Chi nsnn và vai trò của chi nsnn đối với sự nghiệp cnh hđh đất nước
- 56 trang
- file: .doc
đang tải dữ liệu....
Tài liệu bị giới hạn, để xem hết nội dung vui lòng tải về máy tính.
Tải xuống - 56 trangNội dung text: Chi nsnn và vai trò của chi nsnn đối với sự nghiệp cnh hđh đất nước
lêi më ®Çu
Chi ng©n s¸ch Nhµ níc (NSNN) ®Æc biÖt lµ trong qu¸
tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ -HiÖn ®¹i ho¸ (CNH -H§H) ®Êt níc cã
ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cñng
nh ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi bëi th«ng qua chi NSNN h»ng
n¨m, vèn ®Çu t tõ NSNN ®ãng vai trß dÉn d¾t, lan to¶, cã t¸c
®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn ®Çu t ph¸t triÓn, ®Õn qu¸
tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t t¹o
®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn.Nhµ níc
tæ chøc ®óng ®¾n nhiÖm vô chi ng©n s¸ch (NS), cÊp ph¸t
kinh phÝ sao cho tiÕt kiÖm, hîp lý vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao kh«ng
nh÷ng lµ ®éng lùc thóc dÈy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mµ cßn lµ
mét trong nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa l¹m ph¸t, chèng tham
nhòng mét c¸ch hiÖu qu¶. Ngîc l¹i nÕu viÖc tæ chøc chi NS
kh«ng hîp lý, kh«ng dùa vµo t×nh h×nh thùc tiÔn th× sÏ g©y
l·ng phÝ vµ k×m h·m sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. NhËn thøc ®îc
tÇm quan träng rÊt lên ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n quan t©m
®Õn viÖc s dông vai trß tÝch cùc cña chi NSNNtrong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn khinh tÕ, nhÊt lµ khi thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt níc.
TiÕn hµnh CNH-H§H ®Êt níc lµ mét yÕu tè kh¸ch quan ®èi
víi níc ta nh»m tng bíc x©y dông c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho
chñ nghÜa x· héi (CNXH), t¹o tiÒn ®Ì cho c¸c bíc ph¸t triÓn
míi ®Î tiÕn ®Õn x©y dùng thµnh c«ng x· héi chñ nghÜa
(XHCN). C¸c v¨n kiÖn vµ nghÞ quyÕt cña §¶ng ta ®Ìu nhÊn
m¹nh r»ng trong khi ch¨m lo ph¸t triÓn kinh tÕ th× cßn ph¶i
híng theo con ®êng CNH-H§H.
Níc ta hiÖn nay ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn
kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn v©n.®äng theo c¬ chÕ
thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, viÖc nghiªn cøu ®æi míi
chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý nguån thu vµ chÕ ®é chi NSNN
1
cã ý nghÜa rÊt cÊp b¸ch c¶ vÒ lý luËn l·n thùc tiÔn.§èi víi mét
níc chËm ph¸t triÓn nh níc ta hiÖn nay, muèn ®¹t ®îc tr×nh
®é cña mét quèc gia ph¸t triÓn, kh«ng bÞ tôt hËu xa so víi c¸c
níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi th× viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu chi
NSNN ®Î phôc vô cho sù nghiÖp CNH-H§H níc lµ mét viÖc lµm
hÕt søc khã kh¨n vµ cã ý nghÜa s«ng cßn.
§Ó x¸c ®Þnh râ vai trß cña chi NSNN trong sù nghiÖp CNH-
H§H ®Êt níc, chóng ta ph¶i n¾m v÷ng ®îc khÝa c¹nh lý luËn
vµ ph¬ng ph¸p luËn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy, ®ång thêi
ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch
vµ c¬ cÊu chi NS trong nh÷ng n¨m qua, tõ ®ã chØ ra nh÷ng
mÆt tÝch cùc, nh÷ng tån t¹i, ngyuªn nh©n ®Î ®Ì ra c¸c gi¶i
ph¸p cÇn thiÕt.
§Ò tµi "Chi NSNN vµ vai trß cña chi NSNN ®èi víi sù
nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc" tr×nh bµy sau ®©y sÏ phÇn nµo
lµm s¸ng tá nhng vÊn ®Ì trªn.Néi dung cña bµi tiÓu luËn gåm
3 ch¬ng:
Ch¬ng1: NhËn thøc chung vÒ CNH-H§H
Ch¬ng 2: Mét sè vÊn ®Ò vÒ chi NSNN vµ vai trß cña chi
NSNN ®èi víi sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc.
Ch¬ng 3: Thùc tr¹ng chi NSNN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
vµ mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao vai trß cña chi NSNN trong sù
nghiÖp CNH-H§H.
Do sù h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc cña b¶n th©n, bµi viÕt ch¾c
ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt.Em kÝnh mong c¸c thÇy
gi¸o c« gi¸o chØ b¶o cho em.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Hµ Néi, ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 2001
Sinh viªn:
Cao Mai Chi
2
3
CH¦¥NG 1
NhËn thøc chung vÒ CNH-H§H ®¸t níc
Kh«ng ph¶i b©y giê mµ ngay tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø III
(9/1960), §¶ng ta ®· ®Ì ra ®êng lèi CNH vµ coi ®ã lµ nhiÖm
vô xuyªn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta.
§iÓm míi vÒ sau nµy lµ chóng ta kh«ng chØ ®Ì cËp CNHmµ
cßn g¾n nã víi H§H.Nhng do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã
viÑc nhËn thøc vµ quan niÖm cha ®óng vÒ néi dung còng nh
bíc ®i cña CNH trong ®iÒu kiÖn míi cña quèc gia vµ quèc tÕ
nªn ®· ®· triÓn khai chiÕn lîc nµy theo m« h×nh x©y dùng
nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ kiÓu khÐp kÝn vµ u tiªn ph¸t c«ng
nghiÖp nÆng tõ ®Çu mét c¸ch trµn lan, hiÑu qu¶ ®em l¹i rÊt
thÊp.
Níc ta lùa chän con ®êng qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é
T B¶n vµ víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp cña mét nÒn kinh tÕ n«ng
nghiÖp, c«ng nghiÖp thñ c«ng l¹c hËu cho nªn viÖc thùc hiÖn
CNH-H§H trë thµnh mét nhiÖm vô cùc kú khã kh¨n vµ phøc
t¹p. Thùc tiÔn 20 nam x©y dùng nÒn c«ng nghiÑp ë miÒn B¾c
vµ15 n¨m ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong c¶ nãc, ben c¹nh
nh÷ng thµnh c«ng cßn cã kh«ng Ýt thÊt b¹i, ®a ®Ðn cho
chóng ta nhiÒu bµi häc s©u s¾c vÒ CNH. Ba vÊn ®Ò ®Æt ra
cho níc ta lµ:
Thø nhÊt: T¹i sao cÇn ph¶i CNH -H§H ?
Thø hai: Thùc chÊt cña CNH-H§H lµ g× ?
Thø ba: Con ®êng cña CNH-H§H ë ViÖt Nam cÇn ph¶i lùa
chän lµ g×?
4
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña CNH-H§H ®Êt níc
L«gÝc vµ lÞch sö ®· chøng minh r»ng qu¸ tr×nh c¶i t¹o x·
héi nhanh nhÊt lµ con ®êng CNH. Trªn thÕ giíi, c«ng nghiÖp
biÕn ®æi nhiÒu níc tõ l¹c hËu trë thµnh nh÷ng níc v¨n minh
hiÖn ®¹i. Mét ®Êt nøc v¨n minh hiÖn ®¹i chøa ®ông trong nã
mét nÒn s¶n xuÊt lín.Nhng ®Ó cã mét nÒn s¶n xuÊt lín th×
®ßi hái ph¶i cã c¬ së h¹ tÇng vµ nh÷ng c«ng cô lao ®éng hiÖn
®¹i.
C¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña mçi ph¬ng thøc s¶n xuÊt
(PTSX) lµ tæng thÓ h÷u c¬ c¸c yÕu tè vËt chÊt cña lùc lîng
s¶n xuÊt (LLSX) ®¹t ®îc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt
®Þnh cña tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, dùa trªn ®ã lùc lîng
lao ®äng cña x· héi Êy s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®Ó tho¶
m·n nhu cÇu cña x· héi.Trong lÞch sö bao giê PTSX còng kÕ
thõa c¬ së vËt chÊt _kü thuËt cña PTSX tríc nã, trªn c¬ së ®ã,
c¶i t¹o, ph¸t triÓn thµnh c¬ së vËt chÊt -kü thuËt cho b¶n
th©n m×nh. CNXH ra ®êi vµ ph¸t triÓn còng ph¶i tu©n theo
tÝnh quy luËt ®ã.
C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH mét mÆt, kÕ thõa
nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®îc cña x· héi tríc ®ã, mÆt kh¸c, nã
®îc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trªn c¬ së nh÷ng thµnh tùu cña
c¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ theo nhu
cÇu cña chÕ ®é x· héi míi. §ã chÝnh lµ nÒn c«ng nghiÖp cã
c«ng nghÖ tiÕn tiÕn, trong ®ã nghµnh chÕ t¹o c¬ khÝ gi÷ vÞ
trÝ then chèt, cã ®ñ kh¶ n¨ng trang bÞ kü tbuËt hiÖn ®¹i cho
c¸c nghµnh kinh tÕ quèc d©n, nh»m kh«ng ngõng ph¸t triÓn
s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng vÒ mäi mÆt cho nhan
dan.Trong ®iÒu kiÖn xu híng quèc tÕ ho¸, s¶n xuÊt ph¸t triÓn
ngµy cµng sau réng th× c¬ cÊu cña nÒn c«ng nghiÑp hiÖn ®¹i
cã sù kÕt hîp chÆt chÏ ph©n c«ng vµ chuyªn m«n ho¸ trong n-
íc vµ quèc tÕ, nh»m kÕt hîp tèi u søc m¹nh cña quèc gia vµ
quèc tÕ, cña d©n téc vµ thêi ®¹i.
5
C¸c níc ®· qua giai ®o¹n ph¸t triÓn T B¶n chñ nghÜa
(TBCN), bíc vµo thêi kú x©y dùng CNXH cÇn ®iÒu chØnh bæ
sung vµ thiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®· ®¹t ®îc theo yªu
cÇu cña chÕ ®é míi, cña c¸c quy luËt kh¸ch quan t¸c ®éng
trong nÒn kinh tÕcã chÊt kinh tÕ x· héi míi vµ tiÕp tôc øng
dông nh÷ng c«ng nghÑ míi nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt.
C¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cha cao, c¸c níc n«ng
nghiÖp l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá cßn phæ biÕn khi tiÕn lªn CNXH
nhÊt thiÕt ph¶i tiÐn hµnh CNH-H§H ®Î x©y dùng c¬ së vËt
chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· h«i., nh»m thay thÕ lao ®äng
thñ c«ng b»ng lao ®äng c¬ khÝ ho¸ vµ mét phÇn tù ®éng ho¸
(khi cã ®iÒu kiÖn) trong c¸c nghµng cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n, ®ßng thêi trªn c¬ së tr×nh ®é ®· ®¹t ®îc cña c¬ së v¹t
chÊt kü thuËt míi mµ c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu, quÌ
quÆt, thóc ®¶y qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®äng x· héi, më
réng thÞ trêng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ lwu th«ng hµng ho¸
trong níc vµ quèc tÕ.
CNH XHCN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong thêi kú qu¸
®ä lªn CNXH, lµ con ®êng t¹o ra søc s¶n xuÊt míi nh» khai
th¸c vf ph¸t huy tèt nhÊt c¸c nguån lùc bªn trong, sö dông cã
hiÖu qu¶ c¸c nghuån lùc bªn ngoµi . Mç bíc tiÕn cña qu¸ tr×nh
CNH lµ mét bíc t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH,
®ßng thêi mçi bíc ph¸t triÓn cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt l¹i
lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt (QHSX)XHCN ngµy cµng ®îc cñng cè
vµ hoµn thiÖn, nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng ngõng ®îc ph¸t
triÓn, ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, kh«ng ngõng ®îc n©ng cao.
VÒ mÆt thùc tiÔn, ViÖt Nam ®i lªn CNXH bá qua giai
®o¹n TBCN, nªn ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho
CNXH ë níc ta, tÊt nhiªn kh«ng thÎ thiÕu ®îc giai ®o¹n c¬ khÝ
ho¸, CNH ®Ó tiÕn lªn H§H. Dï cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn khoa
häc kü thuËt, tiÕn tr×nh ph¸t triÎn LLSX x· héi cã tr×nh ®é cao
diÔn ra theo c¸ch nµo _ rót ng¾n hay t¨ng tèc th× CNH-H§H
còng tÊt yÕu ph¶i diÔn ra.
6
Sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc ®· ®em ®Ðn cho
cuéc sèng con ngêi nhiÒu thay ®æi theo chiÒu híng ngµy cµng
tiÖn nghi h¬n.Tuy nhiªn c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt kh«ng
ph¶i kh«ng cã mÆt tr¸i cña nã, trong ®ã mét ®iÒu cã thÓ
thÊy râ lµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c níc giµu vµ níc nghÌo ngµy
cµng chªnh lÖch. §iÒu nµy ®Æt ra th¸ch thøc gay g¾t cho c¸c
níc nghÌo:hoÆc lµ v¬n lªn trong thÕ giíi cã nÒn c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i, hoÆc lµ m·i dÉm ch©n t¹i chç, nghÜa lµ chÊp nhËn
tôt hËu m·i m·i trong c¶nh ®ãi nghÌo vµ phô thuéc. Nh©n d©n
ta ®· tõng lùa chän con ®êng ®éc lËp ®Î gi¶i phãng m×nh
khái kiÕp n« lÖ, th× v× lÏ g× l¹i kh«ng lùa chän con ®êng
CNH-H§H dÓ chÊn hng ®Êt níc, gi¶i phãng m×nh khái c¶nh
®ãi nhÌo l¹c hËu.
Nguy c¬ tôt hËu xa h¬n cña ViÖt Nam so vãi c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn n»m ngay trong sù l¹c hËu vÒ c¬ cÊu kinh tÕ vµ thÓ
chÕ qu¶n lý. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, c¬ cÊu kinh tÕ níc ta
ë giai ®o¹n "tiÒn c«ng nghiÖp ", kh«ng cã kh¶ n¨ng t¨ng tráng
bÒn vwngx. Víi c¬ cÊu nµy kh«ng thÓ nãi ®Õn "d©n giµu níc
m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh ".
Ngµy nay c¸c níc ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng cã c¬ cÊu c«nng
_ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i mµ thËm chÝ cßn cã khu vùc s¶n xÊut
dÞch vô rÊt ph¸t triÓn, kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn kinh tÕ trong
níc mµ cßn tÝch cùc tham gia vao xu híng quèc tÕ ho¸, tham
gia vµo qu¸ tr×n ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ.Nh vËy, chóng
ta cÇn ph¶i sím cã chiÕn lîc c¬ cÊu kinh tÕ thÞ trêng phï hîp víi
®iÒu kiÖn d©n téc vµ quèc tÕ ®Çu thÕ kû nµy. §©y ph¶i lµ
b¶n thiÕt kÕ tæng thÓ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, lµ sù híng dÉn
c¸c nguån ®Çu t mét c¸ch chñ ®éng, nh¨m t¨ng trëng vµo
môc tiªu t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn. §ay lµ gi¶i ph¸p ®µu tiªn
®Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu, v¬n tíi tr×nh ®é hiÖn ®¹i. Chóng
ta ph¶i nhanh chãng thùc hiÖn tiÕn tr×nh c¶i t¹o s©u s¾c c¬
cÊu kinh tÕ, , chuyÓn tõ n«ng nghiÖp l¹c hËu sang nÒn kinh tÕ
®îc tæ chøc theo kiÓu c«ng nghiÖp, dùa trªn kü thuËt m¸y
7
mãc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. qu¸ tr×nh c¶i tæ c¬ cÊu ®ã chØ
cã thÓ thùc hiÖnchñ yÕu b»ng CNH-H§H trªn c¬ së t¸c ®äng
cña c«ng nghiÖp ®Î phan c«ng l¹i lao ®äng, bè trÝ l¹i nghµnh
nghÒ, ph©n bè l¹i d©n c, lµm cho c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp
vµ dÞch vô ph¸t triÓn mét c¸ch c©n ®èi t¹o kh¶ n¨ng tham
gia thÞ trêng quèc tÕ.
Víi c¬ së v¹t chÊt kü thuËt ngµy cµng cao trong qu¸ tr×nh
CNH-H§H XHCN giai cÊp c«ng nh©n cã thªm ®iÒu kiÖn ®Î
gióp ®â n«ng d©n ®i lªn CNXH;liªn minh gi÷a giai c¸p n«ng
d©n vµ c«ng nh©n ngµy cµng ®îc cñng cè, lµm c¬ së v÷ng
ch¾c cho chÕ ®é x· héi míi. G¾n liÒn víi c¸c giai ®o¹n ph¸t
triÓn cña cx«ng nghiÖp, giai cÊp c«ng nh©n trëng thµnh c¶ vÒ
sè lîng vµ chÊt lîng, vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n
nhµy cµng ®îc n©ng cao trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x·
héi.Nhß ®ã sù gióp ®ì cña c«mg nghiÖp vµ thµnh thÞ ®èi víi
n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®îc t¨ng cêng vµ cã hiÖu qu¶ h¬n.
Nh÷ng thµnh tùu ®¹t trong qu¸ tr×nh CNH cßn t¹o ra
nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn sù b×nh ®¼ng vÒ kinh tÕ
gi÷a c¸c d©n téc gi÷a c¸c tÇng lãp d©n c, go÷a c¸c vïng
trong níc. §iÒu ®ã ®ua ®Ðn sù thèng nhÊt ngµy cµng cao vÒ
chÝnh trÞ vµ tinh thÇn trong x· héi.
TiÕn hµnh CNH ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña
CNXH ®ßi hái tr×nh ®é gi¸c ngé c¸ch m¹ng tr×nh ®é v¨n
ho¸, khoa häc, kü thuËt cña ngêi lao ®äng ngµy cµng cao,
trong ®ã cã sù ®ãng gãp tÝch cùc, to lín cña ®éi ngò trÝ thøc.
§ång thêi, mçi bíc ph¸t triÓn míi cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt
cña CNXH do qu¸ tr×nh CNH ®em l¹i, sÏ t¹o ra nh÷ng ®iÒu
kiÖn míi cho viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi, con ngêi míi
XHCN.
CNH XHCN cßn lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña quèc phßng, cña
sù thèng nhÊt gi÷a sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc
XHCN.
8
cnh xhcn cßn lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña viÖc më réng
quan hÖ kinh tÕ ®èi ngäai, t¨ng cêng tham gia vµo ph©n c«ng
vµ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ víi c¸c níc trªn thÕ giíi.
Tõ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan nãi trªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh
r»ng, thµnh c«ng cña sù nghiÖp CNH XHCN lµ nh©n tè quyÕt
®Þnh cña sù th¾ng lîi cña CNXH.
ChÝnh v× thÕ, qua c¸c ®¹i héi §¶ng lÇn thø III, IV, V, VI,
VII, VIII, IX cña §¶ng lu«n lu«n kh¼ng ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸
lµ nhiÖm vô trung t©m trong suãt thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë
níc ta. §ång thêi qua mçi lÇn §¹i héi, §¶ng ta l¹i nhËn thøc vµ
cô thÓ ho¸ thªm nhiÖm vô nµy cho thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn vµ
hoµn c¶nh cña ®Êt níc ta trong tõng thêi kú.§¹i héi ®¹i biÓu
toµn quèc lÇn thø IX ®· x¸c ®Þnh: "§Èy m¹nh c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®a
níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp ", tronh ®ã"ph¸t triÓn
kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nhiÖm vô trung
t©m".
II. Thùc chÊt cña CNH-H§H ®Êt níc
Trong thßi ®¹i ngµy nay, thùc chÊt cña qu¸ tr×nh CNH-
H§H ®Êt níc chÝnh lµ qu¸ tr×nh vËn dông khoa häc c«ng nghÖ
dùa trªn nh÷ng ®æi míi c«ng nghÖ nh»m chuyÓn hÖ thèng
kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc tõ tr¹ng th¸i n¨ng suÊt thÊp, hiÖu
qu¶ thÊp, sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu sang mét hÖ
th«ng cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao dùa trªn nh÷ng biÖn ph¸p
c«ng nghiÖp, nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiªn, chuyÓn mét x· héi cã
nÒn s¶n xuÊt nhá vµ l¹c hËu sang mét x· héi hiÖn ®¹i cã nÒn
s¶n xuÊt lín.CNH-H§H còng lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ theo híng ph¸t triÓn nhanh ngµnh cã hµm lîng khoa häc
c«ng nghÖ cao, gi¸ trÞ gia t¨ng cao. Muèn ®¹t ®îc môc tiªu
nµy ph¶i ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, nhng quan träng h¬n lµ ph¶
®æi míi c«ng nghÖ trong toµn bé nÒn kinh tÕ, ph¶i sö dông cã
hiÖu qu¶ nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ cña thÕ giíi.
