Đánh giá hiệu quả kinh tế các phương thức chăn nuôi bò thịt ở nông hộ tại hai vùng sinh thái trung du và miền núi tỉnh thừa thiên huế
- 98 trang
- file: .doc
đang tải dữ liệu....
Tài liệu bị giới hạn, để xem hết nội dung vui lòng tải về máy tính.
Tải xuống - 98 trangNội dung text: Đánh giá hiệu quả kinh tế các phương thức chăn nuôi bò thịt ở nông hộ tại hai vùng sinh thái trung du và miền núi tỉnh thừa thiên huế
Pháön 1
MÅÍ ÂÁÖU
1.1 ÂÀÛT VÁÚN ÂÃÖ
Thæìa Thiãn Huãú laì mäüt tènh coï nhiãöu khoï khàn trong
saín xuáút näng nghiãûp. Diãûn têch âáút canh taïc êt laûi bë aính
hæåíng báút låüi cuía khê háûu thåìi tiãút, muìa Heì nàõng noïng
vaì khä haûn, muìa Âäng reït mæa nhiãöu, thæåìng coï baîo låïn vaì
dãù gáy ra luî luût. Tuy nhiãn nhæîng âiãöu kiãûn vãö âëa hçnh,
nhæ diãûn têch âáút âäöi nuïi chiãúm mäüt pháön låïn trong täøng
diãûn têch âáút tæû nhiãn våïi nhiãöu goì âäöi coï thãø duìng laìm
baîi chàn thaí. Do váûy Thæìa Thiãn Huãú coï mäüt tiãöm nàng
låïn âãø phaït triãøn chàn nuäi tráu boì hån laì caïc loaûi váût nuäi
khaïc. Viãûc sæí duûng håüp lyï vaì hæîu hiãûu taìi nguyãn âãø
phaït triãøn chàn nuäi boì, seî mang laûi nguäön låüi kinh tãú âaïng
kãø cho nãön kinh tãú âëa phæång noïi chung vaì kinh tãú näng
häü noïi riãng, nháút laì âäúi våïi caïc häü ngheìo. Hån næîa, chàn
nuäi boì laì mäüt loaûi váût nuäi hoaìn toaìn khäng caûnh tranh
læång thæûc våïi con ngæåìi, cuîng laì mäüt ngaình saín xuáút
phuì håüp våïi Thæìa Thiãn Huãú, âàûc biãût laì våïi khu væûc
Trung du vaì miãön Nuïi, nåi coï âiãöu kiãûn saín xuáút læång
thæûc gàûp nhiãöu khoï khàn.
Tæì khi thæûc hiãûn Nghë quyãút 10 cuía Bäü Chênh Trë, saín
xuáút näng nghiãûp noïi chung vaì ngaình chàn nuäi boì noïi riãng
chuí yãúu âæåüc tiãún haình åí phaûm vi näng häü. Tuy nhiãn
viãûc chàn nuäi boì åí Thæìa Thiãn Huãú nhæîng nàm qua cho
tháúy, ngaình saín xuáút naìy thiãúu äøn âënh vaì phaït triãøn
chæa tæång xæïng våïi tiãöm nàng cuía vuìng. Phæång thæïc
chàn nuäi truyãön thäúng laûc háûu, cháûm âäøi måïi. Cháút
læåüng con giäúng tháúp, quy mä nuäi nhoí vaì tæû phaït laì
1
chênh, thiãúu mäüt âënh hæåïng láu daìi cho phaït triãøn. Chênh
vç váûy nuäi boì thët cuía caïc näng häü taûi âáy âaût hiãûu quaí
chæa cao.
Váún âãö âàût ra hiãûn nay laì xaïc âënh cho âæåüc mäüt
phæång thæïc chàn nuäi håüp lyï, âãø phaït triãøn ngaình chàn
nuäi boì cuía âëa phæång, giaíi quyãút cäng àn viãûc laìm, náng
cao thu nháûp cho caïc näng häü âäöng thåìi goïp pháön vaìo
thæûc hiãûn xoïa âoïi giaím ngheìo taûi caïc vuìng coï âiãöu kiãûn
khoï khàn, âàûc biãût laì âäúi våïi khu væûc táûp trung nhiãöu
âäöng baìo ngæåìi dán täüc.
Tuy nhiãn cho âãún nay, taûi tènh Thæìa Thiãn Huãú chæa coï
mäüt nghiãn cæïu naìo âãø âaïnh giaï hiãûu quaí kinh tãú cuía caïc
phæång thæïc chàn nuäi boì thët åí näng häü, do váûy cuîng chæa
coï mäüt cå såí chàõc chàõn âãø âãö xuáút vaì khuyãún khêch
ngæåìi dán chàn nuäi theo phæång thæïc naìo laì mang laûi låüi
nhuáûn cao nháút. Xuáút phaït tæì thæûc tãú âoï chuïng täi âaî
tiãún haình âãö taìi “Âaïnh giaï hiãûu quaí kinh tãú caïc phæång
thæïc chàn nuäi boì thët åí näng häü taûi hai vuìng sinh thaïi Trung
du vaì miãön Nuïi tènh Thæìa Thiãn Huãú”.
1.2 MUÛC TIÃU NGHIÃN CÆÏU
Tiãún haình âãö taìi naìy chuïng täi nhàòm âaût âæåüc caïc
muûc âêch sau âáy:
1) Âaïnh giaï thæûc traûng tçnh hçnh phaït triãøn ngaình chàn
nuäi boì thët taûi Thæìa Thiãn Huãú.
2) Xaïc âënh kãút quaí vaì hiãûu quaí kinh tãú cuía caïc phæång
thæïc chàn nuäi boì thët vaì nhæîng nhán täú aính hæåíng âãún
kãút quaí vaì hiãûu quaí cuía caïc phæång thæïc naìy.
3) Âãö xuáút mäüt säú giaíi phaïp chuí yãúu nhàòm náng cao
hiãûu quaí vaì phaït triãøn phæång thæïc chàn nuäi thêch håüp cho
ngaình boì thët åí näng häü taûi Thæìa Thiãn Huãú.
2
1.3 ÂÄÚI TÆÅÜNG VAÌ PHAÛM VI NGHIÃN CÆÏU
1) Âäúi tæåüng nghiãn cæïu
Âäúi tæåüng nghiãn cæïu cuía âãö taìi laì caïc häü näng dán
chàn nuäi boì thët taûi hai vuìng sinh thaïi Trung du vaì miãön Nuïi
cuía tènh Thæìa Thiãn Huãú.
2) Phaûm vi nghiãn cæïu
- Phaûm vi vãö thåìi gian: Tæì 2/1 âãún ngaìy 30/4/2006.
- Phaûm vi vãö khäng gian: Âëa âiãøm nghiãn cæïu âæåüc
thæûc hiãûn trãn hai tiãøu vuìng sinh thaïi laì Trung du vaì miãön
Nuïi åí tènh Thæìa Thiãn Huãú.
3
Pháön 2
CÅ SÅÍ LYÏ LUÁÛN VAÌ THÆÛC TIÃÙN
2.1 MÄÜT SÄÚ VÁÚN ÂÃÖ VÃÖ HIÃÛU QUAÍ VAÌ HIÃÛU QUAÍ
KINH TÃÚ
2.1.1 Khaïi niãûm, yï nghéa cuía hiãûu quaí
Hiãûu quaí laì mäüt thuáût ngæî duìng âãø chè caïc mäúi quan
hãû giæîa kãút quaí thæûc hiãûn våïi caïc muûc tiãu hoaût âäüng
cuía chuí thãø vaì chi phê maì chuí thãø boí ra âãø coï kãút quaí âoï
trong nhæîng âiãöu kiãûn nháút âënh. Hay noïi caïch khaïc hiãûu
quaí chênh laì kãút quaí maì chuí thãø nháûn âæåüc theo hæåïng
muûc tiãu cuía mçnh [12].
Hiãûu quaí laì chè tiãu duìng âãø phán têch, âaïnh giaï vaì læûa
choün caïc phæång aïn haình âäüng.
Hiãûu quaí âæåüc hiãøu theo nhiãöu goïc âäü khaïc nhau maì
hçnh thaình nãn caïc khaïi niãûm khaïc nhau nhæ: Hiãûu quaí kinh
tãú, hiãûu quaí xaî häüi, hiãûu quaí mäi træåìng,... ngoaìi ra coìn
coï hiãûu quaí træûc tiãúp, hiãûu quaí giaïn tiãúp [12].
2.1.2 Hiãûu quaí kinh tãú
Hiãûu quaí kinh tãú âæåüc hiãøu âån giaín laì mäüt phaûm truì
kinh tãú phaín aïnh cháút læåüng hoaût âäüng kinh tãú, laì thæåïc
âo trçnh âäü täø chæïc vaì quaín lyï kinh doanh cuía caïc doanh
nghiãûp. Hiãûn nay coï ráút nhiãöu quan niãûm khaïc nhau vãö
hiãûu quaí kinh tãú. Theo taïc giaí Nguyãùn Tiãún Maûnh thç:
“Hiãûu quaí kinh tãú laì mäüt phaûm truì kinh tãú khaïch quan
phaín aïnh trçnh âäü låüi duûng caïc nguäön læûc âãø âaût âæåüc
muûc tiãu âaî xaïc âënh” [12]. Coìn taïc giaí Ngä Âçnh Giao laûi
cho ràòng: “Hiãûu quaí kinh tãú laì tiãu chuáøn cao nháút cuía
4
moüi sæû læûa choün kinh tãú cuía caïc doanh nghiãûp trong nãön
kinh tãú thë træåìng coï sæû quaín lyï cuía nhaì næåïc” [7].
Vãö màût khaïi quaït coï thãø hiãøu ràòng: Hiãûu quaí kinh tãú
laì mäüt phaûm truì kinh tãú biãøu hiãûn táûp trung cuía sæû phaït
triãøn kinh tãú theo chiãöu sáu phaín aïnh trçnh âäü khai thaïc caïc
nguäön læûc vaì trçnh âäü chi phê caïc nguäön læûc âoï trong quaï
trçnh taïi saín xuáút nhàòm thæûc hiãûn muûc tiãu âaî âãö ra [12].
Hiãûn nay báút kyì nãön kinh tãú naìo cuîng âæåüc phaït triãøn
theo hai chiãöu:
- Phaït triãøn kinh tãú theo chiãöu räüng laì huy âäüng moüi
nguäön læûc vaìo saín xuáút, tàng thãm väún, bäø sung thãm lao
âäüng vaì kyî thuáût, måí mang thãm nhiãöu ngaình nghãö, xáy
dæûng thãm nhiãöu xê nghiãûp, taûo ra nhiãöu màût haìng måïi,...
- Phaït triãøn kinh tãú theo chiãöu sáu laì âáøy maûnh caïch
maûng khoa hoüc kyî thuáût vaì cäng nghãû saín xuáút, tiãún
nhanh lãn hiãûn âaûi hoïa, tàng cæåìng chuyãn män hoïa, náng cao
cæåìng âäü sæí duûng caïc nguäön læûc, chuï troüng cháút læåüng
saín pháøm vaì dëch vuû. Phaït triãøn theo chiãöu sáu laì nhàòm
náng cao hiãûu quaí kinh tãú, âáy laì phæång hæåïng phaït triãøn
phuì håüp våïi xu thãú phaït triãøn bãön væîng cuía thãú giåïi ngaìy
nay.
Baín cháút cuía hiãûu quaí kinh tãú laì náng cao nàng suáút lao
âäüng xaî häüi vaì tiãút kiãûm lao âäüng xaî häüi. Âáy laì hai màût
coï quan hãû máût thiãút cuía váún âãö hiãûu quaí kinh tãú, gàõn
liãön våïi hai quy luáût tæång æïng cuía nãön saín xuáút xaî häüi
laì quy luáût nàng suáút lao âäüng vaì quy luáût tiãút kiãûm thåìi
gian. Yãu cáöu cuía viãûc náng cao hiãûu quaí kinh tãú laì âaût
kãút quaí täúi âa våïi chi phê nháút âënh hoàûc ngæåüc laûi, âaût
kãút quaí nháút âënh våïi chi phê täúi thiãøu. Chi phê åí âáy
âæåüc hiãøu theo nghéa räüng, bao gäöm caí chi phê âãø taûo ra
nguäön læûc âäöng thåìi phaíi bao gäöm caí chi phê cå häüi [9].
5
Hiãûu quaí kinh tãú coìn biãøu hiãûn mäúi quan hãû so saïnh
giæîa kãút quaí kinh tãú âaût âæåüc våïi chi phê kinh tãú boí ra
âãø âaût âæåüc kãút quaí âoï. Quan hãû so saïnh tuyãût âäúi chè
coï yï nghéa trong mäüt phaûm vi ráút heûp.
Hiãûu quaí hoaût âäüng cuía caïc doanh nghiãûp âæåüc âaïnh
giaï thäng qua mäüt hoàûc mäüt säú chè tiãu nháút âënh. Vãö
pháön mçnh, nhæîng chè tiãu hiãûu quaí naìy phuû thuäüc chàût
cheî vaìo muûc tiãu hoaût âäüng cuía chuí thãø hiãûu quaí. Do
váûy khi phán têch hiãûu quaí cuía caïc phæång aïn cáön laìm roî
chiãún læåüc phaït triãøn cuîng nhæ muûc tiãu cuía mäùi chuí thãø
trong tæìng giai âoaûn phaït triãøn.
