triãøn khaïc nhau.
Trãn thãú giåïi, hoaût âäüng khuyãún näng xuáút hiãûn
tæì ráút såïm. Khåíi âáöu laì tháöy thuäúc vaì nhaì giaïo
Rabelai (1493-1553), äng chuí træång gàõn liãön nhaì
træåìng våïi thæûc tiãùn (hæåïng dáùn näng dán mäüt caïch
càûn keî vãö nháûn biãút caïc loaûi rau quaí phuûc vuû cho
cuäüc säúng).
Nàm 1777, giaïo sæ ngæåìi Thuyñ Sé Heinrich Pastalozzi
tháúy ràòng muäún måí mang nhanh nãön näng nghiãûp
giuïp ngæåìi dán ngheìo caíi thiãûn âæåüc cuäüc säúng tråí
nãn giaìu coï thç phaíi âaìo taûo âæåüc chênh con em hoü
coï trçnh âäü hoüc váún vaì nàõm âæåüc tiãún bäü kyî
thuáût, biãút laìm mäüt säú cäng viãûc thaình thaûo nhæ
caìy, bæìa, dãût vaíi,...
Nàm 1723, täø chæïc hiãûp häüi “Tàng cæåìng hiãøu
biãút vãö näng nghiãûp” âáöu tiãn âæåüc thaình láûp vaì
phaït triãøn, åí Phaïp nàm 1761, åí Âæïc nàm 1764 vaì åí
Nga nàm 1765,...
Biãøu hiãûn roî nháút vãö hoaût âäüng khuyãún näng
trong thåìi kyì naìy laì viãûc thaình láûp Uyí ban Näng
nghiãûp cuía Häüi âäöng thaình phäú New York (Hoa Kyì)
nàm 1843, Uyí ban naìy âaî âãö nghë caïc giaïo sæ giaíng
daûy åí caïc træåìng âaûi hoüc Näng Nghiãûp vaì caïc Viãûn
nghiãn cæïu Näng Nghiãûp thæåìng xuyãn xuäúng caïc cå
såí âãö hæåïng dáùn phäø biãún khoa hoüc kyî thuáût måïi
10
giuïp âáøy maûnh phaït triãøn näng nghiãûp åí caïc vuìng
näng thän.
Nàm 1853, Edward Hitchcok cuía træåìng âaûi hoüc
Amherst laì mäüt thaình viãn cuía Uyí ban Näng Nghiãûp
bang Massachusatts âaî âãö nghë thaình láûp “Hoüc viãûn
Näng dán”. Äng âæåüc xem laì nhaì tiãn phong vãö giaïo
duûc khuyãún näng åí Myî, coï nhiãöu âoïng goïp têch cæûc
thuïc âáøy phaït triãøn näng nghiãûp åí Myî.
Nàm 1914, chênh phuí Myî ra quyãút âënh thäng qua
âaûo luáût vãö khuyãún näng (Smith - Lever) cho pheïp sæí
duûng caïc nguäön taìi tråü liãn bang - tiãøu bang vaì cuía
âëa phæång vaìo caïc hoaût âäüng khuyãún näng. Caïc nhaì
khoa hoüc näng nghiãûp Myî âãöu uíng häü hoaût âäüng
naìy. Säú ngæåìi Myî theo hoüc khuyãún näng vaì hoaût
âäüng khuyãún näng âãún thåìi âiãøm âoï lãn tåïi trãn 3
triãûu ngæåìi.