9
1. CNH-H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ t×nh tr¹ng c«ng nghÖ
l¹c hËu víi n¨ng suÊt lao ®éng thÊp lªn c«ng nghÖ hiÖn
®¹i víi n¨ng suÊt lao ®éng cao
Tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt ë níc ta l¹c hËu nhiÒu thÕ
hÖ so víi thÕ giíi vµ khu vùc, phæ biÕn lµ c«ng nghÖ thÊp th«
s¬, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp. Níc ta kh«ng thÓ hoµ nhËp vµo
kinh tÕ thÕ giíi ®¬ng ®¹i mµ kh«ng ph¸t triÓn c¸c c«ng nghÖ
cao. §ã lµ nh÷mg c«ng nghÖ tien tiÕn hiÖn ®¹i dùa vµo
nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc c«ng nghÖhiÖn ®¹i
nh c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ tin häc, vËt liÖu míi, c«ng
nghÖ gia c«ng chÝnh x¸c trong chÕ t¹o m¸y tù ®éng ho¸,
n¨ng lîng míi ®Ó t¹o ra n¨ng suÊt lao ®äng cao.
ViÖc chuyÓn tõ t×nh tr¹ng c«ng nghÖ l¹c hËu sang c«ng
nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i cã ý nghÜa rÊt quan träng, lµm thay
®æi bé mÆt cña ®¸t níc, ®a níc ta tõ nÒn s¶n xu¸t nhá, l¹c
hËu lªn nÒn s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i.
Nh vËy, níc ta ph¶i quyÕt ®Þnh ®µu t ®æi míi c«ng nghÖ
ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh CNH-H§H chØ cã thÓ diÔn ra
mét c¸ch m¹nh mÏ khi t¹o ra ®îc mét thÞ trêng ch¾c ch¾n æn
®Þnh.NÕu cø dïng c«ng nghÖ cò th× hµng ho¸ s¶n xuÊt ra sÏ
kh«ng ®¹t chÊt lîng, kh«ng ®¸p øng cho x· héi vµ v× thÕ
hµng ho¸ trªn thÞ trêng sÏ va thõa võa thiÕu.Muèn trô v÷ng
trªn thÞ trêng th× ph¶i ®Çu t l©u dµivµo ph¸t triÓn c«ng
nghÖ cho c¬ së s¶n xuÊt. chÝnh viÖc sö dông c«ng nghÖ tiªn
tiÕn lµm cho níc ta rót ng¾n kho¶ng c¸ch l¹c hËu so víi c¸c níc
cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, bëi chóng ta khai th¸c ®îc lîi thÕ
tuyÖt ®èi vµ lîi thÕ so s¸nh vÒ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña thÕ
giíi
Bªn c¹nh ®ã viÖc sö dông c«ng nghÖ ®· t¹o ®iÒu kiÖn
®Ó khai th¸ccã hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån néi lùc (con ngêi, tµi
nguyªn, c¬ së vËt chÊt, vèn, n¨ng lùc qu¶n lý, th«ng
tin...)nh»m t¨ng trëng kinh tÕ nhanh, ®ßng thêi t¹o thÕ vµ lùc
cho c¹nh tranh hoµ nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi. H¬n n÷a c«ng
10
nghÖ hiÖn ®¹i víi n¨ng suÊt lao ®éng cao, cã t¸c dông lµm
dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng hiÖn ®¹i t¹o ra nhiÒu
ngµnh c«ng nghÖp míi cã gi¸ trÞ t¨ng cao, t¹o ra c¸c ®iÒu
kiÖn t¬ng hîp trong giao lu quèc tÕ, ®îc sö dông ®Î x©y dùng
c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng quan träng nhÊt, ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng
xuÊt khÈu chñ lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi. MÆt kh¸c,
c«ng nghÖ cao cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh ®æi
míi c«ng nghÖ cho toµn bé nÒn kinh tÕ, cã tr¸ch nhiÖm trang
bÞ kü thuËt cho hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô cho an
ninh quèc phßng. C¸c ngµnh c«ng nghÖ cao còng cßn ®îc ¸p
dông ®Î th¨m dß ph¸t hiÖn c¸c nguån tµi nguyªn míi... ChËm
trÔ trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ lµm chËm qu¸
tr×nh CNH-H§H ®Êt níc.
2. ChuyÓn biÕn c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng theo
híng tËp trung trong c«ng nghiÖp vµ nh÷ng lÜnh vùc
cã vai trß quan träng ®èi víi H§H ®Êt níc
Qu¸ tr×nh CNH-H§H ë níc ta g¾n liÒn víi sù ®æi míi vÒ
chÊt cña LLSX vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®ßng thêi ®ã lµ qu¸
tr×nh dÞch chuyÓn cña nÒn kinh tÕ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ
Tríc hÕt, nãi ®Ðn c¬ cÊu kinh tÕ µ nãi ®Õn tËp hîp c¸c bé
phËn(c¸c ngµnh, c¸c vïng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ) cÊu thµnh
nªn tæng thÓ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ mèi t¬ng
quan tû lÖ gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh so víi tæng thÓ so víi
toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n Trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
mét c¬ cÊu ®îc gäi lµ hîp lý khi nã ®¸p øng ®îc nhu cÇu thÞ
trêng, khai th¸c ®ù¬c t«i ®a lîi thÕ so s¸nh, lµ c¬ cÊu tiªn
tiÕn, mang tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, phï hîp víi ®Þnh híng
ph¸t triÓn vµ xu thÕ chung cña thêi ®¹i Yªu cÇu ®Æt ra cho
viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ ph¶i ®¶m b¶o cho nÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn, t¨ng trëng ®ång bé vµ c©n ®èi t¹o ®iÒu
kiÖn thóc ®Èy c¸c ngµnh mòi nhän, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt x·
héi, thu hót ®îc nguån vèn ®Çu t bªn ngoµi ®Ó t¹o ra nhiÒu
11
c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. §Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn
nh÷mg yªu cÇu trªn, viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i ®-
îc thùc hiÖn c¶ vÒ c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu vïng
kinh tÕ vµ c¬ cÊu kinh tÕ híng ngo¹i
Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ_ x· héi vµ môc tiªu cña mçi níc lµ
kh¸c nhau, do ®ã c¬ cÊu c«ng nghiÖp cña c¸c níc kh«ng gièng
nhau.Nhng chuyÓndÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp cã nh÷ng xu thÕ
chung mangtÝnh chÊt phæ biÕn. Trong c¬ cÊu kinh tÕ quèc
d©n, xu thÕ chung ®· vµ ®ang diÔn ra ë c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn lµ tû träng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn, tû träng c«ng nghiÖp
vµ dÞch vô t¨ng dÇn, tèc ®é t¨ng cña dÞch vô nhanh h¬n c«ng
nghiÖp.ViÖt Nam tÊt yÕu còng n»m trong xu thÕ chung
®ã.Trong thêi kú ®µu Nhµ níc ta sÏ ®i theo híng c«ng nghiÖp-
n«ng nghiÖp-dÞch vô. Thêi kú tiÕp theo sÏ t¨ng tØ träng c¸c
ngµnh theo híng dÞch vô-c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp.
Thùc tÕ nhiÒu níc trªn thÕ giãi còng x¸c nhËn r»ng kh«ng
thÓ lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng nhanh tõ n«ng nghiÖp dï ë
®ã nÒn n«ng nghiÖp phong phó vµ ®a d¹ng.Gi¶m tû träng
n«ng l©m h¶i s¶n trong n«ng nghiÖp xuãng nhanh sÏ d«i ra
nhiÒu lao ®éng ®Ó ph¸t triÎn kinh tÕ n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ
c«ng nghiÖp chÕ biÕn, th¬ng m¹i x©y dùng, dich vô...DÓ lµm
®îc ®iÒu ®ã ph¶i dùa trªn viÖc ®a tiÕn bé khoa häc c«ng
nghÖ vµo n«ng nghiÖp, tiÕn hµnh CNH-H§H n«ng nghiÖp.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n theo híng
®ã sÏ lµm cho thu nhËp cña ngêi n«ng d©n t¨ng nhanh.
Trong khi CNH-H§H ®îc coi lµ nhiÖm vô trung t©m hµng
®Çu th× c«ng nghiÖp ®îc coi lµm c¬ së truyÒn t¶i khoa häc
c«ng nghÖ t¹o nªn sù chuyÓn biÕn cña c¸c ngµnh trong c¬ cÊu
kinh tÕ, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn cÇn cho chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Do ®ã cÇn t¨ng nhanh tû träng c«ng
nghiÖp, t¨ng m¹nh n¨ng lùc c¸c ngµnh c¬ khÝ ®Ó cã kh¶
n¨ng s¶n xuÊt m¸y mãc hiÖn ®¹i cã chÊt lîng cao ®Ó tõng bíc
®¸p øng nhu cÇu c¬ giíi ho¸ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó
12
s¶n xuÊt hµng tiªu dïng trong níc vµ hµng xuÊt khÈu ®¹t chÊt
lîng cao vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. bªn c¹nh ph¸t triÓn c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp then chèt, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông
nhiÒu lao ®éng ë mäi tr×nh ®é, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ
biÕn... chóng ta cÇn quan t©m ph¸t triÓn c¸c ngµnh x©y dùng
c¬ b¶n tõng bíc hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó t¹o ra c¬ së h¹ tÇng v÷ng
ch¾c lµm tiÒn ®Ò ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c. Cïng víi c«ng
nghiÖp cÇn t¨ng nhanh tû träng dÞch vô trong tæng sè GDP
®Õn møc chiÕm vÞ trÝ c¬ b¶n, u tiªn ph¸t triÓn du lÞch, hµng
kh«ng, dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hang, th¬ng m¹i, vµ c¸c dÞch
vô phôc vô yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh trong nÒn kinh
tÕ quèc d©n.
Bªn c¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kØnh tÕ theo ngµnh ®ßng
thêi diÔn ra sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu vïng l·nh thæ. Do kh«ng cã
®iÒu kiÖn ®Ó triÓn khai ®Çu t ngay cho t¸t c¶ c¸c vïng, v×
vËy tríc m¾t tõ nay ®Õn 2010 ph¸t triÓn hai ®Þa bµn kinh tÕ
träng ®iÓm lµ Hµ Néi-H¶i Phßng-H¹ Long vµ Hå ChÝ Minh-Biªn
Hoµ vµ Bµ RÞa-Vòng Tµu. Môc ®Ých lµ tõ nh÷ng khu kinh tÕ
träng ®iÓm nµy t¹o ra søc kÐo cho c¸c vïng kinh tÕ kh¸c.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng CNH-H§H ®îc thc
hiÖn vÒ c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng l·nh thæ, ®ång thêi c¶ vÒ
c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Ngµy nay c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ nµo ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ t¹o ra sù t¨ng trëng
nhanh, thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ th× Nhµ níc ta khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh theo híng tèi u c¶ vÒ kinh
tÕ vµ x· héi th× ph¶i ®¶m b¶o cho tû träng kinh tÕ ngoµi quèc
doanh trong GDP lín h¬n kinh tÕ quèc doanh. Nh vËy lµ ®· cã
sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ trong Nhµ níc ta
bëi tríc ®©y c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lu«n nhá h¬n
c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. Vµ bëi vËy, c¬ cÊu vèn ®µu t
còng ph¶i cã sù chuyÓn dÞch theo.