Nhæîng muûc tiãu khaïc trong hoaût âäüng doanh nghiãûp maì
doanh nghiãûp quan tám coï liãn quan âãún låüi nhuáûn. Vç váûy
låüi nhuáûn äøn âënh laì mäüt muûc tiãu bao truìm nháút, täøng
quaït nháút. Cho âãún nay, caïc taïc giaí âãöu nháút trê duìng låüi
nhuáûn laìm tiãu chuáøn cå baín âãø phán têch hiãûu quaí saín
xuáút kinh doanh. Viãûc náng cao hiãûu quaí kinh tãú coï yï nghéa
ráút quan troüng âäúi våïi yãu cáöu tàng træåíng vaì phaït triãøn
kinh tãú noïi riãng vaì phaït triãøn xaî häüi noïi chung thãø hiãûn åí
chäù:
- Táûn duûng vaì tiãút kiãûm caïc nguäön læûc hiãûn coï.
- Thuïc âáøy tiãún bäü khoa hoüc vaì cäng nghãû, tiãún nhanh
vaìo CNH - HÂH.
- Phaït triãøn kinh tãú våïi täúc âäü nhanh.
- Náng cao âåìi säúng váût cháút vaì tinh tháön cho ngæåìi lao
âäüng.
2.1.3 Phæång phaïp xaïc âënh hiãûu quaí kinh tãú
Âãø xaïc âënh âæåüc hiãûu quaí kinh tãú cáön sæí duûng caïc
chè tiãu vãö kinh tãú nhæ giaï trë saín xuáút, giaï trë gia tàng,
nàng xuáút, säú læåüng... hay noïi caïch khaïc hiãûu quaí kinh tãú
6
âæåüc âo læåìng bàòng caïc chè tiãu tæång âäúi cæåìng âäü laì
quan hãû so saïnh giæîa âáöu vaìo (chi phê kinh tãú) vaì âáöu ra
(kãút quaí kinh tãú).
Viãûc xaïc âënh hiãûu quaí kinh tãú tuán theo caïc nguyãn tàõc
sau:
- Nguyãn tàõc vãö mäúi quan hãû giæîa muûc tiãu vaì
tiãu chuáøn hiãûu quaí: Theo nguyãn tàõc naìy, tiãu chuáøn hiãûu
quaí âæåüc âënh ra trãn cå såí muûc tiãu.
Phán têch hiãûu quaí cuía mäüt phæång aïn naìo âoï luän luän
dæûa trãn phán têch caïc muûc tiãu cáön âaût âæåüc. Phæång aïn
coï hiãûu quaí nháút khi noï âoïng goïp nhiãöu nháút cho viãûc
thæûc hiãûn caïc muûc tiãu âàût ra våïi chi phê laì tháúp nháút.
- Nguyãn tàõc vãö sæû thäúng nháút caïc låüi êch:
Theo nguyãn tàõc naìy mäüt phæång aïn âæåüc xem laì coï hiãûu
quaí nháút khi noï kãút håüp trong âoï caïc loaûi låüi êch.
- Nguyãn tàõc vãö tênh chênh xaïc, tênh khoa hoüc:
Âãø âaïnh giaï âæåüc hiãûu quaí caïc phæång aïn cáön phaíi dæûa
trãn mäüt hãû thäúng caïc chè tiãu coï thãø læåüng hoïa âæåüc vaì
khäng læåüng hoaï âæåüc, tæïc laì phaíi kãút håüp phán têch âënh
læåüng hiãûu quaí vaì phán têch âënh tênh. Khäng thãø thay thãú
phán têch âënh læåüng bàòng phán têch âënh tênh khi phán têch
âënh læåüng chæa âuí âaím baío tênh chênh xaïc, chæa cho pheïp
phaín aïnh âæåüc moüi låüi êch cuîng nhæ moüi chi phê maì chuí
thãø quan tám.
Nguyãn tàõc naìy cuîng âoìi hoíi nhæîng càn cæï tênh toaïn
hiãûu quaí phaíi âæåüc xaïc âënh chênh xaïc, traïnh chuí quan tuìy
tiãûn.
- Nguyãn tàõc vãö tênh âån giaín vaì tênh thæûc tãú:
Theo nguyãn tàõc naìy nhæîng phæång phaïp tênh toaïn hiãûu quaí
vaì hiãûu quaí kinh tãú phaíi âæåüc dæûa trãn cå såí caïc säú liãûu
thäng tin thæûc tãú, âån giaín vaì dãù hiãøu.
7
Våïi quan âiãøm täøng quaït thç caïc chè tiãu vãö hiãûu quaí
kinh tãú læûa choün âãø nghiãn cæïu chuí yãúu âæåüc trçnh baìy
dæåïi mäüt säú daûng cå baín sau âáy:
- Daûng thuáûn: H = Q/C (1)
Trong âoï:
H laì hiãûu quaí.
Q laì læåüng kãút quaí âaût âæåüc.
C laì chi phê hoàûc caïc yãúu täú âáöu vaìo.
Cäng thæïc (1) noïi lãn: 1 âån vë chi phê seî taûo ra âæåüc
bao nhiãu âån vë kãút quaí.
- Daûng nghëch: h = C/Q (2)
Trong âoï:
h laì hiãûu quaí.
Q laì læåüng kãút quaí âaût âæåüc.
C laì chi phê hoàûc caïc yãúu täú âáöu vaìo.
Cäng thæïc (2) noïi lãn: Âãø âaût âæåüc 1 âån vë kãút quaí
thç cáön tiãu täún bao nhiãu âån vë chi phê.
Hai loaûi chè tiãu naìy coï yï nghéa khaïc nhau nhæng coï liãn
hãû máût thiãút våïi nhau cuìng âæåüc duìng âãø phaín aïnh hiãûu
quaí kinh tãú. Caïc chè tiãu trãn goüi laì caïc chè tiãu toaìn pháön.
Ngoaìi caïc chè tiãu toaìn pháön trãn coìn coï caïc chè tiãu cáûn
biãn nhæ sau:
- Daûng thuáûn: Hb = Q/C (3)
Trong âoï:
Hb laì hiãûu quaí cáûn biãn.
Q laì læåüng tàng hoàûc giaím thãm cuía kãút quaí.
C laì læåüng tàng hoàûc giaím thãm cuía chi phê.
8
Cäng thæïc (3) thãø hiãûn: Cæï tàng thãm mäüt âån vë chi
phê seî tàng thãm bao nhiãu âån vë kãút quaí.
- Daûng nghëch: hb = C/Q (4)
Trong âoï:
hb laì hiãûu quía cáûn biãn.
Q laì læåüng tàng hoàûc giaím cuía kãút quaí.
C laì læåüng tàng hoàûc giaím cuía chi phê.
Cäng thæïc (4) thãø hiãûn: Âãø tàng thãm 1 âån vë kãút quaí
thç cáön âáöu tæ thãm bao nhiãu âån vë chi phê.
Caïc chè tiãu naìy ráút quan troüng trong viãûc âaïnh giaï,
phán têch hiãûu quaí kinh tãú, båíi vç nguyãn lyï cáûn biãn laì
pháön lyï thuyãút cäút loîi trong kinh tãú hoüc hiãûn âaûi. Noï laì
cå såí âãø âënh giaï caïc yãúu täú âáöu vaìo cho viãûc phán phäúi
saín pháøm vaì thu nháûp.
2.1.4 Hiãûu quaí kinh tãú caïc phæång thæïc chàn nuäi
boì láúy thët
- Hiãûu quaí kinh tãú chàn nuäi noïi chung:
Báút kyì mäüt hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh naìo noïi
chung vaì chàn nuäi noïi riãng âãöu coï muûc âêch chuí yãúu laì
kinh tãú. Tuy váûy, kãút quaí kinh tãú khäng phaíi laì caïi âêch
duy nháút maì caïc hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh mong âaût
âæåüc, maì bãn caûnh âoï, caïc hoaût âäüng naìy coìn taûo ra
nhiãöu kãút quaí liãn quan âãún âåìi säúng kinh tãú xaî häüi cuía
con ngæåìi nhæ: Caíi thiãûn cháút læåüng säúng vaì viãûc laìm,
náng cao âåìi säúng vãö màût tinh tháön vaì vàn hoïa cho nhán
dán, caíi taûo mäi træåìng mäi sinh,... Toïm laûi laì âaût âæåüc
hiãûu quaí vãö caí xaî häüi vãö mäi træåìng. Tuy nhiãn trong
phaûm vi âãö taìi naìy chè quan tám âãún khêa caûnh hiãûu quaí
kinh tãú cuía ngaình chàn nuäi noïi chung vaì ngaình nuäi boì thët
noïi riãng.
9
Hiãûu quaí kinh tãú cuía ngaình chàn nuäi âæåüc xem laì mäüt
phaûm truì kinh tãú phaín aïnh trçnh âäü khai thaïc caïc nguäön
læûc vaì trçnh âäü chi phê caïc nguäön læûc âoï trong quaï trçnh
saín xuáút chàn nuäi nhàòm âaût âæåüc caïc muûc tiãu âaî âãö ra.
Hiãûu quaí kinh tãú cuía chàn nuäi coìn biãøu hiãûn mäúi quan hãû
so saïnh giæîa kãút quaí kinh tãú thu âæåüc tæì viãûc thæûc hiãûn
hoaût âäüng saín xuáút chàn nuäi vaì chi phê kinh tãú âáöu tæ âãø
âaût âæåüc kãút quaí âoï trong suäút quaï trçnh saín xuáút.
Tæì âoï ta coï thãø hiãøu ràòng hoaût âäüng saín xuáút cuía
ngaình chàn nuäi noïi chung coï thãø mang laûi hiãûu quaí cho xaî
häüi nhæng cuîng coï thãø aính hæåíng xáúu âãún låüi êch kinh tãú
cuía mäüt vaìi caï nhán hay caïc âån vë kinh doanh khaïc. Vê duû,
phaït triãøn chàn nuäi boì thët coï thãø mang laûi hiãûu quaí cao
cho ngæåìi nuäi boì nhæng laûi aính hæåíng âãún viãûc âáöu tæ
cho caïc ngaình chàn nuäi khaïc, hay aính hæåíng træûc tiãúp âãún
saín xuáút cuía ngaình träöng troüt (vê duû nhæ trong chàn nuäi
boì thaí räng),...
- Hiãûu quaí kinh tãú cuía caïc phæång thæïc nuäi boì
thët.
Càn cæï vaìo caïc khaïi niãûm vãö hiãûu quaí kinh tãú noïi
chung vaì hiãûu quaí kinh tãú cuía ngaình chàn nuäi noïi riãng, coï
thãø hiãøu vãö hiãûu quaí kinh tãú caïc phæång thæïc nuäi boì thët
nhæ sau:
Hiãûu quaí kinh tãú caïc phæång thæïc nuäi boì thët laì mäüt
phaûm truì kinh tãú, phaín aïnh trçnh âäü khai thaïc caïc nguäön
læûc âáöu vaìo (trçnh âäü chi phê) vaì sæí duûng caïc nguäön læûc
âoï phuûc vuû chàn nuäi nhàòm âaût âæåüc muûc tiãu âàût ra.
Baín thán cuía hiãûu quaí kinh tãú âaî laì mäüt phaûm truì kinh
tãú hãút sæïc phæïc taûp, âæåüc thãø hiãûn ráút âa daûng vaì
phong phuï. Hiãûu quaí kinh tãú cuía caïc phæång thæïc nuäi boì
10
thët chè laì mäüt bäü pháûn cuía hiãûu quaí kinh tãú noïi chung vaì
hiãûu quaí kinh tãú cuía ngaình saín xuáút chàn nuäi noïi riãng.
2.2 VAI TROÌ CUÍA NGAÌNH CHÀN NUÄI BOÌ ÂÄÚI VÅÏI NÄNG
HÄÜ
2.2.1 Khaïi niãûm vãö näng häü vaì vai troì cuía nãön kinh
tãú näng häü
2.2.1.1 Khaïi niãûm näng häü
Âãø hiãøu âæåüc vai troì kinh tãú näng häü trong täøng thãø
chung cuía nãön kinh tãú træåïc hãút phaíi tçm hiãøu roî khaïi
niãûm näng häü. Trong nhæîng nàm gáön âáy coï ráút nhiãöu
nghiãn cæïu vãö häü cuía caí caïc chuyãn gia trong næåïc vaì næåïc
ngoaìi, quan niãûm âa säú cho ràòng: “Häü laì nhæîng ngæåìi
säúng chung dæåïi mäüt maïi nhaì, cuìng àn chung vaì coï cuìng
mäüt ngán quyî" [10]. Bãn caûnh âoï cuîng coï quan niãûm cho
ràòng: “Häü laì táûp håüp nhæîng ngæåìi cuìng chung huyãút
thäúng, coï quan hãû máût thiãút våïi nhau trong quaï trçnh saïng
taûo ra váût cháút âãø baío täön chênh hoü vaì cäüng âäöng” [12].