Khu væûc cháu AÏ, hoaût âäüng khuyãún näng cuîng
xuáút hiãûn tæì såïm, nhæng maîi âãún giæîa thãú kyí 20,
hoaût âäüng naìy måïi phaït triãøn roî rãût bàòng sæû ra âåìi
cuía mäüt hãû thäúng täø chæïc cäng taïc khuyãún näng åí
mäüt säú næåïc. ÁÚn Âäü laì næåïc coï hoaût âäüng
khuyãún näng phaït triãøn maûnh, våïi 2 cuäüc “caïch
maûng xanh” räöi “caïch maûng tràõng” âaî giaíi quyãút
âæåüc váún âãö læång thæûc vaì sæîa cho ngæåìi dán, nhåì
âoï maì ÁÚn Âäü âaî coï mäüt nãön näng nghiãûp phaït
triãøn maûnh meî. Hiãûn næåïc naìy âang thæûc hiãûn
cuäüc “caïch maûng náu” nhàòm phaït triãøn chàn nuäi tráu
boì.
Hoaût âäüng khuyãún näng cuía Thaïi Lan âæåüc xem laì
maûnh nháút åí Âäng Nam AÏ. Màûc duì måïi thaình láûp hãû
thäúng khuyãún näng nàm 1967, nhæng laûi âàûc biãût
11
âæåüc sæû quan tám cuía chênh phuí vãö âáöu tæ caïn bäü
vaì kinh phê.[6]
1.2. Hoaût âäüng khuyãún näng åí Viãût Nam.
Âæåüc xem laì caïi näi cuía loaìi ngæåìi, Viãût Nam tæì
ráút láu âaî phaíi biãút khai thaïc thiãn nhiãn tçm kiãúm
nguäön thæïc àn phuûc vuû cho nhu cáöu cuía mçnh. Tæì
thåìi kyì Nguyãn thuyí cho âãún nay, hoaût âäüng khuyãún
näng âæåüc hiãøu theo nghéa ráút räüng tæì viãûc truyãön
âaût kinh nghiãûm âãø tçm kiãúm dæû træî thæïc àn âãún
viãûc hæåïng dáùn nhau laìm kinh tãú, häù tråü, khuyãún
khêch phaït triãøn näng nghiãûp näng thän nhæ hiãûn nay.
Täø chæïc khuyãún näng âáöu tiãn âæåüc thaình láûp åí
An Giang (1988), sau âoï laì Bàõc Thaïi nàm 1991. Âãún nàm
1992, Bäü Näng nghiãûp thaình láûp ban âiãöu phäúi
khuyãún näng vaì âãún ngaìy 31/03/1993 täø chæïc
khuyãún näng âæåüc thaình láûp sau khi coï Nghë âënh
13/CP cuía Chênh phuí. [6]
1.3. Näüi dung hoaût âäüng khuyãún näng.
Hoaût âäüng khuyãún näng hiãûn nay âæåüc thæûc
hiãûn trãn cå såí Nghë âënh 56/2005/NÂ-CP ngaìy
26/04/2005 cuía Chênh phuí vãö khuyãún näng vaì khuyãún
ngæ. Trãn cå såí Nghë âënh, caïc näüi dung hoaût âäüng
chênh cuía khuyãún näng nhæ sau:
1.3.1. Thäng tin, tuyãn truyãön
- Tuyãn truyãön chuí træång âæåìng läúi, chênh saïch
cuía Âaíng vaì Nhaì næåïc, tiãún bäü khoa hoüc kyî thuáût
vaì cäng nghãû, thäng tin thë træåìng, giaï caí, phäø biãún
âiãøn hçnh tiãn tiãún trong saín xuáút, quaín lyï, kinh doanh,
phaït triãøn näng nghiãûp.
- Xuáút baín, hæåïng dáùn vaì cung cáúp thäng tin âãún
12
ngæåìi saín xuáút bàòng caïc phæång tiãûn thäng tin âaûi
chuïng, häüi nghë, häüi thaío, häüi thi, häüi chåü, triãøn laîm
vaì caïc hçnh thæïc thäng tin tuyãn truyãön khaïc.
1.3.2. Bäöi dæåîng, táûp huáún vaì âaìo taûo
- Bäöi dæåîng, táûp huáún vaì truyãön nghãö cho
ngæåìi saín xuáút âãø náng cao kiãún thæïc, kyî nàng saín
xuáút, quaín lyï kinh tãú trong näng nghiãûp.