Cã thÓ nãi thùc chÊt cña qu¸ tr×nh CNH-H§H lµ n©ng cao
mét c¸ch m¹nh mÏ vµ nhanh chãng tr×nh ®é c«ng nghiÖp cña
13
nÒn s¶n xuÊt x· héi nh»m sö dông vµ ph¸t huy cã hiÖu qu¶
tiÒm lùc ph¸t triÓn cña x· héi, phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn
cña kinh tÕ x· héi, chuyÓn nÒn s¶n xuÊt nhá lªn nÒn s¶n xuÊt
lín, ®a ®Êt níc tho¸t khái c¶nh ®ãi nghÌo l¹c hËu. Tuy nhiªn
®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng CNH-H§H cÇn cã con ®êng ®óng
®¾n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña níc ta.
III.Con ®êng CNH-H§H á níc ta
ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m (2001_2010) lµ:
ChiÕn lîc ®¶y m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Î ®Õn n¨m 2020
níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp.
Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t ®ay lµ con ®êng CNH-H§H rót
ng¾n thêi gian so víi c¸c níc ®i tríc, dùa vµo ph¸t huy tèi ®a
nh÷ng tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña ®¸t níc, g¾n CNH-H§H trong
tõng bíc, g¾n CNH-HDH víi x©y dùng nÒn kinh tÕ ®äc lËp tù
chñ vµ chñ ®äng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Con ®êngCNH nh
vËy sÏ rÊt kh¸c víi c¸ch hiÓu vµ c¸ch lµm CNH theo kiÓu cæ
®iÓn, cã nghÜa lµ ph¶i vËn dông ®Õn møc tèi ®a nh÷ng ®iÌu
kiÖn míi cña thÕ giíi ngµy nay, mµ næi bËt lµ nh÷ng bíc tiÕn
cña c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cïng víi qu¸ tr×nh toµn
cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÕ. §ã còng lµ qu¸ tr×nh võa cã
nh÷ng bíc ®i tuÇn tù, l¹i võa cã nh÷ng bíc tiÕn nh¶y vät, "®i
tÊt", "dãn ®Çu" trong ph¸t triÓn LLSX, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ
c«ng nghÖ.
§Ó thùc hiÖn thµnh c«ng CNH-H§H §¶ng vµ Nhµ níc ta cÇn
x¸c ®Þnh nh÷ng ®Þnh híng ®óng ®¾n, tõ ®ã thùc hiÖn nhÊt
qu¸n, ®ång bé trong c¶ níc.
14
1. §æi míi c«ng nghÖ, tËn dông lîi thÕ cña ngêi ®i sau,
kÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn
®¹i, coi träng c«ng nghÖ t¹o nhiÒu viÖc lµm Ýt vèn,
lu«n coi khoa häc c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc ®µo t¹o lµ
nh©n tè quyÕt ®Þnh
Tõ tríc ®Õn nay §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n x¸c ®Þnh gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch
hµng ®Çu, lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc ®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt
níc. Vµ cho tíi ®¹i héi §¶ng IX tÇm quan träng ®ã l¹i ®îc
kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a.
§æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ lµ nhu cÇu bøc
thiÕt cña nÒn s¶n xuÊt x· héi trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr-
êng. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh
muèn tån t¹i vµ thu lîi nhuËn tèi ®a nhÊt thiÕt ph¶i t¨ng kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm vÒ c¶ chÊt lîng vµ sè lîng, vÒ
mÉu m·, kiÓu d¸ng, ®ång thêi cè g¾ng h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm. Vµ thùc tÕ ®· chøng minh chØ cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i
míi ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®ã cña thÞ trêng. Do ®ã §¶ng vµ
Nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®æi míi c«ng nghÖ s¶n
xuÊt, ph¸t triÓn khoa häc ®óng híng.
Khoa häc c«ng nghÖ cÇn híng vµo viÖc n©ng cao NSL§,
®æi míi s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng
ho¸ trªn thÞ truêng, x©y dùng n¨ng lùc c«ng nghÖ Quèc gia,
øng dông mét c¸ch s¸ng t¹o nh÷ng c«ng nghÖ nhËp khÈu,
tõng bíc t¹o ra c«ng nghÖ míi. Chóng ta cÇn ®i nhanh vµo mét
sè ngµnh, lÜnh vùc sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ
cao(tin häc, sinh häc, vËt liÖu míi, tù ®éng ho¸), t¹o thÞ trêng
cho khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®æi míi c¬ chÕ tµi chÝnh nh»m
khuyÕn khÝch s¸ng t¹o vµ g¾n øng dông khoa häc c«ng nghÖ
víi s¶n xuÈt, kinh doanh, qu¶n lý, dÞch vô ®ång thêi cÇn cã
chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ®Çu
t vµo nhgiªn cøu ®æi míi c«ng nghÖ. Nhµ níc cÇn t¨ng ®Çu t
cña ng©n s¸ch vµ huy ®éng c¸c nguån lùc kh¸c cho khoa häc
15
c«ng nghÖ; s¾p xÕp, ®æi míi hÖ thèng nghiªn cøu khoa häc,
phèi hîp chÆt chÏ nghiªn cøu khoa häc tù nhiªn, khoa häc c«ng
nghÖ víi khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n;hoµn thµnh x©y dùng
nh÷ng khu c«ng nghÖ cao vµ hÖ thèng phßng thÝ nghiÖm
träng ®iÓm quèc gia; ®¶y m¹nh hîp t¸c quèc tÕ trong nghiªn
cøu khoa häc c«ng nghÖ;thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch b¶o hé së
h÷u trÝ tuÖ.
§Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng nÒn kinh
tÕ trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ph¶i ®¹t trong ®iÒu kiÖn cña
®¸t níc ta, tõ ®ã ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trªn c¬ së
kh¾c phôc h¹n chÕ, tËn dông u thÕ. Chóng ta cÇn u tiªn c¸c
ngµnh c«ng nghÖ ®ßi hái Ýt vèn, sö dông nhiÒu lao ®éng,
®ång thêi kÕt hîp H§H c«ng nghÖ truyÒn thèng víi ph¸t triÓn
c«ng nghÖ cao. HÖ thèng c«ng nghÖ ®a d¹ng ®ã võa ®¶m
b¶o cho viÖc H§H nÒn kinh tÕ võa tËn dông c¬ së vËt chÊt
kinh tÕ hiÖn cã vµ gi¶i quyÕt ®îc viÖc lµm cho nh÷ng ng¬×
®Õn ®é tuæi lao ®éng, sö dông ®îc mäi tr×nh ®é lao ®éng.
Sù nghiÖp CNH lµ sù nghiÖp cña toµn thÓ nh©n d©n lao
®éng, lùc lîng c¸n bé khoa häc kü thuËt, khoa häc qu¶n lý s¶n
xuÊt kinh doanh vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ ®ãng vai trß ®Æc
biÖt quan träng. Tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña
mét quèc gia chØ ®¹t ®îc víi tèc ®é cao khi chóng ta gi¶i
quyÕt tèt vµ thùc hiÖn ®ång bé c¶ hai nh©n tè cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, ®ã lµ TLSX hiÖn ®¹i vµ con ngêi hiÖn ®¹i - chñ thÓ
cña qu¸ tr×nh ®ã.
TiÒm lùc con nguêi lµ yÕu tè quan träng nhÊt cña CNH-
H§H. Trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø IX mét lÇn n÷a
kh¼ng ®Þnh l¹i yÕu tè con nguêi - "YÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¸t
triÓn x· héi, t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng".
Sù nghiÖp CNH ë níc ta ®ßi hái ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh
mÏ, liªn tôc ®éi ngò tri thøc, ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc trong
tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc. XuÊt ph¸t tõ tr×nh ®é nguån
nh©n lùc cña níc ta, Nhµ níc cÇn "tiÕp tôc n©ng cao chÊt lîng
16
gi¸o dôc toµn diÖn, ®æi míi néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc,
hÖ thèng truêng líp vµ hÖ thèng qu¶n lý gi¸o dôc; thùc hiÖn"
ChuÈn ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x· héi ho¸" (§¹i héi §¶ng lÇn thø IX).
Chóng ta cÇn t¨ng ng©n s¸ch Nhµ níc cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
theo nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ, më réng hîp lý quy m« gi¸o
dôc ®¹i häc, lµm chuyÓn biÕn râ nÐt vÒ chÊt lîng vµ hiÖu qu¶
®µo t¹o.
Song song víi viÖc ®µo t¹o con ngêi øng dung c«ng nghÖ
hiªn ®¹i chóng ta ph¶i cã nhiªm vô t¹o ra c«ng nghÖ míi. V×
vËy, c«ng t¸c nghiªn cøu vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ
còng kh«ng thÓ t¸ch rêi khái qu¸ tr×nh CNH-H§H. Môc ®Ých
cuèi cïng còng chØ lµ phôc vô cho c«ng cuéc CNH-H§H toµn
diÖn, ®ñ søc tù m×nh v¬n lªn ph¸t triÓn dÇn kinh tÕ tri thøc.
Coi khoa häc c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc ®µo t¹o lµ yÕu tè
quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh CNH-H§H, tõ ®ã t¹o ra mét hÖ thèng
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao cã
®iÒu kiÖn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm s¶n
xuÊt ra. Tuy nhiªn ®Ó lu«n cã vÞ trÝ trªn thÞ truêng, c¸c
doanh nghiÖp cÇn liªn tôc ®æi míi kiÓu d¸ng, mÉu m· s¶n
phÈm. §iÒu ®ã ®ßi hái sù thÝch øng linh ho¹t cu¶ c«ng nghÖ,
nãi c¸ch kh¸c cÇn thêng xuyªn thay ®æi c«ng nghÖ, lu«n lu«n
øng dung nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn nhÊt. Nh vËy,
yªu cÇu ®Æt ra lµ qu¸ tr×nh CNH-H§H ph¶i coi träng xÝ
nghiÖp vöa vµ nhá, tranh thñ sö dông quy m« lín khi cÇn thiÕt.