Quan âiãøm naìy âaî nháún maûnh tênh huyãút thäúng, nhæîng
ngæåìi trong häü væìa coï chung huyãút thäúng, væìa coï quan hãû
kinh tãú våïi nhau âãø saín xuáút ra váût pháøm baío täön cuäüc
säúng caï nhán vaì cäüng âäöng. Trong cäüng âäöng cæ dán näng
thän thç näng häü âæåüc nhàõc tåïi âoï laì mäüt âån vë kinh tãú
xaî häüi âäüc láûp, coï hoaût âäüng sinh kãú chuí yãúu bàòng
nghãö näng nghiãûp. Qua nhiãöu tçm hiãøu khaïc nhau ngæåìi ta
âaî khaïi quaït âæåüc caïc âàûc træng vãö häü nhæ sau:
Thæï nháút vãú âáút âai: Ngæåìi näng dán saín xuáút näng
nghiãûp laì chênh nãn âáút âai luän gàõn liãön våïi hoü. Âáy laì
âàûc âiãøm chênh âãø phán biãût roî häü näng dán våïi nhæîng
ngæåìi lao âäüng khaïc. Ruäüng âáút chênh laì nguäön gäúc hay
nãön taíng baío âaím cuäüc säúng vãö láu daìi cho mäùi häü gia
11
âçnh, laì yãúu täú thãø hiãûn vë trê xaî häüi cuía mäùi gia âçnh
trong phaûm vi laìng xaî hay cäüng âäöng dán cæ näng thän.
Thæï hai laì lao âäüng: Lao âäüng gia âçnh âæåüc coi laì mäüt
âàûc tênh näøi báût cuía ngæåìi näng dán. Nguäön lao âäüng tæì
näng dán laì ráút däöi daìo. Lao âäüng trong cäüng âäöng näng
thän mang tênh cháút thåìi vuû laì âa säú nãn keïo theo tçnh
traûng thiãúu viãûc laìm xaíy ra. Do váûy phaït triãøn caïc hoaût
âäüng saín xuáút ngay taûi âëa phæång âãø giaíi quyãút cäng àn
viãûc laìm trong thåìi gian näng nhaìn laì phæång phaïp goïp pháön
tàng thãm thu nháûp, phaït triãøn kinh tãú häü gia âçnh.
Thæï ba laì tiãön väún vaì sæû tiãu duìng: Trong näng häü
khäng coï sæû phán biãût giæîa låüi nhuáûn tæì doanh thu våïi
tiãön cäng lao âäüng cuía gia âçnh. Âáy laì baín cháút hai màût
cuía saín xuáút vaì tiãu duìng trong caïc häü gia âçnh. Ngæåìi lao
âäüng laìm nhæîng cäng viãûc cuía gia âçnh mçnh chæï khäng
phaíi kinh doanh thuáön tuïy, phán biãût hoaìn toaìn våïi caïc âån
vë kinh doanh khaïc.
Thæï tæ laì taïi saín xuáút nhoí leí vaì manh muïn: Saín xuáút
näng nghiãûp cuía âaûi âa säú caïc häü näng dán åí næåïc ta noïi
chung cuîng nhæ åí tènh Thæìa Thiãn Huãú noïi riãng thæåìng laì
saín xuáút nhoí leí, manh muïn, chæa mang tênh cháút haìng hoïa
maì chè tiãún haình åí quy mä cáúp näng häü. Nguyãn nhán chênh
cuía tçnh traûng naìy laì do nguäön väún cuía häü coìn haûn heûp,
chæa âuí âãø âáöu tæ cho saín xuáút åí quy mä låïn. Mäüt pháön
vç chênh saïch ruäüng âáút chæa táûp trung. Thë træåìng tiãu
thuû näng saín pháøm chæa äøn âënh.
Thæï nàm, häü laì mäüt âån vë kinh tãú âäüc láûp tæû chuí:
Trong giai âoaûn hiãûn nay, häü coï quyãön tæû chuí trong táút caí
caïc quyãút âënh vãö moüi hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh cuía
mçnh. Tæì såí hæîu vãö tæ liãûu saín xuáút, sæí duûng âáút cho
âãún caïc quyãön tæû quyãút do nhæîng ngæåìi coï uy tên hay
quyãön læûc täúi cao trong gia âçnh.
12
Tæì nhæîng váún âãö âaî nãu åí trãn cho tháúy häü näng dán
laì mäüt âån vë kinh tãú xaî häüi, coï chung mäüt cå såí kinh tãú,
laì ngæåìi saín xuáút ra näng saín pháøm cuîng laì ngæåìi tiãu thuû
saín pháøm cuía chênh mçnh laìm ra. Cáön phaíi làõm roî âæåüc
caïc âàûc træng cuía näng häü âãø váûn duûng thaình cäng vaìo
viãûc phaït triãøn kinh tãú gia âçnh noïi chung cuîng nhæ phaït
triãøn ngaình chàn nuäi boì thët noïi riãng trong häü näng dán
hiãûn nay.
2.2.1.2 Vai troì cuía ngaình kinh tãú häü näng dán
Tæì sau Nghë quyãút 10 cuía Bäü Chênh Trë, häü näng dán
âæåüc coi laì mäüt âån vë kinh tãú tæû chuí, coï vai troì quan
troüng trong nãön saín xuáút näng nghiãûp näng thän, noï âæåüc
thãø hiãûn åí nhæîng näüi dung cå baín sau:
- Træåïc hãút häü näng dán laì âån vë then chäút
tham gia vaìo quaï trçnh saín xuáút, cung cáúp caïc saín pháøm
thiãút yãúu cho ngæåìi tiãu duìng nháút laì læång thæûc vaì thæûc
pháøm. Kháu näúi liãön hai quaï trçnh saín xuáút vaì tiãu duìng.
- Vai troì cuía häü näng dán coìn âæåüc khàóng âënh
maûnh meî hån trong giai âoaûn âáút næåïc trãn âaì tiãún lãn CNH
- HÂH åí chäù noï taûo ra nguäön nguyãn liãûu cho caïc ngaình saín
xuáút phi näng nghiãûp nhæ cäng nghiãûp chãú biãún phuûc vuû
xuáút kháøu nhàòm thoía maîn nhu cáöu ngaìy caìng tàng cuía âåìi
säúng xaî häüi.
- Häü näng dán laì âån vë âäüc nháút duy trç nguäön
læûc lao âäüng, nguäön väún, âáút âai âaím baío cho phaït triãøn
nãön kinh tãú näng nghiãûp näng thän.
- Vai troì kinh tãú cuía häü khäng chè thãø hiãûn
trong näng nghiãûp maì coìn laì thë træåìng räüng låïn cuía caïc
ngaình kinh tãú khaïc, thuïc âáøy saín xuáút haìng hoïa, laìm âa
daûng hoïa caïc saín pháøm phi näng nghiãûp.
- Viãûc phaït triãøn kinh tãú näng häü laìm cho caïc
màût xaî häüi vaì chênh trë åí näng thän thãm äøn âënh, giaím
13
sæïc eïp dán säú tåïi caïc âä thë låïn, tãû naûn xaî häüi khäng coï
cå häüi naíy sinh. Trong xu thãú hæåïng tåïi xáy dæûng nãön kinh
tãú toaìn cáöu bãön væîng hiãûn nay thç kinh tãú näng häü coï
mäüt yï nghéa to låïn vaì âoïng goïp vai troì quan troüng vaìo nãön
kinh tãú chung cuía caí næåïc.
Toïm laûi kinh tãú häü näng dán laì loaûi hçnh kinh tãú âàûc
biãût, coï khaí nàng täön taûi âäüc láûp qua moüi hçnh thaïi xaî
häüi. Kinh tãú näng häü giæî mäüt vai troì hãút sæïc to låïn trong
viãûc phaït triãøn saín xuáút näng nghiãûp näng thän. Laì yãúu
täú then chäút trong sæû nghiãûp phaït triãøn nãön näng nghiãûp
näng thän theo hæåïng CNH - HÂH cuaí næåïc ta hiãûn nay.
2.2.2 Vai troì cuía ngaình chàn nuäi boì âäúi våïi näng häü
Ngaình chàn nuäi boì âang âoïng mäüt vai troì hãút sæïc quan
troüng âàûc biãût laì âäúi våïi häü näng dán hiãûn nay âæåüc thãø
hiãûn åí caïc âiãøm sau:
- Cung cáúp thët: Thët boì laì mäüt loaûi thæûc pháøm
cao cáúp âang dáön tråí lãn thäng duûng trong caïc bæîa àn cuía
con ngæåìi ngaìy nay. Træåïc xu thãú cháút læåüng cuäüc säúng
âang dáön dáön âæåüc náng cao thç thët boì âang laì nhu cáöu
thiãút yãúu, båíi noï khäng chè chæïa nhiãöu thaình pháön dinh
dæåîng cao nhæ haìm læåüng protein, caïc axit amin, vitamin cáön
thiãút cho cå thãø con ngæåìi maì noï coìn coï giaï trë caím quan
cao âæåüc thë træåìng tiãu duìng æa chuäüng nhæ maìu sàõc cuía
thët, hæång thåm, âäü mãöm, vë ngoüt.. Qua nghiãn cæïu ngæåìi
ta âaî xaïc âënh âæåüc thaình pháön dinh dæåîng vaì haìm læåüng
vitamin trong thët boì vaì mäüt säú váût nuäi khaïc thãø hiãûn qua
baíng 2.1.
Baíng 2.1: Thaình pháön dinh dæåîng vaì haìm læåüng
vitamin trong thët boì vaì mäüt säú váût nuäi khaïc
Tè lãû % Vitamin (mg %)
14
Loa % Næåï Lipit Proti Khoaï Nàng A B1 B2 PP
ûi Thë c t ng læåün
váû t g
t xeí Kcal/k
nuä g
i
Boì 46, 70,5 10, 18, 1,0 171 17 0,1 0,17 4,
8 5 0 2
Låü 42, 60,9 21, 16, 1,10 268 0 3,8 0,09 2,
n 5 5 5 0
Gaì 72, 69,2 7,5 22, 0,9 162 94 0,15 0,16 8,
5 4 1
Nguäön: [21]
- Chàn nuäi boì cung cáúp phán boïn vaì sæïc keïo cho
ngaình träöng troüt: Âáy laì hai saín pháøm phuû thu âæåüc tæì
chàn nuäi boì cáön thiãút trong saín xuáút näng nghiãûp. Haìng
nàm boì cung cáúp mäüt læåüng phán boïn khaï låïn phuûc vuû cho
träöng troüt laì chuí yãúu, âáy laì nguäön phán hæîu cå giaï reí maì
laûi ráút coï hiãûu quaí trong viãûc giuïp caíi taûo âáút vãö láu daìi,
giæî cho âáút tåi xäúp, tàng âäü phç træåïc xu hæåïng âáút ngaìy
caìng coï nguy cå bë chai hoïa, baûc maìu do boïn quaï nhiãöu phán
hoïa hoüc trãn âäöng ruäüng. Hån thãú næîa, viãûc duìng phán
hæîu cå boïn cho âäöng ruäüng âang ráút âæåüc khuyãún khêch
hiãûn nay âãø âaím baío xu thãú phaït triãøn näng nghiãûp bãön
væîng, baío vãû taìi nguyãn âáút. Viãûc táûn duûng nguäön phán
boì âaî giaíi quyãút mäüt pháön chi phê âaïng kãø vãö phán boïn
cho näng häü trong saín xuáút träöng troüt.
- Ngoaìi phán boïn, boì coìn cung cáúp sæïc keïo âãø
chuyãn chåí âäö âaûc, haìng hoïa vaì caìy bæìa âáút. Tæì xæa, khi
maïy moïc coìn chæa phaït triãøn thç nuäi boì âãø láúy sæïc caìy
keïo laì muûc âêch chàn nuäi âáöu tiãn cuía ngæåìi näng dán.
Hiãûn nay cuîng váûy, âäúi våïi mäüt säú vuìng saín xuáút näng
nghiãûp thç tráu boì váùn laì phæång tiãûn quan troüng giuïp
ngæåìi dán caìy bæìa âáút, âàûc biãût laì våïi khu væûc vuìng sáu
vuìng xa khi âiãöu kiãûn maïy moïc váùn coìn âàõt âoí thç viãûc
15
chuyãn tråí hay caìy keïo âãöu phaíi duìng âãún tráu boì. Do váûy
viãûc phaït triãøn chàn nuäi tráu boì coï yï nghéa quan troüng trong
nãön saín xuáút näng nghiãûp nháút laì trong ngaình träöng troüt.
- Chàn nuäi boì coìn laì mäüt trong nhæîng ngaình quan
troüng giuïp giaíi quyãút cäng àn viãûc laìm, phaït triãøn kinh tãú
näng häü:
Âàûc âiãøm cuía lao âäüng näng thän Viãût Nam hiãûn nay âa
säú mang tênh cháút muìa vuû, chàn nuäi boì âaî goïp pháön sæí
duûng håüp lyï nguäön lao âäüng nhaìn räùi âãø tàng thu nháûp,
náng cao mæïc säúng cho gia âçnh âäöng thåìi âáy cuîng laì
hæåïng giaíi quyãút váún âãö viãûc laìm taûi chäù cho ngæåìi dán
näng thän, haûn chãú sæïc eïp gia tàng dán säú vaìo caïc thaình
phäú låïn do ngæåìi dán âi kiãúm viãûc laìm, traïnh âæåüc caïc tãû
naûn xaî häüi coï thãø phaït sinh.