- Âaìo taûo náng cao trçnh âäü chuyãn män, nghiãûp
vuû cho ngæåìi hoaût âäüng khuyãún näng.
- Täø chæïc tham quan, khaío saït, hoüc táûp trong vaì
ngoaìi næåïc.
1.3.3. Xáy dæûng mä hçnh vaì chuyãøn giao khoa hoüc cäng
nghãû
- Xáy dæûng mä hçnh trçnh diãùn vãö caïc tiãún bäü
khoa hoüc cäng nghãû phuì håüp våïi tæìng âëa phæång,
nhu cáöu cuía ngæåìi saín xuáút.
- Xáy dæûng caïc mä hçnh cäng nghãû cao trong lénh
væûc näng nghiãûp.
- Chuyãøn giao kãút quaí khoa hoüc cäng nghãû tæì
caïc mä hçnh trçnh diãùn ra diãûn räüng.
1.3.4. Tæ váún vaì dëch vuû
- Tæ váún, häù tråü chênh saïch, phaïp luáût vãö: âáút
âai, thuyí saín, thë træåìng, khoa hoüc cäng nghãû, aïp
duûng kinh nghiãûm tiãn tiãún trong saín xuáút, quaín lyï,
kinh doanh vãö phaït triãøn näng nghiãûp.
- Dëch vuû trong caïc lénh væûc: phaïp luáût, táûp
huáún, âaìo taûo, cung cáúp thäng tin, chuyãøn giao khoa
hoüc cäng nghãû, xuïc tiãún thæång maûi, thë træåìng, giaï
caí âáöu tæ, tên duûng, xáy dæûng dæû aïn, cung æïng
váût tæ kyî thuáût, thiãút bë vaì caïc hoaût âäüng khaïc coï
liãn quan âãún näng nghiãûp theo quy âënh cuía phaïp
13
luáût.
- Tæ váún, häù tråü viãûc khåíi sæû doanh nghiãûp
nhoí vaì væìa, láûp dæû aïn âáöu tæ phaït triãøn näng
nghiãûp vaì ngaình nghãö näng thän, tçm kiãúm màût bàòng
saín xuáút, tuyãøn duûng, âaìo taûo lao âäüng, huy âäüng
väún, phuì håüp våïi quy hoaûch phaït triãøn näng nghiãûp
vaì ngaình nghãö näng thän theo vuìng, laînh thäø vaì âëa
phæång.
- Tæ váún, häù tråü, phaït triãøn, æïng duûng cäng
nghãû sau thu hoaûch, chãú biãún näng lám, thuyí saín.
- Tæ váún, häù tråü quaín lyï, sæí duûng næåïc saûch
näng thän vaì vãû sinh mäi træåìng näng thän.
- Tæ váún, häù tråü âäøi måïi täø chæïc, caíi tiãún
quaín lyï, håüp lyï hoaï saín xuáút, haû giaï thaình saín
pháøm cuía doanh nghiãûp, cuía täø chæïc kinh tãú táûp
thãø trong lénh væûc näng nghiãûp, näng thän.
1.3.5. Håüp taïc quäúc tãú vãö khuyãún näng
- Tham gia caïc hoaût âäüng vãö khuyãún näng trong
caïc chæång trçnh håüp taïc quäúc tãú.
- Trao âäøi kinh nghiãûm khuyãún näng våïi caïc täø
chæïc, caï nhán næåïc ngoaìi vaì caïc täø chæïc quäúc tãú.
1.4. Phæång phaïp thæûc hiãûn khuyãún näng chuí
yãúu.