2. Coi träng xÝ nghiÖp võa vµ nhá, tranh thñ sö dông
lo¹i h×nh quy m« lín khi cÇn thiÕt.
TÝnh ®Õn 1/6/1993 c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá víi
tr×nh ®é thiÕt bÞ l¹c hËu chiÕm 80% trong tæng sè doanh
nghiÖp cña Nhµ níc ®ang ho¹t ®éng.Nh vËy trong c¬ cÊu
doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng th× sè doanh nghiÖp võa vµ
nhá chiÕm ®a sè. Do ®ã ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ níc ta
ph¶i coi träng xÝ nghiÖp võa vµ nhá.
17
ViÖc u tiªn c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá cßn
xu¸t ph¸t tõ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ cña nãc ta hiÖn nay. Vèn
®Çu t cho c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng lín, thu håi vèn nhanh,
linh ho¹t nh¹y bÐn víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng, dÔ thay
®æi c«ng nghÖ, cho phÐp øng dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc
cña thÕ giíi.
Tuy nhiªn, cÇn ph¶i kÕt hîp x©y dùng c¸c lo¹i quy m«,
tranh thñ sö dông nh÷ng c«ng tr×nh quy m« lín khi cÇn thiÕt
mét c¸ch hiÖu qu¶. C¸c xÝ nghiÖp lín cã u ®iÓm lµ d¸m m¹nh
d¹n bá vèn vµ huy ®éng vèn ph¸t triÓn c«ng nghÖ hiÖn ®aÞ,
quyÕt t©m tin tëng ®Çu t ®Ó lµm ¨n l©u dµi. H¬n n÷a, c¸c
doanh nghiÖp quy m« lín thêng lµ c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän,
then chèt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cã thÓ nãi ph¸t triÓn c¸c
xÝ nghiÖp lín lµ bíc t¹o ®µ cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc.
Dï ph¸t triÓn quy m« võa vµ nhá hay quy m« lín th× vÊn
®Ò ®Çu tiªn vµ ®Æc biÖt quan träng lµ nguång vèn. kh«ng cã
vèn th× kh«ng thÓ nãi ®Õn CNH-H§H. Vèn cã thÓ t¹o ra tõ
nhiÒu c¸ch, trong ®ã vèn ®Çu t níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ vèn
®»u t trùc tiÕp lµ vÊn ®Ò cÇn quan tÈm trong chiÕn lîc ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi thùc hiÖn CNH-H§H
3. Tranh thñ thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi
(FDI) theo híng ph¸t triÓn kinh tÕ
Sau khi luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®îc ban hµnh
(12/1987)nhiÒu dù ¸n ®Çu t níc ngoµi ®îc ®a vµo thùc hiÖn ë
níc ta gãp phÇn quan träng vµo viÖc bæ sung cho nguån vèn
trong níc, t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ, gi¶i quyÕt
viÖc lµm, chuyÓn giao c«ng nghÖ kinh nghiÖm qu¶n lý còng
nh t¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu vµ thu ng©n s¸ch h»ng n¨m
Trong 5 n¨m (1996-2000) tæng sè vèn FDI ®a vµo thùc
hiÖn (kh«ng kÓ phÇn gãp vèn trong níc) ®¹t kho¶ng 10 tû
USD (theo gi¸ 1995), gÊp 1, 5 lÇn so víi 5 n¨m tríc.
18
C¬ cÊu thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ngµy cµng
phï hîp víi yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña níc ta; tû
lÖ vèn USD thu hót vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt, kÕt cÊu h¹
tÇng kinh tÕ t¨ng tõ 62% n¨m 1995 lªn 85%vµo n¨m
2000.C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t n¬c ngoµi ®· t¹o ra 34%
gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp, kho¶ng 23% kim
ng¹ch xuÊt khÈu(cha kÓ dÇu khÝ)vµ ®ãng gãp trªn 12% GDP
cña c¶ níc.Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®· thu hót
trªn 35 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng chôc v¹n laéng gi¸n
tiÕp lµm viÖc trong c¸c ngµnh x©y dùng, th¬ng m¹i, dÞch vô
cã liªn quan; gãp phÇn quan träng vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý vµ
më réng thÞ trêng, gãp phÇn thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt níc.
Kinh nghiÖm cña nhiÒu níc trong viÖc thu hót vèn ®Çu t n-
íc ngoµi cho thÊy ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc nhoµi cÇn t¹o m«i
trêng ®Çu t thuËn lîi. XÐt tõ thùc tr¹ng níc ta cã thÓ thùc hiÖn
mét sè gi¶i ph¸p sau:
- B¶o ®¶m lîi nhËn cao. §©y lµ ®éng lùc c¬ b¶n, lµ môc
®Ých chñ yÕu cña c¸c nhµ ®Çu t. VÊn ®Ò nµy liªn quan trùc
tiÕp tíi luËt ®Çu t cã ®ñ søc hÊp dÉn ®Õn møc ®é nµo, ®Õn
triÓn väng cña nÒn kinh tÕ, ®Õn dung lîng thÞ trêng, ®Õn gi¸
c¶ lao ®éng cao hay thÊp...
XÐt vÒ mÆt nµy th× ViÖt Nam cã nhiÒu kh¶ n¨ng thu hót
FDI v× níc ta n»m trong khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt cña
thÕ giíi, cã nguån lao ®éng dåi dµo ®¶m b¶o thÞ trêng réng lín
- §¶m b¶o an toµn ®Çu t. §ã lµ sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ
chÝnh trÞ, kh«ng cã biÕn ®éng lín vÒ chÝch trÞ, kinh tÕ ph¸t
triÓn æn ®Þnh, l¹m ph¸t kiÓm so¸t ®îc. N¨m 1990
SinggapoRe ®îc x¸c ®Þnh lµ n¬i kh«ng cã "nguy hiÓm ®Çu t".
§ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó c¸c nhµ ®Çu t m¹nh d¹n ®Çu
t vµo quèc gia nµy.
- §¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ®Çu t thuËn lîi:
kÕt cÊu h¹ tÇng t¬ng ®èi ph¸t triÓn, ph¸p chÕ ®îc kiÖn toµn,
19
cã lîng vèn trong níc ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é t¬ng ®èi nhÊt
®Þnh, cã n¨ng lùc néi t¹i ®ñ ®Ó tiÕp nhËn vµ ph¸t triÓn c¸c
c«ng nghÖ phï hîp víi c¸c dù ¸n.
Tuy nhiªn, bªn c¹nh quy ho¹ch thèng nhÊt ®Ó thu hót FDI
cÇn tranh thñ thu hót nguån vèn ODA, bëi trong ®iÒu kiÖn
®Êt níc cßn thiÕu thèn dßng vèn ODA lµ phÇn ®¸ng quý, gãp
phÇn v¸o viÖc tho¶ m·n nhu cÇu vèn dÓ thùc hiÖn nhiÖm vô
ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng kinh tÕ ë ViÖt Nam.
4. Thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng
t¨ng tû träng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô
N«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ n¬i cung cÊp nguång nh©n
lùc cho c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn. Theo xu híng biÕn
®æi cã tÝnh quy luËt th× lao ®éng n«ng nghiÖp sÏ chuyÓn
dÇn sang ph¸t triÓn coong nghiÖp, dÞch vô vµ c¸c lÜnh vùc
kh¸c.
Trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, mÆc dï n«ng nghiÖp lµ
ngµnh c¬ së, lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ nhng
®Ó tiÕn tíi mét ®Êt níc phån thÞnh kh«ng thÓ b»ng con ®êng
ph¸t triÓn träng t©m n«ng nghiÖp. H¬n n÷a, c«ng nghiÖp lµ
ngµnh duy nhÊt, lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më
réng_mét tÊt yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. C«ng nghiÖp t¹o
®iÒu kiÖn vµ kh«ng ngõng ®æi míi c¸c ph¬ng tiÖn vËt chÊt
kü thuËt cho tÊt c¶ c¸c ngµnh gãp phÇn thùc hiÖn CNH=H§H
nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do ®ã t¨ng tû träng c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp lµ yªu cÇu tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh CNH-H§H.
T¨ng tû träng c«ng nghiÖp mµ träng t©m lµ ®Çu t cho c¸c
ngµnh mòi nhän (dÇu khÝ, luyÖn kim, ho¸ chÊt c¬ b¶n vµ
®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt phÇn mÒm ), ph¸t triÓn c¸c
ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu, c«ng
nghiÖp chÕ biÕn, nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng ph¸t
huy lîi thÕ so s¸nh, lîi thÕ c¹nh tranh.
20
Chi ng©n s¸ch Nhµ níc (NSNN) ®Æc biÖt lµ trong qu¸
tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ -HiÖn ®¹i ho¸ (CNH -H§H) ®Êt níc cã
ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cñng
nh ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi bëi th«ng qua chi NSNN h»ng
n¨m, vèn ®Çu t tõ NSNN ®ãng vai trß dÉn d¾t, lan to¶, cã t¸c
®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn ®Çu t ph¸t triÓn, ®Õn qu¸
tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Õn hiÖu qu¶ ®Çu t t¹o
®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn.Nhµ níc
tæ chøc ®óng ®¾n nhiÖm vô chi ng©n s¸ch (NS), cÊp ph¸t
kinh phÝ sao cho tiÕt kiÖm, hîp lý vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao kh«ng
nh÷ng lµ ®éng lùc thóc dÈy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mµ cßn lµ
mét trong nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa l¹m ph¸t, chèng tham
nhòng mét c¸ch hiÖu qu¶. Ngîc l¹i nÕu viÖc tæ chøc chi NS
kh«ng hîp lý, kh«ng dùa vµo t×nh h×nh thùc tiÔn th× sÏ g©y
l·ng phÝ vµ k×m h·m sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. NhËn thøc ®îc
tÇm quan träng rÊt lên ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n quan t©m
®Õn viÖc s dông vai trß tÝch cùc cña chi NSNNtrong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn khinh tÕ, nhÊt lµ khi thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt níc.
TiÕn hµnh CNH-H§H ®Êt níc lµ mét yÕu tè kh¸ch quan ®èi
víi níc ta nh»m tng bíc x©y dông c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho
chñ nghÜa x· héi (CNXH), t¹o tiÒn ®Ì cho c¸c bíc ph¸t triÓn
míi ®Î tiÕn ®Õn x©y dùng thµnh c«ng x· héi chñ nghÜa
(XHCN). C¸c v¨n kiÖn vµ nghÞ quyÕt cña §¶ng ta ®Ìu nhÊn
m¹nh r»ng trong khi ch¨m lo ph¸t triÓn kinh tÕ th× cßn ph¶i
híng theo con ®êng CNH-H§H.