Thæûc tãú chàn nuäi boì noïi chung hiãûn nay cho tháúy sæû
linh âäüng cuía ngæåìi näng dán âaî biãút kãút håüp chàn nuäi våïi
nhiãöu muûc âêch khaïc nhau nhæ nuäi boì láúy thët, láúy sæîa,
sæïc keïo, phán boïn... laìm tàng hiãûu quaí chàn nuäi cuía häü lãn
ráút nhiãöu vaì goïp pháön laìm giaím chi phê âáöu vaìo cho ngaình
träöng troüt. Phaït triãøn chàn nuäi boì phaï våî thãú âäüc canh
cáy luïa, giaíi quyãút cäng àn viãûc laìm cho lao âäüng gia âçnh,
tàng thu nháûp, goïp pháön xoïa âoïi giaím ngheìo, náng cao cháút
læåüng âåìi säúng cho ngæåìi dán näng thän ngaìy nay.
2.2.3 Âàûc âiãøm cuía ngaình chàn nuäi boì
Ngaình chàn nuäi boì coï tæì ráút láu âåìi, bàõt âáöu âæåüc
nuäi taûi caïc häü gia âçnh våïi muûc âêch âáöu tiãn laì khai thaïc
sæïc keïo. ÅÍ mäùi gia âçnh näng thän thç tráu boì âæåüc xem laì
taìi saín coï giaï trë nháút vaì vê nhæ “âáöu cå nghiãûp”. Ngaìy
nay khi cuäüc säúng hiãûn âaûi hån, maïy moïc vaì cå giåïi hoïa
âaî thay thãú dáön sæïc keïo cuía tráu boì. Ngæåìi nuäi boì hæåïng
ra nhiãöu hçnh thæïc, khäng chè coìn láúy sæïc keïo nhæ træåïc
maì phaït triãøn âaìn boì lãn nuäi láúy thët, láúy sæîa... âàûc biãût
16
thët boì âang laì loaûi thæûc pháøm âàõt tiãön nhæng ráút âæåüc
æa chuäüng trãn thë træåìng. Vç thãú âãø phaït triãøn ngaình
chàn nuäi boì nháút laì boì thët thç cáön phaíi coï mäüt thë træåìng
tiãu thuû äøn âënh âãø ngæåìi nuäi an tám phaït triãøn ngaình
chàn nuäi boì thët våïi quy mä låïn hån næîa.
Âàûc âiãøm cuía ngaình chàn nuäi boì trong näng thän ngaìy
nay theo caïc phæång thæïc truyãön thäúng laì chuí yãúu, chàn
dàõt vaì táûn duûng phãú phuû pháøm näng nghiãûp cuía gia âçnh.
Boì laì loaûi gia suïc nhai laûi, kháøu pháön àn haìng ngaìy bao
gäöm pháön låïn laì coí sau âoï âãún caïc loaûi phuû pháøm khaïc.
Âáy laì nhæîng loaûi thæïc àn reí tiãön, åí näng thän khäng cáön
máút tiãön mua, ngæåìi dán chè phaíi boí cäng chàn boì laì chênh.
Hån thãú næîa, viãûc chàn boì coï thãø huy âäüng âæåüc moüi
nguäön læûc lao âäüng cuía gia âçnh, tæì ngæåìi giaì âãún treí con
âãöu coï thãø tham gia chàn boì âæåüc. Màûc duì váûy, nhæng
thæûc tãú âàût ra âäúi våïi phæång thæïc chàn nuäi boì hiãûn nay
åí näng thän váùn mang tênh cháút laûc háûu, truyãön thäúng,
pháön låïn chæa tiãúp cáûn vaì aïp duûng caïc tiãún bäü kyî thuáût
vaìo chàn nuäi âãø tàng hiãûu quaí kinh tãú lãn, do váûy maì låüi
nhuáûn cuía phæång thæïc nuäi truyãön thäúng khäng nhæîng
tháúp maì cháút læåüng thët vaì tyí lãû thët xeí chæa cao. Mäüt
yãúu täú quan troüng næîa aính hæåíng âãún viãûc ngæåìi dán
váùn duy trç phæång thæïc naìy âoï laì do nguäön väún cuía gia
âçnh váùn coìn haûn heûp, do váûy hçnh thæïc chàn nuäi gia âçnh
váùn laì chuí yãúu vaì phuì håüp våïi âiãöu kiãûn hiãûn nay cuía
caïc häü näng dán næåïc ta.
Daû daìy cuía boì coï bäún tuïi, nhåì âàûc âiãøm cuía bäü maïy
tiãu hoïa laì chuí yãúu tiãu thuû cháút xå (daû coí to nháút, chiãúm
2/3 dung têch daû daìy) nãn noï coï khaí nàng àn táút caí caïc loaûi
thæïc àn thä xå nhæ råm luïa, coí, thán ngä, laûc, khoai... laì
nhæîng loaûi saín pháøm háöu nhæ khäng coï giaï trë kinh tãú
haìng hoïa âäúi våïi con ngæåìi, chênh vç váûy maì phaït triãøn
chàn nuäi boì hoaìn toaìn khäng caûnh tranh læång thæûc våïi con
17
ngæåìi vaì caïc loaûi âäüng váût khaïc. Ta coï thãø chàn nuäi boì
täút vaì phaït triãøn ngaình naìy täút hån næîa nãúu biãút táûn
duûng khai thaïc håüp lyï caïc nguäön phuû pháøm näng nghiãûp
trong vuìng, kãút håüp quan tám âáöu tæ âuïng mæïc vãö lao
âäüng cho chàn nuäi boì thç seî âaím baío cho ngaình phaït triãøn
bãön væîng vãö láu daìi trong tæång lai.
Ngoaìi ra chàn nuäi boì coï yï nghéa vãö màût mäi træåìng,
viãûc táûn duûng phãú pháøm laìm thæïc àn nuäi boì væìa coï låüi
vãö kinh tãú væìa chäúng sæû thäúi giæîa gáy ä nhiãùm, nháút laì
læåüng råm luïa âäút taûi ruäüng tàng lãn nãúu khäng táûn duûng
âãø nuäi boì seî thaíi vaìo báöu khê quyãön læåüng khê CO 2
khäøng läö goïp pháön huíy hoaûi táöng äzän cuía traïi âáút [15].
2.2.4 Khaïi quaït tçnh hçnh phaït triãøn ngaình chàn nuäi
boì thët åí Viãût Nam.
Næåïc ta våïi 3/4 diãûn têch laì âäöi nuïi, luïa laì cáy träöng
chuí yãúu haìng nàm thæåìng cho hai vuû, råm luïa chàõc chàõn laì
khäng thãø thiãúu båíi ngay báy giåì nhiãöu nåi (âàûc biãût laì
miãön Trung) váùn coìn táûp quaïn âäút råm ngay trãn ruäüng vaì
råm khä váùn âæåüc duìng âãø âun náúu åí nhiãöu vuìng âäöng
bàòng. Coí tæû nhiãn næåïc ta coï cháút læåüng tháúp vç chëu
mäüt muìa khä, khäng âæåüc tæåïi laûi thãm thiãúu phán, thiãúu
caí sæû quaín lyï (chàn thaí bæìa baîi) dáùn âãún xoïi moìn âáút.
Coí träöng chæa phaït triãøn, måïi chè bàõt âáöu åí caïc vuìng nuäi
boì sæîa, thãú nhæng næåïc ta coï nhiãöu loaûi hoa maìu, læåüng
phuû pháøm låïn quanh nàm, âàûc biãût cáy mêa âang âæåüc Nhaì
næåïc chuï yï måí räüng diãûn têch. Phuû pháøm cuía mêa (rè
máût, ngoün mêa, baî mêa...) laì nguäön thæïc àn quyï giaï nháút
vaì mêa laûi thæåìng âæåüc thu hoaûch vaìo muìa khä luïc thiãúu
coí tæåi. Säú læåüng âaìn boì låïn, tuy cháút læåüng coìn tháúp
nhæng âang âæåüc caíi taûo têch cæûc nhåì sæû quan tám vaì chè
âaûo cuía Nhaì næåïc. Chàõc chàõn ta phaíi nghé ngay âãún viãûc
nuäi boì thët dæûa trãn thæïc àn thä laì phuû pháøm näng nghiãûp
18
vaì träöng coí laì cáy thæïc àn chuí yãúu cäüng våïi chãú âäü âáöu
tæ chàm soïc thêch håüp.
Coìn coï nhæîng yãúu täú sáu xa laìm ta phaíi chuï yï khi choün
hãû thäúng nuäi. Næåïc ta âáút cháût ngæåìi âäng (82.032,3
nghçn ngæåìi nàm 2004), tyí lãû gia tàng dán säú cao (1,40%), vç
váûy mæïc âäü an toaìn læång thæûc chæa thæûc sæû dæåüc
âaím baío. Cáön phaíi choün hãû thäúng chàn nuäi gia suïc nhæ
âaî noïi âãø táûn duûng hãút nguäön thæïc àn âëa phæång coï
sàôn, âäöng thåìi goïp pháön xáy dæûng hãû thäúng näng nghiãûp
bãön væîng [11].
2.2.4.1 Säú læåüng vaì sæû biãún âäüng cuía âaìn boì trong
næåïc nhæîng nàm gáön âáy.
- Træåïc tiãún bäü cuía khoa hoüc kyî thuáût cuìng våïi
sæû âáöu tæ quan tám cuía Nhaì næåïc vaìo ngaình chàn nuäi noïi
chung vaì ngaình chàn nuäi boì noïi riãng, nhæîng nàm qua Viãût
Nam váùn giæî âæåüc nhëp âäü tàng træåíng cuía âaìn boì khaï
âäöng âãöu, säú læåüng boì thäúng kã âæåüc tæì nàm 1998 -
2004 âæåüc thãø hiãûn åí baíng 2.2.
Säú liãûu tæì baíng 2.2 cho tháúy: Tênh âãún thåìi âiãøm
2004, Bàõc Trung Bäü laì khu væûc coï säú læåüng âaìn boì låïn
nháút næåïc chiãúm 20,18%, sau âoï laì Duyãn Haíi Miãön Trung
chiãúm 18,7%. Âáy laì hai khu væûc coï âàûc âiãøm thåìi tiãút khê
háûu gàûp nhiãöu khoï khàn nháút cuîng nhæ mæïc säúng cuía
ngæåìi dán chæa cao. Khu væûc Táy Bàõc âiãöu kiãûn âäöi nuïi
nhiãöu, diãûn têch âáút räüng coï nhiãöu tiãöm nàng âãø phaït
triãøn chàn nuäi boì nhæng âaìn boì chè chiãúm 4,27% tháúp
nháút trong caí næåïc.
Baíng 2.2: Säú læåüng vaì sæû phán bäú cuía âaìn boì åí
caïc vuìng kinh tãú næåïc ta
(1998- 2004)
Âån vë: 1000 con.
Trong âoï chia ra caïc vuìng kinh tãú
19
Nàm ÂBS ÂBB TB BTB DH TN ÂNB ÂB Caí Täúc
H MT SCL næåïc âäü
tàng
(%)
1998 456, 476, 150, 872 925 521, 421, 164, 3.987 0.0
8 0 1 6 5 3 ,3
1999 470, 499, 152, 868, 935, 533, 418, 184 4.063 1,9
1 9 8 8 8 7 5 ,6
2000 488, 507, 158, 890, 937, 524, 424 197, 4.127 1,6
3 4 3 0 2 9 2 ,9
2001 482, 524, 173, 849, 772, 439, 437, 220 3.899 -5.5
9 1 7 4 4 4 8 ,7
2002 502, 543, 182 855, 793, 432, 474, 278, 4.062 4,2
1 9 9 5 5 8 2 ,9
2003 542, 577, 193, 899 842, 476 534, 329, 4.394 8,7
3 8 5 1 6 1 ,4
2004 604, 618, 209, 990, 917, 547, 599, 419, 4.907 11,7
4 7 7 4 9 1 7 8 ,7
Tyí 12,3 12,6 4,27 20,1 18,7 11,1 12,2 8,58 100
lãû 1 8 4 2
%
(200
4)
Nguäön: [19]
Ghi chuï: Âäöng bàòng säng Häöng: ÂBSH.
Âäng Bàõc Bäü: ÂBB
Táy Bàõc: TB.
Bàõc Trung Bäü: BTB.
Duyãn Haíi Miãön Trung: DHMT.
Táy Nguyãn: TN.
Âäng Nam Bäü: ÂNB.
Âäöng Bàòng säng Cæíu Long: ÂBSCL.