1.4.1. Táûp huáún.
Trãn cå såí nhæîng hiãøu biãút cuía näng dán vãö loaûi
cáy träöng, váût nuäi vaì nhu cáöu cuía ngæåìi dán, ngæåìi
laìm cäng taïc táûp huáún trao âäøi, cuìng thaío luáûn våïi
näng dán, giuïp hoü nàõm roî hån vãö caïc kháu kyî thuáût
trong saín xuáút. Tæì âoï ngæåìi dán coï thãø tæû læûc
thæûc hiãûn hoaût âäüng saín xuáút cuía mçnh. Trong quaï
14
trçnh naìy, ngæåìi táûp huáún phaíi nàõm roî näüi dung táûp
huáún cuía mçnh, âënh hæåïng âæåüc mäüt säú cáu hoíi
maì ngæåìi näng dán coï thãø hoíi, giaíi âaïp nhæîng thàõc
màõc cuía hoü.
1.4.2. Tham quan.
Täø chæïc cho ngæåìi näng dán âæåüc táûn màõt
chæïng kiãún caïch laìm àn coï hiãøu quaí cuía ngæåìi khaïc,
taûo âiãöu kiãûn âãø hoü âæåüc chia seí våïi nhau nhæîng
kinh nghiãûm saín xuáút cuía mçnh. Âi tham quan laì mäüt
biãûn phaïp täút trong Khuyãún näng nhàòm taûo âiãöu
kiãûn cho näng dán “tràm nghe khäng bàòng mäüt tháúy”,
khuyãún khêch hoü trao âäøi kinh nghiãûm, hoüc âæåüc
nhæîng baìi hoüc bäø êch tæì nhæîng âëa phæång khaïc.
1.4.3. Xáy dæûng mä hçnh trçnh diãùn.
Nhàòm khuyãún khêch ngæåìi näng dán aïp duûng mäüt
caïch laìm àn måïi, ngæåìi näng dán táûn màõt tháúy âæåüc
hiãûu quaí cuía nhæîng cáy con måïi vaì aính hæåíng cuía
chuïng âãún viãûc saín xuáút cuía gia âçnh hoü. Thäng qua
âoï giuïp näng dán coï thãø so saïnh âæåüc sæû khaïc nhau
giæîa caïch laìm àn måïi vaì caïch laìm àn cuî.
Caïc mä hçnh trçnh diãùn âæåüc xáy dæûng phaíi phuì
håüp våïi thæûc tãú cuía âëa phæång, caïch laìm phaíi âån
giaín, dãù tiãúp thu, dãù aïp duûng räüng raîi, mä hçnh
âæåüc xáy dæûng phaíi coï tênh âaûi diãûn cao.
1.4.4. Häüi thaío âáöu båì/âáöu chuäöng.
Phäø biãún ra våïi quy mä räüng raîi hån mäüt caïi laìm
àn måïi hoàûc kãút quaí cuía mäüt cuäüc trçnh diãùn våïi
muûc âêch laì giåïi thiãûu mäüt phæång thæïc laìm àn måïi
hay mäüt tiãún bäü khoa hoüc kyî thuáût måïi ngay taûi
hiãûn træåìng nhàòm cäø vuî caìng nhiãöu näng dán tham
gia caìng täút. Âáy laì mäüt hoaût âäüng do chênh ngæåìi
15
näng dán baïo caïo, giåïi thiãûu quy trçnh laìm, coìn ngæåìi
caïn bäü khuyãún näng chè laì häù tråü, âënh hæåïng cuäüc
häüi thaío âi âuïng hæåïng. Hoaût âäüng coï taïc duûng têch
cæûc lãn suy nghé cuía mäùi ngæåìi dán, taûo âiãöu kiãûn
âãø hoü trao âäøi, hoüc táûp våïi nhau.
1.4.5. Phæång phaïp baïo, âaìi, tåì råi, tåì gáúp, saïch moíng.
- Tuyãn truyãön caïc chuí træång, chênh saïch cuía Âaíng
vaì Nhaì næåïc âãún våïi ngæåìi dán, giuïp ngæåìi dán tàng
sæû hiãøu biãút cuía mçnh, nàõm bàõt âæåüc âënh hæåïng
phaït triãøn näng nghiãûp näng thän cuía âëa phæång.