Níc ta hiÖn nay ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn
kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn v©n.®äng theo c¬ chÕ
thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, viÖc nghiªn cøu ®æi míi
chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý nguån thu vµ chÕ ®é chi NSNN
1
cã ý nghÜa rÊt cÊp b¸ch c¶ vÒ lý luËn l·n thùc tiÔn.§èi víi mét
níc chËm ph¸t triÓn nh níc ta hiÖn nay, muèn ®¹t ®îc tr×nh
®é cña mét quèc gia ph¸t triÓn, kh«ng bÞ tôt hËu xa so víi c¸c
níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi th× viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu chi
NSNN ®Î phôc vô cho sù nghiÖp CNH-H§H níc lµ mét viÖc lµm
hÕt søc khã kh¨n vµ cã ý nghÜa s«ng cßn.
§Ó x¸c ®Þnh râ vai trß cña chi NSNN trong sù nghiÖp CNH-
H§H ®Êt níc, chóng ta ph¶i n¾m v÷ng ®îc khÝa c¹nh lý luËn
vµ ph¬ng ph¸p luËn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy, ®ång thêi
ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn chÝnh s¸ch
vµ c¬ cÊu chi NS trong nh÷ng n¨m qua, tõ ®ã chØ ra nh÷ng
mÆt tÝch cùc, nh÷ng tån t¹i, ngyuªn nh©n ®Î ®Ì ra c¸c gi¶i
ph¸p cÇn thiÕt.
§Ò tµi "Chi NSNN vµ vai trß cña chi NSNN ®èi víi sù
nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc" tr×nh bµy sau ®©y sÏ phÇn nµo
lµm s¸ng tá nhng vÊn ®Ì trªn.Néi dung cña bµi tiÓu luËn gåm
3 ch¬ng:
Ch¬ng1: NhËn thøc chung vÒ CNH-H§H
Ch¬ng 2: Mét sè vÊn ®Ò vÒ chi NSNN vµ vai trß cña chi
NSNN ®èi víi sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc.
Ch¬ng 3: Thùc tr¹ng chi NSNN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
vµ mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao vai trß cña chi NSNN trong sù
nghiÖp CNH-H§H.
Do sù h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc cña b¶n th©n, bµi viÕt ch¾c
ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt.Em kÝnh mong c¸c thÇy
gi¸o c« gi¸o chØ b¶o cho em.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Hµ Néi, ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 2001
Sinh viªn:
Cao Mai Chi
2
3
CH¦¥NG 1
NhËn thøc chung vÒ CNH-H§H ®¸t níc
Kh«ng ph¶i b©y giê mµ ngay tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø III
(9/1960), §¶ng ta ®· ®Ì ra ®êng lèi CNH vµ coi ®ã lµ nhiÖm
vô xuyªn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta.
§iÓm míi vÒ sau nµy lµ chóng ta kh«ng chØ ®Ì cËp CNHmµ
cßn g¾n nã víi H§H.Nhng do nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã cã
viÑc nhËn thøc vµ quan niÖm cha ®óng vÒ néi dung còng nh
bíc ®i cña CNH trong ®iÒu kiÖn míi cña quèc gia vµ quèc tÕ
nªn ®· ®· triÓn khai chiÕn lîc nµy theo m« h×nh x©y dùng
nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ kiÓu khÐp kÝn vµ u tiªn ph¸t c«ng
nghiÖp nÆng tõ ®Çu mét c¸ch trµn lan, hiÑu qu¶ ®em l¹i rÊt
thÊp.
Níc ta lùa chän con ®êng qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é
T B¶n vµ víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp cña mét nÒn kinh tÕ n«ng
nghiÖp, c«ng nghiÖp thñ c«ng l¹c hËu cho nªn viÖc thùc hiÖn
CNH-H§H trë thµnh mét nhiÖm vô cùc kú khã kh¨n vµ phøc
t¹p. Thùc tiÔn 20 nam x©y dùng nÒn c«ng nghiÑp ë miÒn B¾c
vµ15 n¨m ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong c¶ nãc, ben c¹nh
nh÷ng thµnh c«ng cßn cã kh«ng Ýt thÊt b¹i, ®a ®Ðn cho
chóng ta nhiÒu bµi häc s©u s¾c vÒ CNH. Ba vÊn ®Ò ®Æt ra
cho níc ta lµ:
Thø nhÊt: T¹i sao cÇn ph¶i CNH -H§H ?
Thø hai: Thùc chÊt cña CNH-H§H lµ g× ?
Thø ba: Con ®êng cña CNH-H§H ë ViÖt Nam cÇn ph¶i lùa
chän lµ g×?
4
I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña CNH-H§H ®Êt níc
L«gÝc vµ lÞch sö ®· chøng minh r»ng qu¸ tr×nh c¶i t¹o x·
héi nhanh nhÊt lµ con ®êng CNH. Trªn thÕ giíi, c«ng nghiÖp
biÕn ®æi nhiÒu níc tõ l¹c hËu trë thµnh nh÷ng níc v¨n minh
hiÖn ®¹i. Mét ®Êt nøc v¨n minh hiÖn ®¹i chøa ®ông trong nã
mét nÒn s¶n xuÊt lín.Nhng ®Ó cã mét nÒn s¶n xuÊt lín th×
®ßi hái ph¶i cã c¬ së h¹ tÇng vµ nh÷ng c«ng cô lao ®éng hiÖn
®¹i.
C¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña mçi ph¬ng thøc s¶n xuÊt
(PTSX) lµ tæng thÓ h÷u c¬ c¸c yÕu tè vËt chÊt cña lùc lîng
s¶n xuÊt (LLSX) ®¹t ®îc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt
®Þnh cña tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, dùa trªn ®ã lùc lîng
lao ®äng cña x· héi Êy s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt ®Ó tho¶
m·n nhu cÇu cña x· héi.Trong lÞch sö bao giê PTSX còng kÕ
thõa c¬ së vËt chÊt _kü thuËt cña PTSX tríc nã, trªn c¬ së ®ã,
c¶i t¹o, ph¸t triÓn thµnh c¬ së vËt chÊt -kü thuËt cho b¶n
th©n m×nh. CNXH ra ®êi vµ ph¸t triÓn còng ph¶i tu©n theo
tÝnh quy luËt ®ã.
C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH mét mÆt, kÕ thõa
nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®îc cña x· héi tríc ®ã, mÆt kh¸c, nã
®îc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn trªn c¬ së nh÷ng thµnh tùu cña
c¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ theo nhu
cÇu cña chÕ ®é x· héi míi. §ã chÝnh lµ nÒn c«ng nghiÖp cã
c«ng nghÖ tiÕn tiÕn, trong ®ã nghµnh chÕ t¹o c¬ khÝ gi÷ vÞ
trÝ then chèt, cã ®ñ kh¶ n¨ng trang bÞ kü tbuËt hiÖn ®¹i cho
c¸c nghµnh kinh tÕ quèc d©n, nh»m kh«ng ngõng ph¸t triÓn
s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng vÒ mäi mÆt cho nhan
dan.Trong ®iÒu kiÖn xu híng quèc tÕ ho¸, s¶n xuÊt ph¸t triÓn
ngµy cµng sau réng th× c¬ cÊu cña nÒn c«ng nghiÑp hiÖn ®¹i
cã sù kÕt hîp chÆt chÏ ph©n c«ng vµ chuyªn m«n ho¸ trong n-
íc vµ quèc tÕ, nh»m kÕt hîp tèi u søc m¹nh cña quèc gia vµ
quèc tÕ, cña d©n téc vµ thêi ®¹i.
5
C¸c níc ®· qua giai ®o¹n ph¸t triÓn T B¶n chñ nghÜa
(TBCN), bíc vµo thêi kú x©y dùng CNXH cÇn ®iÒu chØnh bæ
sung vµ thiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®· ®¹t ®îc theo yªu
cÇu cña chÕ ®é míi, cña c¸c quy luËt kh¸ch quan t¸c ®éng
trong nÒn kinh tÕcã chÊt kinh tÕ x· héi míi vµ tiÕp tôc øng
dông nh÷ng c«ng nghÑ míi nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt.
C¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cha cao, c¸c níc n«ng
nghiÖp l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá cßn phæ biÕn khi tiÕn lªn CNXH
nhÊt thiÕt ph¶i tiÐn hµnh CNH-H§H ®Î x©y dùng c¬ së vËt
chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· h«i., nh»m thay thÕ lao ®äng
thñ c«ng b»ng lao ®äng c¬ khÝ ho¸ vµ mét phÇn tù ®éng ho¸
(khi cã ®iÒu kiÖn) trong c¸c nghµng cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n, ®ßng thêi trªn c¬ së tr×nh ®é ®· ®¹t ®îc cña c¬ së v¹t
chÊt kü thuËt míi mµ c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ l¹c hËu, quÌ
quÆt, thóc ®¶y qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®äng x· héi, më
réng thÞ trêng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ lwu th«ng hµng ho¸
trong níc vµ quèc tÕ.
CNH XHCN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong thêi kú qu¸
®ä lªn CNXH, lµ con ®êng t¹o ra søc s¶n xuÊt míi nh» khai
th¸c vf ph¸t huy tèt nhÊt c¸c nguån lùc bªn trong, sö dông cã
hiÖu qu¶ c¸c nghuån lùc bªn ngoµi . Mç bíc tiÕn cña qu¸ tr×nh
CNH lµ mét bíc t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña CNXH,
®ßng thêi mçi bíc ph¸t triÓn cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt l¹i
lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt (QHSX)XHCN ngµy cµng ®îc cñng cè
vµ hoµn thiÖn, nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng ngõng ®îc ph¸t
triÓn, ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, kh«ng ngõng ®îc n©ng cao.
VÒ mÆt thùc tiÔn, ViÖt Nam ®i lªn CNXH bá qua giai
®o¹n TBCN, nªn ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho
CNXH ë níc ta, tÊt nhiªn kh«ng thÎ thiÕu ®îc giai ®o¹n c¬ khÝ
ho¸, CNH ®Ó tiÕn lªn H§H. Dï cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn khoa
häc kü thuËt, tiÕn tr×nh ph¸t triÎn LLSX x· héi cã tr×nh ®é cao
diÔn ra theo c¸ch nµo _ rót ng¾n hay t¨ng tèc th× CNH-H§H
còng tÊt yÕu ph¶i diÔn ra.