- Täúc âäü tàng træåíng âaìn boì trong caí næåïc tæì
nàm 1998 âãún nàm 2004 khaï âäöng âãöu. Tuy nhiãn giai âoaûn
2000 - 2001 âaìn boì næåïc ta khäng tàng maì coìn giaím âi 5,5%,
nguyãn nhán coï leî chuí yãúu do diãûn têch âáút chàn thaí ngaìy
caìng heûp, caïc chênh saïch cuía nhaì næåïc vãö giao âáút khoaïn
ræìng âaî laìm aính hæåíng låïn âãún säú læåüng âaìn boì caí
næåïc. Bãn caûnh âoï phæång thæïc chàn nuäi cháûm âäøi måïi,
chàn thaí hoàûc thaí räng (åí miãön Nuïi) váùn phäø biãún, phuû
thuäüc chàût cheî vaìo coí tæû nhiãn dáùn âãún tçnh traûng thuû
âäüng khäng këp thêch nghi våïi xu thãú phaït triãøn hiãûn taûi, do
20
MÅÍ ÂÁÖU
1.1 ÂÀÛT VÁÚN ÂÃÖ
Thæìa Thiãn Huãú laì mäüt tènh coï nhiãöu khoï khàn trong
saín xuáút näng nghiãûp. Diãûn têch âáút canh taïc êt laûi bë aính
hæåíng báút låüi cuía khê háûu thåìi tiãút, muìa Heì nàõng noïng
vaì khä haûn, muìa Âäng reït mæa nhiãöu, thæåìng coï baîo låïn vaì
dãù gáy ra luî luût. Tuy nhiãn nhæîng âiãöu kiãûn vãö âëa hçnh,
nhæ diãûn têch âáút âäöi nuïi chiãúm mäüt pháön låïn trong täøng
diãûn têch âáút tæû nhiãn våïi nhiãöu goì âäöi coï thãø duìng laìm
baîi chàn thaí. Do váûy Thæìa Thiãn Huãú coï mäüt tiãöm nàng
låïn âãø phaït triãøn chàn nuäi tráu boì hån laì caïc loaûi váût nuäi
khaïc. Viãûc sæí duûng håüp lyï vaì hæîu hiãûu taìi nguyãn âãø
phaït triãøn chàn nuäi boì, seî mang laûi nguäön låüi kinh tãú âaïng
kãø cho nãön kinh tãú âëa phæång noïi chung vaì kinh tãú näng
häü noïi riãng, nháút laì âäúi våïi caïc häü ngheìo. Hån næîa, chàn
nuäi boì laì mäüt loaûi váût nuäi hoaìn toaìn khäng caûnh tranh
læång thæûc våïi con ngæåìi, cuîng laì mäüt ngaình saín xuáút
phuì håüp våïi Thæìa Thiãn Huãú, âàûc biãût laì våïi khu væûc
Trung du vaì miãön Nuïi, nåi coï âiãöu kiãûn saín xuáút læång
thæûc gàûp nhiãöu khoï khàn.
Tæì khi thæûc hiãûn Nghë quyãút 10 cuía Bäü Chênh Trë, saín
xuáút näng nghiãûp noïi chung vaì ngaình chàn nuäi boì noïi riãng
chuí yãúu âæåüc tiãún haình åí phaûm vi näng häü. Tuy nhiãn
viãûc chàn nuäi boì åí Thæìa Thiãn Huãú nhæîng nàm qua cho
tháúy, ngaình saín xuáút naìy thiãúu äøn âënh vaì phaït triãøn
chæa tæång xæïng våïi tiãöm nàng cuía vuìng. Phæång thæïc
chàn nuäi truyãön thäúng laûc háûu, cháûm âäøi måïi. Cháút
læåüng con giäúng tháúp, quy mä nuäi nhoí vaì tæû phaït laì
1
chênh, thiãúu mäüt âënh hæåïng láu daìi cho phaït triãøn. Chênh
vç váûy nuäi boì thët cuía caïc näng häü taûi âáy âaût hiãûu quaí
chæa cao.
Váún âãö âàût ra hiãûn nay laì xaïc âënh cho âæåüc mäüt
phæång thæïc chàn nuäi håüp lyï, âãø phaït triãøn ngaình chàn
nuäi boì cuía âëa phæång, giaíi quyãút cäng àn viãûc laìm, náng
cao thu nháûp cho caïc näng häü âäöng thåìi goïp pháön vaìo
thæûc hiãûn xoïa âoïi giaím ngheìo taûi caïc vuìng coï âiãöu kiãûn
khoï khàn, âàûc biãût laì âäúi våïi khu væûc táûp trung nhiãöu
âäöng baìo ngæåìi dán täüc.
Tuy nhiãn cho âãún nay, taûi tènh Thæìa Thiãn Huãú chæa coï
mäüt nghiãn cæïu naìo âãø âaïnh giaï hiãûu quaí kinh tãú cuía caïc
phæång thæïc chàn nuäi boì thët åí näng häü, do váûy cuîng chæa
coï mäüt cå såí chàõc chàõn âãø âãö xuáút vaì khuyãún khêch
ngæåìi dán chàn nuäi theo phæång thæïc naìo laì mang laûi låüi
nhuáûn cao nháút. Xuáút phaït tæì thæûc tãú âoï chuïng täi âaî
tiãún haình âãö taìi “Âaïnh giaï hiãûu quaí kinh tãú caïc phæång
thæïc chàn nuäi boì thët åí näng häü taûi hai vuìng sinh thaïi Trung
du vaì miãön Nuïi tènh Thæìa Thiãn Huãú”.
1.2 MUÛC TIÃU NGHIÃN CÆÏU
Tiãún haình âãö taìi naìy chuïng täi nhàòm âaût âæåüc caïc
muûc âêch sau âáy:
1) Âaïnh giaï thæûc traûng tçnh hçnh phaït triãøn ngaình chàn
nuäi boì thët taûi Thæìa Thiãn Huãú.
2) Xaïc âënh kãút quaí vaì hiãûu quaí kinh tãú cuía caïc phæång
thæïc chàn nuäi boì thët vaì nhæîng nhán täú aính hæåíng âãún
kãút quaí vaì hiãûu quaí cuía caïc phæång thæïc naìy.
3) Âãö xuáút mäüt säú giaíi phaïp chuí yãúu nhàòm náng cao
hiãûu quaí vaì phaït triãøn phæång thæïc chàn nuäi thêch håüp cho
ngaình boì thët åí näng häü taûi Thæìa Thiãn Huãú.
2
1.3 ÂÄÚI TÆÅÜNG VAÌ PHAÛM VI NGHIÃN CÆÏU
1) Âäúi tæåüng nghiãn cæïu
Âäúi tæåüng nghiãn cæïu cuía âãö taìi laì caïc häü näng dán
chàn nuäi boì thët taûi hai vuìng sinh thaïi Trung du vaì miãön Nuïi
cuía tènh Thæìa Thiãn Huãú.
2) Phaûm vi nghiãn cæïu
- Phaûm vi vãö thåìi gian: Tæì 2/1 âãún ngaìy 30/4/2006.
- Phaûm vi vãö khäng gian: Âëa âiãøm nghiãn cæïu âæåüc
thæûc hiãûn trãn hai tiãøu vuìng sinh thaïi laì Trung du vaì miãön
Nuïi åí tènh Thæìa Thiãn Huãú.
3
Pháön 2
CÅ SÅÍ LYÏ LUÁÛN VAÌ THÆÛC TIÃÙN
2.1 MÄÜT SÄÚ VÁÚN ÂÃÖ VÃÖ HIÃÛU QUAÍ VAÌ HIÃÛU QUAÍ
KINH TÃÚ
2.1.1 Khaïi niãûm, yï nghéa cuía hiãûu quaí
Hiãûu quaí laì mäüt thuáût ngæî duìng âãø chè caïc mäúi quan
hãû giæîa kãút quaí thæûc hiãûn våïi caïc muûc tiãu hoaût âäüng
cuía chuí thãø vaì chi phê maì chuí thãø boí ra âãø coï kãút quaí âoï
trong nhæîng âiãöu kiãûn nháút âënh. Hay noïi caïch khaïc hiãûu
quaí chênh laì kãút quaí maì chuí thãø nháûn âæåüc theo hæåïng
muûc tiãu cuía mçnh [12].
Hiãûu quaí laì chè tiãu duìng âãø phán têch, âaïnh giaï vaì læûa
choün caïc phæång aïn haình âäüng.
Hiãûu quaí âæåüc hiãøu theo nhiãöu goïc âäü khaïc nhau maì
hçnh thaình nãn caïc khaïi niãûm khaïc nhau nhæ: Hiãûu quaí kinh
tãú, hiãûu quaí xaî häüi, hiãûu quaí mäi træåìng,... ngoaìi ra coìn
coï hiãûu quaí træûc tiãúp, hiãûu quaí giaïn tiãúp [12].
2.1.2 Hiãûu quaí kinh tãú
Hiãûu quaí kinh tãú âæåüc hiãøu âån giaín laì mäüt phaûm truì
kinh tãú phaín aïnh cháút læåüng hoaût âäüng kinh tãú, laì thæåïc
âo trçnh âäü täø chæïc vaì quaín lyï kinh doanh cuía caïc doanh
nghiãûp. Hiãûn nay coï ráút nhiãöu quan niãûm khaïc nhau vãö
hiãûu quaí kinh tãú. Theo taïc giaí Nguyãùn Tiãún Maûnh thç:
“Hiãûu quaí kinh tãú laì mäüt phaûm truì kinh tãú khaïch quan
phaín aïnh trçnh âäü låüi duûng caïc nguäön læûc âãø âaût âæåüc
muûc tiãu âaî xaïc âënh” [12]. Coìn taïc giaí Ngä Âçnh Giao laûi
cho ràòng: “Hiãûu quaí kinh tãú laì tiãu chuáøn cao nháút cuía
4
moüi sæû læûa choün kinh tãú cuía caïc doanh nghiãûp trong nãön
kinh tãú thë træåìng coï sæû quaín lyï cuía nhaì næåïc” [7].
Vãö màût khaïi quaït coï thãø hiãøu ràòng: Hiãûu quaí kinh tãú
laì mäüt phaûm truì kinh tãú biãøu hiãûn táûp trung cuía sæû phaït
triãøn kinh tãú theo chiãöu sáu phaín aïnh trçnh âäü khai thaïc caïc
nguäön læûc vaì trçnh âäü chi phê caïc nguäön læûc âoï trong quaï
trçnh taïi saín xuáút nhàòm thæûc hiãûn muûc tiãu âaî âãö ra [12].
Hiãûn nay báút kyì nãön kinh tãú naìo cuîng âæåüc phaït triãøn
theo hai chiãöu:
- Phaït triãøn kinh tãú theo chiãöu räüng laì huy âäüng moüi
nguäön læûc vaìo saín xuáút, tàng thãm väún, bäø sung thãm lao
âäüng vaì kyî thuáût, måí mang thãm nhiãöu ngaình nghãö, xáy
dæûng thãm nhiãöu xê nghiãûp, taûo ra nhiãöu màût haìng måïi,...
- Phaït triãøn kinh tãú theo chiãöu sáu laì âáøy maûnh caïch
maûng khoa hoüc kyî thuáût vaì cäng nghãû saín xuáút, tiãún
nhanh lãn hiãûn âaûi hoïa, tàng cæåìng chuyãn män hoïa, náng cao
cæåìng âäü sæí duûng caïc nguäön læûc, chuï troüng cháút læåüng
saín pháøm vaì dëch vuû. Phaït triãøn theo chiãöu sáu laì nhàòm
náng cao hiãûu quaí kinh tãú, âáy laì phæång hæåïng phaït triãøn
phuì håüp våïi xu thãú phaït triãøn bãön væîng cuía thãú giåïi ngaìy
nay.
Baín cháút cuía hiãûu quaí kinh tãú laì náng cao nàng suáút lao
âäüng xaî häüi vaì tiãút kiãûm lao âäüng xaî häüi. Âáy laì hai màût
coï quan hãû máût thiãút cuía váún âãö hiãûu quaí kinh tãú, gàõn
liãön våïi hai quy luáût tæång æïng cuía nãön saín xuáút xaî häüi
laì quy luáût nàng suáút lao âäüng vaì quy luáût tiãút kiãûm thåìi
gian. Yãu cáöu cuía viãûc náng cao hiãûu quaí kinh tãú laì âaût
kãút quaí täúi âa våïi chi phê nháút âënh hoàûc ngæåüc laûi, âaût
kãút quaí nháút âënh våïi chi phê täúi thiãøu. Chi phê åí âáy
âæåüc hiãøu theo nghéa räüng, bao gäöm caí chi phê âãø taûo ra
nguäön læûc âäöng thåìi phaíi bao gäöm caí chi phê cå häüi [9].
5
Hiãûu quaí kinh tãú coìn biãøu hiãûn mäúi quan hãû so saïnh
giæîa kãút quaí kinh tãú âaût âæåüc våïi chi phê kinh tãú boí ra
âãø âaût âæåüc kãút quaí âoï. Quan hãû so saïnh tuyãût âäúi chè
coï yï nghéa trong mäüt phaûm vi ráút heûp.
Hiãûu quaí hoaût âäüng cuía caïc doanh nghiãûp âæåüc âaïnh
giaï thäng qua mäüt hoàûc mäüt säú chè tiãu nháút âënh. Vãö
pháön mçnh, nhæîng chè tiãu hiãûu quaí naìy phuû thuäüc chàût
cheî vaìo muûc tiãu hoaût âäüng cuía chuí thãø hiãûu quaí. Do
váûy khi phán têch hiãûu quaí cuía caïc phæång aïn cáön laìm roî
chiãún læåüc phaït triãøn cuîng nhæ muûc tiãu cuía mäùi chuí thãø
trong tæìng giai âoaûn phaït triãøn.