- Phäø biãún caïc kyî thuáût saín xuáút cáy, con taûi âëa
phæång, nhàòm khuyãún khêch ngæåìi näng dán aïp duûng
kyî thuáût, náng cao hiãûu quaí saín xuáút. [4]
2. Tçnh hçnh chàn nuäi.
Sau Caïch maûng thaïng Taïm (1945), nháút laì tæì
nhæîng nàm 60 cuía thãú kyí 20, cäng taïc khoa hoüc - cäng
nghãû chàn nuäi mäùi nàm mäüt phaït triãøn. Nhiãöu cäng
trçnh nghiãn cæïu vãö giäúng (thêch nghi giäúng ngoaûi, caíi
taûo giäúng näüi, lai taûo giäúng måïi), thæïc àn vaì dinh
dæåîng (tiãu chuáøn kháøu pháön, mäüt säú giäúng cáy coí
cao saín, thaình pháön dinh dæåîng cuía thæïc àn...), kyî
thuáût chàn nuäi (thuû tinh, phäúi giäúng, chãú âäü dinh
dæåîng, kyî thuáût cho àn, chuäöng traûi, vãû sinh thuï y...)
âæåüc cäng bäú vaì cho aïp duûng vaìo saín xuáút tæì
nhæîng nàm 1970-1980, âaî goïp pháön âæa nàng suáút
váût nuäi tàng gáúp 2 láön so våïi nàm 1980 (Nguyãùn Vàn
Thæåíng, 2002). [5]
Tæì nàm 2000 cho âãún nay, caïc hoaût âäüng chàn nuäi
âæåüc âáøy maûnh phaït triãøn cuìng våïi caïc chæång trçnh
låïn cuía quäúc gia, trong âoï coï 2 chæång trçnh âæåüc
âáøy maûnh trong giai âoaûn naìy laì caíi taûo âaìn boì vaìng
16
Viãût Nam bàòng caïc giäúng thuäüc nhoïm Zãbu (Sind,
Brahman...) vaì naûc hoïa âaìn heo bàòng caïch nuäi thuáön
låün ngoaûi hoàûc lai kinh tãú våïi caïc giäúng låün ngoaûi.
Quaï trçnh phaït triãøn dæåïi sæû chuï troüng cuía Nhaì
næåïc nhàòm muûc âêch náng tyí troüng chàn nuäi lãn,
haûn chãú sæû máút cán âäúi vãö caïc saín pháøm chàn
nuäi, ngaình chàn nuäi trong nhæîng nàm qua âaî coï sæû
gia tàng khäng ngæìng vãö säú læåüng con váût nuäi. Trong
chiãún læåüc phaït triãøn kinh tãú cuía âáút næåïc, khäng
thãø khäng kãø âãún viãûc âáøy maûnh phaït triãøn chàn
nuäi maì troüng tám laì caïc loaûi gia suïc coï hiãûu quaí kinh
tãú cao nhæ boì, låün vaì dã, cæìu.
Mæïc âäü tàng træåíng cuía ngaình chàn nuäi trong vaìi
nàm tråí laûi âáy chæa cao, âáy laì âiãöu dáùn âãún tçnh
traûng máút cán âäúi giæîa chàn nuäi vaì träöng troüt váùn
luän xaíy ra. Træåïc nhiãöu chæång trçnh troüng tám phaït
triãøn chàn nuäi, thç theo nháûn âënh trong thåìi gian sàõp
âãún, khäng chè vãö säú læåüng maì cháút læåüng âaìn gia
suïc næåïc ta khäng ngæìng tàng lãn.