6
Sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc ®· ®em ®Ðn cho
cuéc sèng con ngêi nhiÒu thay ®æi theo chiÒu híng ngµy cµng
tiÖn nghi h¬n.Tuy nhiªn c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt kh«ng
ph¶i kh«ng cã mÆt tr¸i cña nã, trong ®ã mét ®iÒu cã thÓ
thÊy râ lµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c níc giµu vµ níc nghÌo ngµy
cµng chªnh lÖch. §iÒu nµy ®Æt ra th¸ch thøc gay g¾t cho c¸c
níc nghÌo:hoÆc lµ v¬n lªn trong thÕ giíi cã nÒn c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i, hoÆc lµ m·i dÉm ch©n t¹i chç, nghÜa lµ chÊp nhËn
tôt hËu m·i m·i trong c¶nh ®ãi nghÌo vµ phô thuéc. Nh©n d©n
ta ®· tõng lùa chän con ®êng ®éc lËp ®Î gi¶i phãng m×nh
khái kiÕp n« lÖ, th× v× lÏ g× l¹i kh«ng lùa chän con ®êng
CNH-H§H dÓ chÊn hng ®Êt níc, gi¶i phãng m×nh khái c¶nh
®ãi nhÌo l¹c hËu.
Nguy c¬ tôt hËu xa h¬n cña ViÖt Nam so vãi c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn n»m ngay trong sù l¹c hËu vÒ c¬ cÊu kinh tÕ vµ thÓ
chÕ qu¶n lý. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, c¬ cÊu kinh tÕ níc ta
ë giai ®o¹n "tiÒn c«ng nghiÖp ", kh«ng cã kh¶ n¨ng t¨ng tráng
bÒn vwngx. Víi c¬ cÊu nµy kh«ng thÓ nãi ®Õn "d©n giµu níc
m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh ".
Ngµy nay c¸c níc ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng cã c¬ cÊu c«nng
_ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i mµ thËm chÝ cßn cã khu vùc s¶n xÊut
dÞch vô rÊt ph¸t triÓn, kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn kinh tÕ trong
níc mµ cßn tÝch cùc tham gia vao xu híng quèc tÕ ho¸, tham
gia vµo qu¸ tr×n ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ.Nh vËy, chóng
ta cÇn ph¶i sím cã chiÕn lîc c¬ cÊu kinh tÕ thÞ trêng phï hîp víi
®iÒu kiÖn d©n téc vµ quèc tÕ ®Çu thÕ kû nµy. §©y ph¶i lµ
b¶n thiÕt kÕ tæng thÓ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, lµ sù híng dÉn
c¸c nguån ®Çu t mét c¸ch chñ ®éng, nh¨m t¨ng trëng vµo
môc tiªu t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn. §ay lµ gi¶i ph¸p ®µu tiªn
®Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu, v¬n tíi tr×nh ®é hiÖn ®¹i. Chóng
ta ph¶i nhanh chãng thùc hiÖn tiÕn tr×nh c¶i t¹o s©u s¾c c¬
cÊu kinh tÕ, , chuyÓn tõ n«ng nghiÖp l¹c hËu sang nÒn kinh tÕ
®îc tæ chøc theo kiÓu c«ng nghiÖp, dùa trªn kü thuËt m¸y
7
mãc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. qu¸ tr×nh c¶i tæ c¬ cÊu ®ã chØ
cã thÓ thùc hiÖnchñ yÕu b»ng CNH-H§H trªn c¬ së t¸c ®äng
cña c«ng nghiÖp ®Î phan c«ng l¹i lao ®äng, bè trÝ l¹i nghµnh
nghÒ, ph©n bè l¹i d©n c, lµm cho c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp
vµ dÞch vô ph¸t triÓn mét c¸ch c©n ®èi t¹o kh¶ n¨ng tham
gia thÞ trêng quèc tÕ.
Víi c¬ së v¹t chÊt kü thuËt ngµy cµng cao trong qu¸ tr×nh
CNH-H§H XHCN giai cÊp c«ng nh©n cã thªm ®iÒu kiÖn ®Î
gióp ®â n«ng d©n ®i lªn CNXH;liªn minh gi÷a giai c¸p n«ng
d©n vµ c«ng nh©n ngµy cµng ®îc cñng cè, lµm c¬ së v÷ng
ch¾c cho chÕ ®é x· héi míi. G¾n liÒn víi c¸c giai ®o¹n ph¸t
triÓn cña cx«ng nghiÖp, giai cÊp c«ng nh©n trëng thµnh c¶ vÒ
sè lîng vµ chÊt lîng, vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n
nhµy cµng ®îc n©ng cao trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x·
héi.Nhß ®ã sù gióp ®ì cña c«mg nghiÖp vµ thµnh thÞ ®èi víi
n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®îc t¨ng cêng vµ cã hiÖu qu¶ h¬n.
Nh÷ng thµnh tùu ®¹t trong qu¸ tr×nh CNH cßn t¹o ra
nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn sù b×nh ®¼ng vÒ kinh tÕ
gi÷a c¸c d©n téc gi÷a c¸c tÇng lãp d©n c, go÷a c¸c vïng
trong níc. §iÒu ®ã ®ua ®Ðn sù thèng nhÊt ngµy cµng cao vÒ
chÝnh trÞ vµ tinh thÇn trong x· héi.
TiÕn hµnh CNH ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña
CNXH ®ßi hái tr×nh ®é gi¸c ngé c¸ch m¹ng tr×nh ®é v¨n
ho¸, khoa häc, kü thuËt cña ngêi lao ®äng ngµy cµng cao,
trong ®ã cã sù ®ãng gãp tÝch cùc, to lín cña ®éi ngò trÝ thøc.
§ång thêi, mçi bíc ph¸t triÓn míi cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt
cña CNXH do qu¸ tr×nh CNH ®em l¹i, sÏ t¹o ra nh÷ng ®iÒu
kiÖn míi cho viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi, con ngêi míi
XHCN.
CNH XHCN cßn lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña quèc phßng, cña
sù thèng nhÊt gi÷a sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc
XHCN.
8
cnh xhcn cßn lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña viÖc më réng
quan hÖ kinh tÕ ®èi ngäai, t¨ng cêng tham gia vµo ph©n c«ng
vµ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ víi c¸c níc trªn thÕ giíi.
Tõ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan nãi trªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh
r»ng, thµnh c«ng cña sù nghiÖp CNH XHCN lµ nh©n tè quyÕt
®Þnh cña sù th¾ng lîi cña CNXH.
ChÝnh v× thÕ, qua c¸c ®¹i héi §¶ng lÇn thø III, IV, V, VI,
VII, VIII, IX cña §¶ng lu«n lu«n kh¼ng ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸
lµ nhiÖm vô trung t©m trong suãt thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë
níc ta. §ång thêi qua mçi lÇn §¹i héi, §¶ng ta l¹i nhËn thøc vµ
cô thÓ ho¸ thªm nhiÖm vô nµy cho thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn vµ
hoµn c¶nh cña ®Êt níc ta trong tõng thêi kú.§¹i héi ®¹i biÓu
toµn quèc lÇn thø IX ®· x¸c ®Þnh: "§Èy m¹nh c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, ®a
níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp ", tronh ®ã"ph¸t triÓn
kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nhiÖm vô trung
t©m".
II. Thùc chÊt cña CNH-H§H ®Êt níc
Trong thßi ®¹i ngµy nay, thùc chÊt cña qu¸ tr×nh CNH-
H§H ®Êt níc chÝnh lµ qu¸ tr×nh vËn dông khoa häc c«ng nghÖ
dùa trªn nh÷ng ®æi míi c«ng nghÖ nh»m chuyÓn hÖ thèng
kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc tõ tr¹ng th¸i n¨ng suÊt thÊp, hiÖu
qu¶ thÊp, sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu sang mét hÖ
th«ng cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cao dùa trªn nh÷ng biÖn ph¸p
c«ng nghiÖp, nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiªn, chuyÓn mét x· héi cã
nÒn s¶n xuÊt nhá vµ l¹c hËu sang mét x· héi hiÖn ®¹i cã nÒn
s¶n xuÊt lín.CNH-H§H còng lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ theo híng ph¸t triÓn nhanh ngµnh cã hµm lîng khoa häc
c«ng nghÖ cao, gi¸ trÞ gia t¨ng cao. Muèn ®¹t ®îc môc tiªu
nµy ph¶i ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, nhng quan träng h¬n lµ ph¶
®æi míi c«ng nghÖ trong toµn bé nÒn kinh tÕ, ph¶i sö dông cã
hiÖu qu¶ nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ cña thÕ giíi.
9
1. CNH-H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn tõ t×nh tr¹ng c«ng nghÖ
l¹c hËu víi n¨ng suÊt lao ®éng thÊp lªn c«ng nghÖ hiÖn
®¹i víi n¨ng suÊt lao ®éng cao
Tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt ë níc ta l¹c hËu nhiÒu thÕ
hÖ so víi thÕ giíi vµ khu vùc, phæ biÕn lµ c«ng nghÖ thÊp th«
s¬, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp. Níc ta kh«ng thÓ hoµ nhËp vµo
kinh tÕ thÕ giíi ®¬ng ®¹i mµ kh«ng ph¸t triÓn c¸c c«ng nghÖ
cao. §ã lµ nh÷mg c«ng nghÖ tien tiÕn hiÖn ®¹i dùa vµo
nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc c«ng nghÖhiÖn ®¹i
nh c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ tin häc, vËt liÖu míi, c«ng
nghÖ gia c«ng chÝnh x¸c trong chÕ t¹o m¸y tù ®éng ho¸,
n¨ng lîng míi ®Ó t¹o ra n¨ng suÊt lao ®äng cao.
ViÖc chuyÓn tõ t×nh tr¹ng c«ng nghÖ l¹c hËu sang c«ng
nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i cã ý nghÜa rÊt quan träng, lµm thay
®æi bé mÆt cña ®¸t níc, ®a níc ta tõ nÒn s¶n xu¸t nhá, l¹c
hËu lªn nÒn s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i.