Nhæîng muûc tiãu khaïc trong hoaût âäüng doanh nghiãûp maì
doanh nghiãûp quan tám coï liãn quan âãún låüi nhuáûn. Vç váûy
låüi nhuáûn äøn âënh laì mäüt muûc tiãu bao truìm nháút, täøng
quaït nháút. Cho âãún nay, caïc taïc giaí âãöu nháút trê duìng låüi
nhuáûn laìm tiãu chuáøn cå baín âãø phán têch hiãûu quaí saín
xuáút kinh doanh. Viãûc náng cao hiãûu quaí kinh tãú coï yï nghéa
ráút quan troüng âäúi våïi yãu cáöu tàng træåíng vaì phaït triãøn
kinh tãú noïi riãng vaì phaït triãøn xaî häüi noïi chung thãø hiãûn åí
chäù:
- Táûn duûng vaì tiãút kiãûm caïc nguäön læûc hiãûn coï.
- Thuïc âáøy tiãún bäü khoa hoüc vaì cäng nghãû, tiãún nhanh
vaìo CNH - HÂH.
- Phaït triãøn kinh tãú våïi täúc âäü nhanh.
- Náng cao âåìi säúng váût cháút vaì tinh tháön cho ngæåìi lao
âäüng.
2.1.3 Phæång phaïp xaïc âënh hiãûu quaí kinh tãú
Âãø xaïc âënh âæåüc hiãûu quaí kinh tãú cáön sæí duûng caïc
chè tiãu vãö kinh tãú nhæ giaï trë saín xuáút, giaï trë gia tàng,
nàng xuáút, säú læåüng... hay noïi caïch khaïc hiãûu quaí kinh tãú
6
âæåüc âo læåìng bàòng caïc chè tiãu tæång âäúi cæåìng âäü laì
quan hãû so saïnh giæîa âáöu vaìo (chi phê kinh tãú) vaì âáöu ra
(kãút quaí kinh tãú).
Viãûc xaïc âënh hiãûu quaí kinh tãú tuán theo caïc nguyãn tàõc
sau:
- Nguyãn tàõc vãö mäúi quan hãû giæîa muûc tiãu vaì
tiãu chuáøn hiãûu quaí: Theo nguyãn tàõc naìy, tiãu chuáøn hiãûu
quaí âæåüc âënh ra trãn cå såí muûc tiãu.
Phán têch hiãûu quaí cuía mäüt phæång aïn naìo âoï luän luän
dæûa trãn phán têch caïc muûc tiãu cáön âaût âæåüc. Phæång aïn
coï hiãûu quaí nháút khi noï âoïng goïp nhiãöu nháút cho viãûc
thæûc hiãûn caïc muûc tiãu âàût ra våïi chi phê laì tháúp nháút.
- Nguyãn tàõc vãö sæû thäúng nháút caïc låüi êch:
Theo nguyãn tàõc naìy mäüt phæång aïn âæåüc xem laì coï hiãûu
quaí nháút khi noï kãút håüp trong âoï caïc loaûi låüi êch.
- Nguyãn tàõc vãö tênh chênh xaïc, tênh khoa hoüc:
Âãø âaïnh giaï âæåüc hiãûu quaí caïc phæång aïn cáön phaíi dæûa
trãn mäüt hãû thäúng caïc chè tiãu coï thãø læåüng hoïa âæåüc vaì
khäng læåüng hoaï âæåüc, tæïc laì phaíi kãút håüp phán têch âënh
læåüng hiãûu quaí vaì phán têch âënh tênh. Khäng thãø thay thãú
phán têch âënh læåüng bàòng phán têch âënh tênh khi phán têch
âënh læåüng chæa âuí âaím baío tênh chênh xaïc, chæa cho pheïp
phaín aïnh âæåüc moüi låüi êch cuîng nhæ moüi chi phê maì chuí
thãø quan tám.
Nguyãn tàõc naìy cuîng âoìi hoíi nhæîng càn cæï tênh toaïn
hiãûu quaí phaíi âæåüc xaïc âënh chênh xaïc, traïnh chuí quan tuìy
tiãûn.
- Nguyãn tàõc vãö tênh âån giaín vaì tênh thæûc tãú:
Theo nguyãn tàõc naìy nhæîng phæång phaïp tênh toaïn hiãûu quaí
vaì hiãûu quaí kinh tãú phaíi âæåüc dæûa trãn cå såí caïc säú liãûu
thäng tin thæûc tãú, âån giaín vaì dãù hiãøu.
7
Våïi quan âiãøm täøng quaït thç caïc chè tiãu vãö hiãûu quaí
kinh tãú læûa choün âãø nghiãn cæïu chuí yãúu âæåüc trçnh baìy
dæåïi mäüt säú daûng cå baín sau âáy:
- Daûng thuáûn: H = Q/C (1)
Trong âoï:
H laì hiãûu quaí.
Q laì læåüng kãút quaí âaût âæåüc.
C laì chi phê hoàûc caïc yãúu täú âáöu vaìo.
Cäng thæïc (1) noïi lãn: 1 âån vë chi phê seî taûo ra âæåüc
bao nhiãu âån vë kãút quaí.
- Daûng nghëch: h = C/Q (2)
Trong âoï:
h laì hiãûu quaí.
Q laì læåüng kãút quaí âaût âæåüc.
C laì chi phê hoàûc caïc yãúu täú âáöu vaìo.
Cäng thæïc (2) noïi lãn: Âãø âaût âæåüc 1 âån vë kãút quaí
thç cáön tiãu täún bao nhiãu âån vë chi phê.
Hai loaûi chè tiãu naìy coï yï nghéa khaïc nhau nhæng coï liãn
hãû máût thiãút våïi nhau cuìng âæåüc duìng âãø phaín aïnh hiãûu
quaí kinh tãú. Caïc chè tiãu trãn goüi laì caïc chè tiãu toaìn pháön.
Ngoaìi caïc chè tiãu toaìn pháön trãn coìn coï caïc chè tiãu cáûn
biãn nhæ sau:
- Daûng thuáûn: Hb = Q/C (3)
Trong âoï:
Hb laì hiãûu quaí cáûn biãn.
Q laì læåüng tàng hoàûc giaím thãm cuía kãút quaí.
C laì læåüng tàng hoàûc giaím thãm cuía chi phê.
8
Cäng thæïc (3) thãø hiãûn: Cæï tàng thãm mäüt âån vë chi
phê seî tàng thãm bao nhiãu âån vë kãút quaí.
- Daûng nghëch: hb = C/Q (4)
Trong âoï:
hb laì hiãûu quía cáûn biãn.
Q laì læåüng tàng hoàûc giaím cuía kãút quaí.
C laì læåüng tàng hoàûc giaím cuía chi phê.
Cäng thæïc (4) thãø hiãûn: Âãø tàng thãm 1 âån vë kãút quaí
thç cáön âáöu tæ thãm bao nhiãu âån vë chi phê.
Caïc chè tiãu naìy ráút quan troüng trong viãûc âaïnh giaï,
phán têch hiãûu quaí kinh tãú, båíi vç nguyãn lyï cáûn biãn laì
pháön lyï thuyãút cäút loîi trong kinh tãú hoüc hiãûn âaûi. Noï laì
cå såí âãø âënh giaï caïc yãúu täú âáöu vaìo cho viãûc phán phäúi
saín pháøm vaì thu nháûp.
2.1.4 Hiãûu quaí kinh tãú caïc phæång thæïc chàn nuäi
boì láúy thët
- Hiãûu quaí kinh tãú chàn nuäi noïi chung:
Báút kyì mäüt hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh naìo noïi
chung vaì chàn nuäi noïi riãng âãöu coï muûc âêch chuí yãúu laì
kinh tãú. Tuy váûy, kãút quaí kinh tãú khäng phaíi laì caïi âêch
duy nháút maì caïc hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh mong âaût
âæåüc, maì bãn caûnh âoï, caïc hoaût âäüng naìy coìn taûo ra
nhiãöu kãút quaí liãn quan âãún âåìi säúng kinh tãú xaî häüi cuía
con ngæåìi nhæ: Caíi thiãûn cháút læåüng säúng vaì viãûc laìm,
náng cao âåìi säúng vãö màût tinh tháön vaì vàn hoïa cho nhán
dán, caíi taûo mäi træåìng mäi sinh,... Toïm laûi laì âaût âæåüc
hiãûu quaí vãö caí xaî häüi vãö mäi træåìng. Tuy nhiãn trong
phaûm vi âãö taìi naìy chè quan tám âãún khêa caûnh hiãûu quaí
kinh tãú cuía ngaình chàn nuäi noïi chung vaì ngaình nuäi boì thët
noïi riãng.
9
Hiãûu quaí kinh tãú cuía ngaình chàn nuäi âæåüc xem laì mäüt
phaûm truì kinh tãú phaín aïnh trçnh âäü khai thaïc caïc nguäön
læûc vaì trçnh âäü chi phê caïc nguäön læûc âoï trong quaï trçnh
saín xuáút chàn nuäi nhàòm âaût âæåüc caïc muûc tiãu âaî âãö ra.
Hiãûu quaí kinh tãú cuía chàn nuäi coìn biãøu hiãûn mäúi quan hãû
so saïnh giæîa kãút quaí kinh tãú thu âæåüc tæì viãûc thæûc hiãûn
hoaût âäüng saín xuáút chàn nuäi vaì chi phê kinh tãú âáöu tæ âãø
âaût âæåüc kãút quaí âoï trong suäút quaï trçnh saín xuáút.
Tæì âoï ta coï thãø hiãøu ràòng hoaût âäüng saín xuáút cuía
ngaình chàn nuäi noïi chung coï thãø mang laûi hiãûu quaí cho xaî
häüi nhæng cuîng coï thãø aính hæåíng xáúu âãún låüi êch kinh tãú
cuía mäüt vaìi caï nhán hay caïc âån vë kinh doanh khaïc. Vê duû,
phaït triãøn chàn nuäi boì thët coï thãø mang laûi hiãûu quaí cao
cho ngæåìi nuäi boì nhæng laûi aính hæåíng âãún viãûc âáöu tæ
cho caïc ngaình chàn nuäi khaïc, hay aính hæåíng træûc tiãúp âãún
saín xuáút cuía ngaình träöng troüt (vê duû nhæ trong chàn nuäi
boì thaí räng),...
- Hiãûu quaí kinh tãú cuía caïc phæång thæïc nuäi boì
thët.
Càn cæï vaìo caïc khaïi niãûm vãö hiãûu quaí kinh tãú noïi
chung vaì hiãûu quaí kinh tãú cuía ngaình chàn nuäi noïi riãng, coï
thãø hiãøu vãö hiãûu quaí kinh tãú caïc phæång thæïc nuäi boì thët
nhæ sau:
Hiãûu quaí kinh tãú caïc phæång thæïc nuäi boì thët laì mäüt
phaûm truì kinh tãú, phaín aïnh trçnh âäü khai thaïc caïc nguäön
læûc âáöu vaìo (trçnh âäü chi phê) vaì sæí duûng caïc nguäön læûc
âoï phuûc vuû chàn nuäi nhàòm âaût âæåüc muûc tiãu âàût ra.
Baín thán cuía hiãûu quaí kinh tãú âaî laì mäüt phaûm truì kinh
tãú hãút sæïc phæïc taûp, âæåüc thãø hiãûn ráút âa daûng vaì
phong phuï. Hiãûu quaí kinh tãú cuía caïc phæång thæïc nuäi boì
10
thët chè laì mäüt bäü pháûn cuía hiãûu quaí kinh tãú noïi chung vaì
hiãûu quaí kinh tãú cuía ngaình saín xuáút chàn nuäi noïi riãng.
2.2 VAI TROÌ CUÍA NGAÌNH CHÀN NUÄI BOÌ ÂÄÚI VÅÏI NÄNG
HÄÜ
2.2.1 Khaïi niãûm vãö näng häü vaì vai troì cuía nãön kinh
tãú näng häü
2.2.1.1 Khaïi niãûm näng häü
Âãø hiãøu âæåüc vai troì kinh tãú näng häü trong täøng thãø
chung cuía nãön kinh tãú træåïc hãút phaíi tçm hiãøu roî khaïi
niãûm näng häü. Trong nhæîng nàm gáön âáy coï ráút nhiãöu
nghiãn cæïu vãö häü cuía caí caïc chuyãn gia trong næåïc vaì næåïc
ngoaìi, quan niãûm âa säú cho ràòng: “Häü laì nhæîng ngæåìi
säúng chung dæåïi mäüt maïi nhaì, cuìng àn chung vaì coï cuìng
mäüt ngán quyî" [10]. Bãn caûnh âoï cuîng coï quan niãûm cho
ràòng: “Häü laì táûp håüp nhæîng ngæåìi cuìng chung huyãút
thäúng, coï quan hãû máût thiãút våïi nhau trong quaï trçnh saïng
taûo ra váût cháút âãø baío täön chênh hoü vaì cäüng âäöng” [12].