Baíng 1: Biãún âäüng âaìn váût nuäi tæì nàm 2000
- 2004
(Âån vë tênh: ngaìn con)
Nàm
2000 2001 2002 2003 2004
Gia suïc
1. Tráu 2.897, 2.807, 2.814, 2.834, 2.869,
2 9 5 9 8
2. Boì 4.127, 3.899, 4.062, 4.394, 4.907,
9 7 9 4 7
3. Låün 20.193 21.800 23.169 24.884 26.143
,8 ,1 ,5 ,6 ,7
17
4. Ngæûa 126,5 113,4 110,6 112,5 110,8
5. Dã, cæìu 543,9 571,9 621,9 780,4 1.022,
8
(Nguäön: Täøng cuûc thäúng kã nàm 2005)
Trong nhæîng nàm qua, âaìn gia suïc khäng ngæìng tàng
nhanh do mäüt säú chuí træång cuía Nhaì næåïc khuyãún
khêch phaït triãøn chàn nuäi gia suïc trãn diãûn räüng, chè
coï ngæûa laì loaûi gia suïc khäng tàng maì ngæåüc laûi
âang giaím do nhu cáöu cuía ngæåìi dán haûn chãú. Táút caí
caïc loaûi gia suïc âæåüc nuäi thç låün vaì boì laûi âæåüc
quan tám hån caí våïi ráút nhiãöu chênh saïch vaì hoaût
âäüng liãn quan nhàòm phaït triãøn 2 loaûi gia suïc naìy. ÅÍ
mäùi âëa phæång seî coï sæû phaït triãøn khaïc nhau nhæng
âãöu nàòm trong muûc tiãu chæång trçnh phaït triãøn cuía
Nhaì næåïc.
Mæïc âäü tàng træåíng cuía chàn nuäi gia suïc âæåüc
thãø hiãûn qua chè säú phaït triãøn haìng nàm cuía âaìn gia
suïc. Mæïc âäü låïn hay beï cuía nhæîng chè säú naìy cho
tháúy xu hæåïng phaït triãøn cuía chàn nuäi gia suïc trong
thåìi gian qua.
Baíng 2: Chè säú phaït triãøn âaìn gia suïc (giaï trë
nàm træåïc laì 100%, nàm 2000 so saïnh våïi nàm
1999)
(Âån vë tênh: %)
Nàm
2000 2001 2002 2003 2004
Gia suïc
1. Tráu 98,0 96,9 100,2 100,7 101,2
2. Boì 101,6 94,5 104,2 108,2 111,7
3. Låün 106,9 108,8 106,3 107,4 105,1
4. Ngæûa 84,6 89,6 97,8 101,4 98,5
18
5. Dã, 115,5 105,1 108,7 125,5 131,1
cæìu
(Nguäön: Täøng cuûc thäúng kã nàm 2005)
Ngoaìi dã, cæìu trong giai âoaûn naìy tàng nhanh coìn
coï boì vaì låün laì 2 loaûi gia suïc cung coï mæïc âäü tàng
træåíng cao. Nàm 2004, mæïc âäü tàng træåíng cuía boì
âaût 111,7%, cuía låün âaût 105,1%. Âáy laì 2 loaûi gia suïc
âæåüc chuï troüng phaït triãøn maûnh trong thåìi gian væìa
qua vaì trong tæång lai, säú læåüng cuía 2 loaûi naìy váùn
tiãúp tuûc tàng dæåïi sæû khuyãún khêch âáöu tæ vaì phaït
triãøn cuía Nhaì næåïc.