Quan âiãøm naìy âaî nháún maûnh tênh huyãút thäúng, nhæîng
ngæåìi trong häü væìa coï chung huyãút thäúng, væìa coï quan hãû
kinh tãú våïi nhau âãø saín xuáút ra váût pháøm baío täön cuäüc
säúng caï nhán vaì cäüng âäöng. Trong cäüng âäöng cæ dán näng
thän thç näng häü âæåüc nhàõc tåïi âoï laì mäüt âån vë kinh tãú
xaî häüi âäüc láûp, coï hoaût âäüng sinh kãú chuí yãúu bàòng
nghãö näng nghiãûp. Qua nhiãöu tçm hiãøu khaïc nhau ngæåìi ta
âaî khaïi quaït âæåüc caïc âàûc træng vãö häü nhæ sau:
Thæï nháút vãú âáút âai: Ngæåìi näng dán saín xuáút näng
nghiãûp laì chênh nãn âáút âai luän gàõn liãön våïi hoü. Âáy laì
âàûc âiãøm chênh âãø phán biãût roî häü näng dán våïi nhæîng
ngæåìi lao âäüng khaïc. Ruäüng âáút chênh laì nguäön gäúc hay
nãön taíng baío âaím cuäüc säúng vãö láu daìi cho mäùi häü gia
11
âçnh, laì yãúu täú thãø hiãûn vë trê xaî häüi cuía mäùi gia âçnh
trong phaûm vi laìng xaî hay cäüng âäöng dán cæ näng thän.
Thæï hai laì lao âäüng: Lao âäüng gia âçnh âæåüc coi laì mäüt
âàûc tênh näøi báût cuía ngæåìi näng dán. Nguäön lao âäüng tæì
näng dán laì ráút däöi daìo. Lao âäüng trong cäüng âäöng näng
thän mang tênh cháút thåìi vuû laì âa säú nãn keïo theo tçnh
traûng thiãúu viãûc laìm xaíy ra. Do váûy phaït triãøn caïc hoaût
âäüng saín xuáút ngay taûi âëa phæång âãø giaíi quyãút cäng àn
viãûc laìm trong thåìi gian näng nhaìn laì phæång phaïp goïp pháön
tàng thãm thu nháûp, phaït triãøn kinh tãú häü gia âçnh.
Thæï ba laì tiãön väún vaì sæû tiãu duìng: Trong näng häü
khäng coï sæû phán biãût giæîa låüi nhuáûn tæì doanh thu våïi
tiãön cäng lao âäüng cuía gia âçnh. Âáy laì baín cháút hai màût
cuía saín xuáút vaì tiãu duìng trong caïc häü gia âçnh. Ngæåìi lao
âäüng laìm nhæîng cäng viãûc cuía gia âçnh mçnh chæï khäng
phaíi kinh doanh thuáön tuïy, phán biãût hoaìn toaìn våïi caïc âån
vë kinh doanh khaïc.
Thæï tæ laì taïi saín xuáút nhoí leí vaì manh muïn: Saín xuáút
näng nghiãûp cuía âaûi âa säú caïc häü näng dán åí næåïc ta noïi
chung cuîng nhæ åí tènh Thæìa Thiãn Huãú noïi riãng thæåìng laì
saín xuáút nhoí leí, manh muïn, chæa mang tênh cháút haìng hoïa
maì chè tiãún haình åí quy mä cáúp näng häü. Nguyãn nhán chênh
cuía tçnh traûng naìy laì do nguäön väún cuía häü coìn haûn heûp,
chæa âuí âãø âáöu tæ cho saín xuáút åí quy mä låïn. Mäüt pháön
vç chênh saïch ruäüng âáút chæa táûp trung. Thë træåìng tiãu
thuû näng saín pháøm chæa äøn âënh.
Thæï nàm, häü laì mäüt âån vë kinh tãú âäüc láûp tæû chuí:
Trong giai âoaûn hiãûn nay, häü coï quyãön tæû chuí trong táút caí
caïc quyãút âënh vãö moüi hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh cuía
mçnh. Tæì såí hæîu vãö tæ liãûu saín xuáút, sæí duûng âáút cho
âãún caïc quyãön tæû quyãút do nhæîng ngæåìi coï uy tên hay
quyãön læûc täúi cao trong gia âçnh.
12
Tæì nhæîng váún âãö âaî nãu åí trãn cho tháúy häü näng dán
laì mäüt âån vë kinh tãú xaî häüi, coï chung mäüt cå såí kinh tãú,
laì ngæåìi saín xuáút ra näng saín pháøm cuîng laì ngæåìi tiãu thuû
saín pháøm cuía chênh mçnh laìm ra. Cáön phaíi làõm roî âæåüc
caïc âàûc træng cuía näng häü âãø váûn duûng thaình cäng vaìo
viãûc phaït triãøn kinh tãú gia âçnh noïi chung cuîng nhæ phaït
triãøn ngaình chàn nuäi boì thët noïi riãng trong häü näng dán
hiãûn nay.
2.2.1.2 Vai troì cuía ngaình kinh tãú häü näng dán
Tæì sau Nghë quyãút 10 cuía Bäü Chênh Trë, häü näng dán
âæåüc coi laì mäüt âån vë kinh tãú tæû chuí, coï vai troì quan
troüng trong nãön saín xuáút näng nghiãûp näng thän, noï âæåüc
thãø hiãûn åí nhæîng näüi dung cå baín sau:
- Træåïc hãút häü näng dán laì âån vë then chäút
tham gia vaìo quaï trçnh saín xuáút, cung cáúp caïc saín pháøm
thiãút yãúu cho ngæåìi tiãu duìng nháút laì læång thæûc vaì thæûc
pháøm. Kháu näúi liãön hai quaï trçnh saín xuáút vaì tiãu duìng.
- Vai troì cuía häü näng dán coìn âæåüc khàóng âënh
maûnh meî hån trong giai âoaûn âáút næåïc trãn âaì tiãún lãn CNH
- HÂH åí chäù noï taûo ra nguäön nguyãn liãûu cho caïc ngaình saín
xuáút phi näng nghiãûp nhæ cäng nghiãûp chãú biãún phuûc vuû
xuáút kháøu nhàòm thoía maîn nhu cáöu ngaìy caìng tàng cuía âåìi
säúng xaî häüi.
- Häü näng dán laì âån vë âäüc nháút duy trç nguäön
læûc lao âäüng, nguäön väún, âáút âai âaím baío cho phaït triãøn
nãön kinh tãú näng nghiãûp näng thän.
- Vai troì kinh tãú cuía häü khäng chè thãø hiãûn
trong näng nghiãûp maì coìn laì thë træåìng räüng låïn cuía caïc
ngaình kinh tãú khaïc, thuïc âáøy saín xuáút haìng hoïa, laìm âa
daûng hoïa caïc saín pháøm phi näng nghiãûp.
- Viãûc phaït triãøn kinh tãú näng häü laìm cho caïc
màût xaî häüi vaì chênh trë åí näng thän thãm äøn âënh, giaím
13
sæïc eïp dán säú tåïi caïc âä thë låïn, tãû naûn xaî häüi khäng coï
cå häüi naíy sinh. Trong xu thãú hæåïng tåïi xáy dæûng nãön kinh
tãú toaìn cáöu bãön væîng hiãûn nay thç kinh tãú näng häü coï
mäüt yï nghéa to låïn vaì âoïng goïp vai troì quan troüng vaìo nãön
kinh tãú chung cuía caí næåïc.
Toïm laûi kinh tãú häü näng dán laì loaûi hçnh kinh tãú âàûc
biãût, coï khaí nàng täön taûi âäüc láûp qua moüi hçnh thaïi xaî
häüi. Kinh tãú näng häü giæî mäüt vai troì hãút sæïc to låïn trong
viãûc phaït triãøn saín xuáút näng nghiãûp näng thän. Laì yãúu
täú then chäút trong sæû nghiãûp phaït triãøn nãön näng nghiãûp
näng thän theo hæåïng CNH - HÂH cuaí næåïc ta hiãûn nay.
2.2.2 Vai troì cuía ngaình chàn nuäi boì âäúi våïi näng häü
Ngaình chàn nuäi boì âang âoïng mäüt vai troì hãút sæïc quan
troüng âàûc biãût laì âäúi våïi häü näng dán hiãûn nay âæåüc thãø
hiãûn åí caïc âiãøm sau:
- Cung cáúp thët: Thët boì laì mäüt loaûi thæûc pháøm
cao cáúp âang dáön tråí lãn thäng duûng trong caïc bæîa àn cuía
con ngæåìi ngaìy nay. Træåïc xu thãú cháút læåüng cuäüc säúng
âang dáön dáön âæåüc náng cao thç thët boì âang laì nhu cáöu
thiãút yãúu, båíi noï khäng chè chæïa nhiãöu thaình pháön dinh
dæåîng cao nhæ haìm læåüng protein, caïc axit amin, vitamin cáön
thiãút cho cå thãø con ngæåìi maì noï coìn coï giaï trë caím quan
cao âæåüc thë træåìng tiãu duìng æa chuäüng nhæ maìu sàõc cuía
thët, hæång thåm, âäü mãöm, vë ngoüt.. Qua nghiãn cæïu ngæåìi
ta âaî xaïc âënh âæåüc thaình pháön dinh dæåîng vaì haìm læåüng
vitamin trong thët boì vaì mäüt säú váût nuäi khaïc thãø hiãûn qua
baíng 2.1.
Baíng 2.1: Thaình pháön dinh dæåîng vaì haìm læåüng
vitamin trong thët boì vaì mäüt säú váût nuäi khaïc
Tè lãû % Vitamin (mg %)
14
Loa % Næåï Lipit Proti Khoaï Nàng A B1 B2 PP
ûi Thë c t ng læåün
váû t g
t xeí Kcal/k
nuä g
i
Boì 46, 70,5 10, 18, 1,0 171 17 0,1 0,17 4,
8 5 0 2
Låü 42, 60,9 21, 16, 1,10 268 0 3,8 0,09 2,
n 5 5 5 0
Gaì 72, 69,2 7,5 22, 0,9 162 94 0,15 0,16 8,
5 4 1
Nguäön: [21]
- Chàn nuäi boì cung cáúp phán boïn vaì sæïc keïo cho
ngaình träöng troüt: Âáy laì hai saín pháøm phuû thu âæåüc tæì
chàn nuäi boì cáön thiãút trong saín xuáút näng nghiãûp. Haìng
nàm boì cung cáúp mäüt læåüng phán boïn khaï låïn phuûc vuû cho
träöng troüt laì chuí yãúu, âáy laì nguäön phán hæîu cå giaï reí maì
laûi ráút coï hiãûu quaí trong viãûc giuïp caíi taûo âáút vãö láu daìi,
giæî cho âáút tåi xäúp, tàng âäü phç træåïc xu hæåïng âáút ngaìy
caìng coï nguy cå bë chai hoïa, baûc maìu do boïn quaï nhiãöu phán
hoïa hoüc trãn âäöng ruäüng. Hån thãú næîa, viãûc duìng phán
hæîu cå boïn cho âäöng ruäüng âang ráút âæåüc khuyãún khêch
hiãûn nay âãø âaím baío xu thãú phaït triãøn näng nghiãûp bãön
væîng, baío vãû taìi nguyãn âáút. Viãûc táûn duûng nguäön phán
boì âaî giaíi quyãút mäüt pháön chi phê âaïng kãø vãö phán boïn
cho näng häü trong saín xuáút träöng troüt.
- Ngoaìi phán boïn, boì coìn cung cáúp sæïc keïo âãø
chuyãn chåí âäö âaûc, haìng hoïa vaì caìy bæìa âáút. Tæì xæa, khi
maïy moïc coìn chæa phaït triãøn thç nuäi boì âãø láúy sæïc caìy
keïo laì muûc âêch chàn nuäi âáöu tiãn cuía ngæåìi näng dán.
Hiãûn nay cuîng váûy, âäúi våïi mäüt säú vuìng saín xuáút näng
nghiãûp thç tráu boì váùn laì phæång tiãûn quan troüng giuïp
ngæåìi dán caìy bæìa âáút, âàûc biãût laì våïi khu væûc vuìng sáu
vuìng xa khi âiãöu kiãûn maïy moïc váùn coìn âàõt âoí thç viãûc
15
chuyãn tråí hay caìy keïo âãöu phaíi duìng âãún tráu boì. Do váûy
viãûc phaït triãøn chàn nuäi tráu boì coï yï nghéa quan troüng trong
nãön saín xuáút näng nghiãûp nháút laì trong ngaình träöng troüt.
- Chàn nuäi boì coìn laì mäüt trong nhæîng ngaình quan
troüng giuïp giaíi quyãút cäng àn viãûc laìm, phaït triãøn kinh tãú
näng häü:
Âàûc âiãøm cuía lao âäüng näng thän Viãût Nam hiãûn nay âa
säú mang tênh cháút muìa vuû, chàn nuäi boì âaî goïp pháön sæí
duûng håüp lyï nguäön lao âäüng nhaìn räùi âãø tàng thu nháûp,
náng cao mæïc säúng cho gia âçnh âäöng thåìi âáy cuîng laì
hæåïng giaíi quyãút váún âãö viãûc laìm taûi chäù cho ngæåìi dán
näng thän, haûn chãú sæïc eïp gia tàng dán säú vaìo caïc thaình
phäú låïn do ngæåìi dán âi kiãúm viãûc laìm, traïnh âæåüc caïc tãû
naûn xaî häüi coï thãø phaït sinh.