Hoaût âäüng khoa hoüc vaì phaït triãøn trong nhæîng
nàm qua khäng chè giåïi haûn åí giäúng, thæïc àn, thuï y,
phoìng bãûnh maì coìn âi sáu vaìo caïc lénh væûc tàng nàng
suáút sinh saín, sinh træåíng. Âàûc biãût coìn coï nhæîng
tiãún bäü nhàòm giuïp ngæåìi näng dán caíi thiãûn âæåüc
kinh tãú gia âçnh maûnh meî thäng qua aïp duûng noï trong
nhæîng nàm qua nhæ nuäi dæåîng gia suïc non, gia suïc coï
chæía, gia suïc nuäi con, kyî thuáût väù beïo, kyî thuáût vàõt
sæîa, chãú biãún sæîa... Thäng qua hoaût âäüng khoa hoüc
cäng nghãû, cháút læåüng âaìn gia suïc âæåüc caíi thiãûn
âaïng kãø, nhu cáöu cuía thë træåìng ngaìy caìng tàng, âiãöu
naìy kêch thêch khaí nàng phaït triãøn chàn nuäi âäúi våïi
mäùi näng häü.
3. Cáy thæïc àn gia suïc trong chàn nuäi.
Chàn nuäi laì hoaût âäüng âem laûi hiãûu quaí kinh tãú
nhanh vaì roî rãût cho ngæåìi näng dán. Âãø phaït triãøn
hoaût âäüng naìy, cuìng våïi cäng taïc caíi taûo giäúng gia
suïc vaì aïp duûng kyî thuáût chàn nuäi måïi thç viãûc giaíi
quyãút thæïc àn cho gia suïc, trong âoï coï váún âãö cáy
19
thæïc àn gia suïc laì ráút quan troüng. Hiãûn nay, viãûc chàn
thaí gia suïc tæû do ngaìy caìng khoï khàn, âãø giaíi quyãút
máu thuáùn giæîa måí räüng chàn nuäi våïi thu heûp nåi
chàn thaí thç viãûc träöng cáy thæïc àn gia suïc âäúi våïi
mäùi häü gia âçnh âæåüc âàût ra ráút cáúp thiãút.
3.1. Mäüt säú lyï do âãø träöng cáy thæïc àn cho chàn
nuäi gia suïc.
- Âaìn gia suïc âang ngaìy caìng tàng nhanh, dáùn âãún
nhu cáöu vãö thæïc àn thä xanh ngaìy caìng tàng.
- Âa säú häü näng dán chàn nuäi theo phæång thæïc
cäø truyãön chàn thaí táûn duûng, phuû thuäüc hoaìn toaìn
vaìo âiãöu kiãûn nguäön thæïc àn thiãn nhiãn taûi âëa
phæång nãn nàng suáút chàn nuäi tháúp.
- Nguäön thæïc àn cho gia suïc ngaìy caìng caûn kiãût,
baîi chàn thaí ngaìy caìng thu heûp, caûnh tranh gay gàõt
våïi viãûc måí räüng träöng laûi ræìng, thiãút láûp mä hçnh
trang traûi träöng cáy cäng nghiãûp, cáy àn quaí, cáy læång
thæûc våïi viãûc duy trç baîi chàn thaí, âäöng coí cung cáúp
thæïc àn cho gia suïc, phaït triãøn chàn nuäi.
- Do chè dæûa vaìo thæïc àn tæû nhiãn nãn thæïc àn
cung cáúp cho chàn nuäi åí gia âçnh khäng nhæîng khäng
âuí, khäng âãöu quanh nàm maì cháút læåüng, cán âäúi caïc
cháút dinh dæåîng cuîng khäng âáöy âuí nãn nàng suáút
chàn nuäi tháúp, cháút læåüng giäúng cuîng keïm dáön âi.
- Khi khäng âuí thæïc àn cung cáúp, thäng thæåìng
ngæåìi näng dán seî khai thaïc mäüt caïch quaï mæïc nguäön
thæïc àn hiãûn coï. Cáy coí khäng këp moüc lãn, khai thaïc
bæìa baîi sang nguäön cáy träöng khaïc, sang khu væûc
khaïc, taûo nãn sæû phaï huyí mäi træåìng, âáút âai bë xoïi
moìn, âäöi träúng, âäöi troüc seî tàng lãn,... âäi khi gáy máu
20