Thæûc tãú chàn nuäi boì noïi chung hiãûn nay cho tháúy sæû
linh âäüng cuía ngæåìi näng dán âaî biãút kãút håüp chàn nuäi våïi
nhiãöu muûc âêch khaïc nhau nhæ nuäi boì láúy thët, láúy sæîa,
sæïc keïo, phán boïn... laìm tàng hiãûu quaí chàn nuäi cuía häü lãn
ráút nhiãöu vaì goïp pháön laìm giaím chi phê âáöu vaìo cho ngaình
träöng troüt. Phaït triãøn chàn nuäi boì phaï våî thãú âäüc canh
cáy luïa, giaíi quyãút cäng àn viãûc laìm cho lao âäüng gia âçnh,
tàng thu nháûp, goïp pháön xoïa âoïi giaím ngheìo, náng cao cháút
læåüng âåìi säúng cho ngæåìi dán näng thän ngaìy nay.
2.2.3 Âàûc âiãøm cuía ngaình chàn nuäi boì
Ngaình chàn nuäi boì coï tæì ráút láu âåìi, bàõt âáöu âæåüc
nuäi taûi caïc häü gia âçnh våïi muûc âêch âáöu tiãn laì khai thaïc
sæïc keïo. ÅÍ mäùi gia âçnh näng thän thç tráu boì âæåüc xem laì
taìi saín coï giaï trë nháút vaì vê nhæ “âáöu cå nghiãûp”. Ngaìy
nay khi cuäüc säúng hiãûn âaûi hån, maïy moïc vaì cå giåïi hoïa
âaî thay thãú dáön sæïc keïo cuía tráu boì. Ngæåìi nuäi boì hæåïng
ra nhiãöu hçnh thæïc, khäng chè coìn láúy sæïc keïo nhæ træåïc
maì phaït triãøn âaìn boì lãn nuäi láúy thët, láúy sæîa... âàûc biãût
16
thët boì âang laì loaûi thæûc pháøm âàõt tiãön nhæng ráút âæåüc
æa chuäüng trãn thë træåìng. Vç thãú âãø phaït triãøn ngaình
chàn nuäi boì nháút laì boì thët thç cáön phaíi coï mäüt thë træåìng
tiãu thuû äøn âënh âãø ngæåìi nuäi an tám phaït triãøn ngaình
chàn nuäi boì thët våïi quy mä låïn hån næîa.
Âàûc âiãøm cuía ngaình chàn nuäi boì trong näng thän ngaìy
nay theo caïc phæång thæïc truyãön thäúng laì chuí yãúu, chàn
dàõt vaì táûn duûng phãú phuû pháøm näng nghiãûp cuía gia âçnh.
Boì laì loaûi gia suïc nhai laûi, kháøu pháön àn haìng ngaìy bao
gäöm pháön låïn laì coí sau âoï âãún caïc loaûi phuû pháøm khaïc.
Âáy laì nhæîng loaûi thæïc àn reí tiãön, åí näng thän khäng cáön
máút tiãön mua, ngæåìi dán chè phaíi boí cäng chàn boì laì chênh.
Hån thãú næîa, viãûc chàn boì coï thãø huy âäüng âæåüc moüi
nguäön læûc lao âäüng cuía gia âçnh, tæì ngæåìi giaì âãún treí con
âãöu coï thãø tham gia chàn boì âæåüc. Màûc duì váûy, nhæng
thæûc tãú âàût ra âäúi våïi phæång thæïc chàn nuäi boì hiãûn nay
åí näng thän váùn mang tênh cháút laûc háûu, truyãön thäúng,
pháön låïn chæa tiãúp cáûn vaì aïp duûng caïc tiãún bäü kyî thuáût
vaìo chàn nuäi âãø tàng hiãûu quaí kinh tãú lãn, do váûy maì låüi
nhuáûn cuía phæång thæïc nuäi truyãön thäúng khäng nhæîng
tháúp maì cháút læåüng thët vaì tyí lãû thët xeí chæa cao. Mäüt
yãúu täú quan troüng næîa aính hæåíng âãún viãûc ngæåìi dán
váùn duy trç phæång thæïc naìy âoï laì do nguäön väún cuía gia
âçnh váùn coìn haûn heûp, do váûy hçnh thæïc chàn nuäi gia âçnh
váùn laì chuí yãúu vaì phuì håüp våïi âiãöu kiãûn hiãûn nay cuía
caïc häü näng dán næåïc ta.
Daû daìy cuía boì coï bäún tuïi, nhåì âàûc âiãøm cuía bäü maïy
tiãu hoïa laì chuí yãúu tiãu thuû cháút xå (daû coí to nháút, chiãúm
2/3 dung têch daû daìy) nãn noï coï khaí nàng àn táút caí caïc loaûi
thæïc àn thä xå nhæ råm luïa, coí, thán ngä, laûc, khoai... laì
nhæîng loaûi saín pháøm háöu nhæ khäng coï giaï trë kinh tãú
haìng hoïa âäúi våïi con ngæåìi, chênh vç váûy maì phaït triãøn
chàn nuäi boì hoaìn toaìn khäng caûnh tranh læång thæûc våïi con
17
ngæåìi vaì caïc loaûi âäüng váût khaïc. Ta coï thãø chàn nuäi boì
täút vaì phaït triãøn ngaình naìy täút hån næîa nãúu biãút táûn
duûng khai thaïc håüp lyï caïc nguäön phuû pháøm näng nghiãûp
trong vuìng, kãút håüp quan tám âáöu tæ âuïng mæïc vãö lao
âäüng cho chàn nuäi boì thç seî âaím baío cho ngaình phaït triãøn
bãön væîng vãö láu daìi trong tæång lai.
Ngoaìi ra chàn nuäi boì coï yï nghéa vãö màût mäi træåìng,
viãûc táûn duûng phãú pháøm laìm thæïc àn nuäi boì væìa coï låüi
vãö kinh tãú væìa chäúng sæû thäúi giæîa gáy ä nhiãùm, nháút laì
læåüng råm luïa âäút taûi ruäüng tàng lãn nãúu khäng táûn duûng
âãø nuäi boì seî thaíi vaìo báöu khê quyãön læåüng khê CO 2
khäøng läö goïp pháön huíy hoaûi táöng äzän cuía traïi âáút [15].
2.2.4 Khaïi quaït tçnh hçnh phaït triãøn ngaình chàn nuäi
boì thët åí Viãût Nam.
Næåïc ta våïi 3/4 diãûn têch laì âäöi nuïi, luïa laì cáy träöng
chuí yãúu haìng nàm thæåìng cho hai vuû, råm luïa chàõc chàõn laì
khäng thãø thiãúu båíi ngay báy giåì nhiãöu nåi (âàûc biãût laì
miãön Trung) váùn coìn táûp quaïn âäút råm ngay trãn ruäüng vaì
råm khä váùn âæåüc duìng âãø âun náúu åí nhiãöu vuìng âäöng
bàòng. Coí tæû nhiãn næåïc ta coï cháút læåüng tháúp vç chëu
mäüt muìa khä, khäng âæåüc tæåïi laûi thãm thiãúu phán, thiãúu
caí sæû quaín lyï (chàn thaí bæìa baîi) dáùn âãún xoïi moìn âáút.
Coí träöng chæa phaït triãøn, måïi chè bàõt âáöu åí caïc vuìng nuäi
boì sæîa, thãú nhæng næåïc ta coï nhiãöu loaûi hoa maìu, læåüng
phuû pháøm låïn quanh nàm, âàûc biãût cáy mêa âang âæåüc Nhaì
næåïc chuï yï måí räüng diãûn têch. Phuû pháøm cuía mêa (rè
máût, ngoün mêa, baî mêa...) laì nguäön thæïc àn quyï giaï nháút
vaì mêa laûi thæåìng âæåüc thu hoaûch vaìo muìa khä luïc thiãúu
coí tæåi. Säú læåüng âaìn boì låïn, tuy cháút læåüng coìn tháúp
nhæng âang âæåüc caíi taûo têch cæûc nhåì sæû quan tám vaì chè
âaûo cuía Nhaì næåïc. Chàõc chàõn ta phaíi nghé ngay âãún viãûc
nuäi boì thët dæûa trãn thæïc àn thä laì phuû pháøm näng nghiãûp
18
vaì träöng coí laì cáy thæïc àn chuí yãúu cäüng våïi chãú âäü âáöu
tæ chàm soïc thêch håüp.
Coìn coï nhæîng yãúu täú sáu xa laìm ta phaíi chuï yï khi choün
hãû thäúng nuäi. Næåïc ta âáút cháût ngæåìi âäng (82.032,3
nghçn ngæåìi nàm 2004), tyí lãû gia tàng dán säú cao (1,40%), vç
váûy mæïc âäü an toaìn læång thæûc chæa thæûc sæû dæåüc
âaím baío. Cáön phaíi choün hãû thäúng chàn nuäi gia suïc nhæ
âaî noïi âãø táûn duûng hãút nguäön thæïc àn âëa phæång coï
sàôn, âäöng thåìi goïp pháön xáy dæûng hãû thäúng näng nghiãûp
bãön væîng [11].
2.2.4.1 Säú læåüng vaì sæû biãún âäüng cuía âaìn boì trong
næåïc nhæîng nàm gáön âáy.
- Træåïc tiãún bäü cuía khoa hoüc kyî thuáût cuìng våïi
sæû âáöu tæ quan tám cuía Nhaì næåïc vaìo ngaình chàn nuäi noïi
chung vaì ngaình chàn nuäi boì noïi riãng, nhæîng nàm qua Viãût
Nam váùn giæî âæåüc nhëp âäü tàng træåíng cuía âaìn boì khaï
âäöng âãöu, säú læåüng boì thäúng kã âæåüc tæì nàm 1998 -
2004 âæåüc thãø hiãûn åí baíng 2.2.
Säú liãûu tæì baíng 2.2 cho tháúy: Tênh âãún thåìi âiãøm
2004, Bàõc Trung Bäü laì khu væûc coï säú læåüng âaìn boì låïn
nháút næåïc chiãúm 20,18%, sau âoï laì Duyãn Haíi Miãön Trung
chiãúm 18,7%. Âáy laì hai khu væûc coï âàûc âiãøm thåìi tiãút khê
háûu gàûp nhiãöu khoï khàn nháút cuîng nhæ mæïc säúng cuía
ngæåìi dán chæa cao. Khu væûc Táy Bàõc âiãöu kiãûn âäöi nuïi
nhiãöu, diãûn têch âáút räüng coï nhiãöu tiãöm nàng âãø phaït
triãøn chàn nuäi boì nhæng âaìn boì chè chiãúm 4,27% tháúp
nháút trong caí næåïc.
Baíng 2.2: Säú læåüng vaì sæû phán bäú cuía âaìn boì åí
caïc vuìng kinh tãú næåïc ta
(1998- 2004)
Âån vë: 1000 con.
Trong âoï chia ra caïc vuìng kinh tãú
19
Nàm ÂBS ÂBB TB BTB DH TN ÂNB ÂB Caí Täúc
H MT SCL næåïc âäü
tàng
(%)
1998 456, 476, 150, 872 925 521, 421, 164, 3.987 0.0
8 0 1 6 5 3 ,3
1999 470, 499, 152, 868, 935, 533, 418, 184 4.063 1,9
1 9 8 8 8 7 5 ,6
2000 488, 507, 158, 890, 937, 524, 424 197, 4.127 1,6
3 4 3 0 2 9 2 ,9
2001 482, 524, 173, 849, 772, 439, 437, 220 3.899 -5.5
9 1 7 4 4 4 8 ,7
2002 502, 543, 182 855, 793, 432, 474, 278, 4.062 4,2
1 9 9 5 5 8 2 ,9
2003 542, 577, 193, 899 842, 476 534, 329, 4.394 8,7
3 8 5 1 6 1 ,4
2004 604, 618, 209, 990, 917, 547, 599, 419, 4.907 11,7
4 7 7 4 9 1 7 8 ,7
Tyí 12,3 12,6 4,27 20,1 18,7 11,1 12,2 8,58 100
lãû 1 8 4 2
%
(200
4)
Nguäön: [19]
Ghi chuï: Âäöng bàòng säng Häöng: ÂBSH.
Âäng Bàõc Bäü: ÂBB
Táy Bàõc: TB.
Bàõc Trung Bäü: BTB.
Duyãn Haíi Miãön Trung: DHMT.
Táy Nguyãn: TN.
Âäng Nam Bäü: ÂNB.
Âäöng Bàòng säng Cæíu Long: ÂBSCL.
- Täúc âäü tàng træåíng âaìn boì trong caí næåïc tæì
nàm 1998 âãún nàm 2004 khaï âäöng âãöu. Tuy nhiãn giai âoaûn
2000 - 2001 âaìn boì næåïc ta khäng tàng maì coìn giaím âi 5,5%,
nguyãn nhán coï leî chuí yãúu do diãûn têch âáút chàn thaí ngaìy
caìng heûp, caïc chênh saïch cuía nhaì næåïc vãö giao âáút khoaïn
ræìng âaî laìm aính hæåíng låïn âãún säú læåüng âaìn boì caí
næåïc. Bãn caûnh âoï phæång thæïc chàn nuäi cháûm âäøi måïi,
chàn thaí hoàûc thaí räng (åí miãön Nuïi) váùn phäø biãún, phuû
thuäüc chàût cheî vaìo coí tæû nhiãn dáùn âãún tçnh traûng thuû
âäüng khäng këp thêch nghi våïi xu thãú phaït triãøn hiãûn taûi, do
20