Nh vËy, níc ta ph¶i quyÕt ®Þnh ®µu t ®æi míi c«ng nghÖ
ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh CNH-H§H chØ cã thÓ diÔn ra
mét c¸ch m¹nh mÏ khi t¹o ra ®îc mét thÞ trêng ch¾c ch¾n æn
®Þnh.NÕu cø dïng c«ng nghÖ cò th× hµng ho¸ s¶n xuÊt ra sÏ
kh«ng ®¹t chÊt lîng, kh«ng ®¸p øng cho x· héi vµ v× thÕ
hµng ho¸ trªn thÞ trêng sÏ va thõa võa thiÕu.Muèn trô v÷ng
trªn thÞ trêng th× ph¶i ®Çu t l©u dµivµo ph¸t triÓn c«ng
nghÖ cho c¬ së s¶n xuÊt. chÝnh viÖc sö dông c«ng nghÖ tiªn
tiÕn lµm cho níc ta rót ng¾n kho¶ng c¸ch l¹c hËu so víi c¸c níc
cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, bëi chóng ta khai th¸c ®îc lîi thÕ
tuyÖt ®èi vµ lîi thÕ so s¸nh vÒ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña thÕ
giíi
Bªn c¹nh ®ã viÖc sö dông c«ng nghÖ ®· t¹o ®iÒu kiÖn
®Ó khai th¸ccã hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån néi lùc (con ngêi, tµi
nguyªn, c¬ së vËt chÊt, vèn, n¨ng lùc qu¶n lý, th«ng
tin...)nh»m t¨ng trëng kinh tÕ nhanh, ®ßng thêi t¹o thÕ vµ lùc
cho c¹nh tranh hoµ nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi. H¬n n÷a c«ng
10
nghÖ hiÖn ®¹i víi n¨ng suÊt lao ®éng cao, cã t¸c dông lµm
dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng hiÖn ®¹i t¹o ra nhiÒu
ngµnh c«ng nghÖp míi cã gi¸ trÞ t¨ng cao, t¹o ra c¸c ®iÒu
kiÖn t¬ng hîp trong giao lu quèc tÕ, ®îc sö dông ®Î x©y dùng
c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng quan träng nhÊt, ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng
xuÊt khÈu chñ lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi. MÆt kh¸c,
c«ng nghÖ cao cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi qu¸ tr×nh ®æi
míi c«ng nghÖ cho toµn bé nÒn kinh tÕ, cã tr¸ch nhiÖm trang
bÞ kü thuËt cho hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô cho an
ninh quèc phßng. C¸c ngµnh c«ng nghÖ cao còng cßn ®îc ¸p
dông ®Î th¨m dß ph¸t hiÖn c¸c nguån tµi nguyªn míi... ChËm
trÔ trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ lµm chËm qu¸
tr×nh CNH-H§H ®Êt níc.
2. ChuyÓn biÕn c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng theo
híng tËp trung trong c«ng nghiÖp vµ nh÷ng lÜnh vùc
cã vai trß quan träng ®èi víi H§H ®Êt níc
Qu¸ tr×nh CNH-H§H ë níc ta g¾n liÒn víi sù ®æi míi vÒ
chÊt cña LLSX vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®ßng thêi ®ã lµ qu¸
tr×nh dÞch chuyÓn cña nÒn kinh tÕ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ
Tríc hÕt, nãi ®Ðn c¬ cÊu kinh tÕ µ nãi ®Õn tËp hîp c¸c bé
phËn(c¸c ngµnh, c¸c vïng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ) cÊu thµnh
nªn tæng thÓ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ mèi t¬ng
quan tû lÖ gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh so víi tæng thÓ so víi
toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n Trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
mét c¬ cÊu ®îc gäi lµ hîp lý khi nã ®¸p øng ®îc nhu cÇu thÞ
trêng, khai th¸c ®ù¬c t«i ®a lîi thÕ so s¸nh, lµ c¬ cÊu tiªn
tiÕn, mang tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, phï hîp víi ®Þnh híng
ph¸t triÓn vµ xu thÕ chung cña thêi ®¹i Yªu cÇu ®Æt ra cho
viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ ph¶i ®¶m b¶o cho nÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn, t¨ng trëng ®ång bé vµ c©n ®èi t¹o ®iÒu
kiÖn thóc ®Èy c¸c ngµnh mòi nhän, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt x·
héi, thu hót ®îc nguån vèn ®Çu t bªn ngoµi ®Ó t¹o ra nhiÒu
11
c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. §Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn
nh÷mg yªu cÇu trªn, viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i ®-
îc thùc hiÖn c¶ vÒ c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu vïng
kinh tÕ vµ c¬ cÊu kinh tÕ híng ngo¹i
Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ_ x· héi vµ môc tiªu cña mçi níc lµ
kh¸c nhau, do ®ã c¬ cÊu c«ng nghiÖp cña c¸c níc kh«ng gièng
nhau.Nhng chuyÓndÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp cã nh÷ng xu thÕ
chung mangtÝnh chÊt phæ biÕn. Trong c¬ cÊu kinh tÕ quèc
d©n, xu thÕ chung ®· vµ ®ang diÔn ra ë c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn lµ tû träng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn, tû träng c«ng nghiÖp
vµ dÞch vô t¨ng dÇn, tèc ®é t¨ng cña dÞch vô nhanh h¬n c«ng
nghiÖp.ViÖt Nam tÊt yÕu còng n»m trong xu thÕ chung
®ã.Trong thêi kú ®µu Nhµ níc ta sÏ ®i theo híng c«ng nghiÖp-
n«ng nghiÖp-dÞch vô. Thêi kú tiÕp theo sÏ t¨ng tØ träng c¸c
ngµnh theo híng dÞch vô-c«ng nghiÖp-n«ng nghiÖp.
Thùc tÕ nhiÒu níc trªn thÕ giãi còng x¸c nhËn r»ng kh«ng
thÓ lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng nhanh tõ n«ng nghiÖp dï ë
®ã nÒn n«ng nghiÖp phong phó vµ ®a d¹ng.Gi¶m tû träng
n«ng l©m h¶i s¶n trong n«ng nghiÖp xuãng nhanh sÏ d«i ra
nhiÒu lao ®éng ®Ó ph¸t triÎn kinh tÕ n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ
c«ng nghiÖp chÕ biÕn, th¬ng m¹i x©y dùng, dich vô...DÓ lµm
®îc ®iÒu ®ã ph¶i dùa trªn viÖc ®a tiÕn bé khoa häc c«ng
nghÖ vµo n«ng nghiÖp, tiÕn hµnh CNH-H§H n«ng nghiÖp.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n theo híng
®ã sÏ lµm cho thu nhËp cña ngêi n«ng d©n t¨ng nhanh.
Trong khi CNH-H§H ®îc coi lµ nhiÖm vô trung t©m hµng
®Çu th× c«ng nghiÖp ®îc coi lµm c¬ së truyÒn t¶i khoa häc
c«ng nghÖ t¹o nªn sù chuyÓn biÕn cña c¸c ngµnh trong c¬ cÊu
kinh tÕ, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn cÇn cho chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Do ®ã cÇn t¨ng nhanh tû träng c«ng
nghiÖp, t¨ng m¹nh n¨ng lùc c¸c ngµnh c¬ khÝ ®Ó cã kh¶
n¨ng s¶n xuÊt m¸y mãc hiÖn ®¹i cã chÊt lîng cao ®Ó tõng bíc
®¸p øng nhu cÇu c¬ giíi ho¸ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó
12
s¶n xuÊt hµng tiªu dïng trong níc vµ hµng xuÊt khÈu ®¹t chÊt
lîng cao vµ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. bªn c¹nh ph¸t triÓn c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp then chèt, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông
nhiÒu lao ®éng ë mäi tr×nh ®é, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ
biÕn... chóng ta cÇn quan t©m ph¸t triÓn c¸c ngµnh x©y dùng
c¬ b¶n tõng bíc hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó t¹o ra c¬ së h¹ tÇng v÷ng
ch¾c lµm tiÒn ®Ò ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c. Cïng víi c«ng
nghiÖp cÇn t¨ng nhanh tû träng dÞch vô trong tæng sè GDP
®Õn møc chiÕm vÞ trÝ c¬ b¶n, u tiªn ph¸t triÓn du lÞch, hµng
kh«ng, dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hang, th¬ng m¹i, vµ c¸c dÞch
vô phôc vô yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh trong nÒn kinh
tÕ quèc d©n.
Bªn c¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kØnh tÕ theo ngµnh ®ßng
thêi diÔn ra sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu vïng l·nh thæ. Do kh«ng cã
®iÒu kiÖn ®Ó triÓn khai ®Çu t ngay cho t¸t c¶ c¸c vïng, v×
vËy tríc m¾t tõ nay ®Õn 2010 ph¸t triÓn hai ®Þa bµn kinh tÕ
träng ®iÓm lµ Hµ Néi-H¶i Phßng-H¹ Long vµ Hå ChÝ Minh-Biªn
Hoµ vµ Bµ RÞa-Vòng Tµu. Môc ®Ých lµ tõ nh÷ng khu kinh tÕ
träng ®iÓm nµy t¹o ra søc kÐo cho c¸c vïng kinh tÕ kh¸c.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng CNH-H§H ®îc thc
hiÖn vÒ c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng l·nh thæ, ®ång thêi c¶ vÒ
c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Ngµy nay c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ nµo ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ t¹o ra sù t¨ng trëng
nhanh, thóc ®Èy sù t¨ng trëng kinh tÕ th× Nhµ níc ta khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh theo híng tèi u c¶ vÒ kinh
tÕ vµ x· héi th× ph¶i ®¶m b¶o cho tû träng kinh tÕ ngoµi quèc
doanh trong GDP lín h¬n kinh tÕ quèc doanh. Nh vËy lµ ®· cã
sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ trong Nhµ níc ta
bëi tríc ®©y c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh lu«n nhá h¬n
c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. Vµ bëi vËy, c¬ cÊu vèn ®µu t
còng ph¶i cã sù chuyÓn dÞch theo.
Cã thÓ nãi thùc chÊt cña qu¸ tr×nh CNH-H§H lµ n©ng cao
mét c¸ch m¹nh mÏ vµ nhanh chãng tr×nh ®é c«ng nghiÖp cña
13
nÒn s¶n xuÊt x· héi nh»m sö dông vµ ph¸t huy cã hiÖu qu¶
tiÒm lùc ph¸t triÓn cña x· héi, phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn
cña kinh tÕ x· héi, chuyÓn nÒn s¶n xuÊt nhá lªn nÒn s¶n xuÊt
lín, ®a ®Êt níc tho¸t khái c¶nh ®ãi nghÌo l¹c hËu. Tuy nhiªn
®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng CNH-H§H cÇn cã con ®êng ®óng
®¾n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña níc ta.
III.Con ®êng CNH-H§H á níc ta
ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m (2001_2010) lµ:
ChiÕn lîc ®¶y m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Î ®Õn n¨m 2020
níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp.
Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t ®ay lµ con ®êng CNH-H§H rót
ng¾n thêi gian so víi c¸c níc ®i tríc, dùa vµo ph¸t huy tèi ®a
nh÷ng tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña ®¸t níc, g¾n CNH-H§H trong
tõng bíc, g¾n CNH-HDH víi x©y dùng nÒn kinh tÕ ®äc lËp tù
chñ vµ chñ ®äng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Con ®êngCNH nh
vËy sÏ rÊt kh¸c víi c¸ch hiÓu vµ c¸ch lµm CNH theo kiÓu cæ
®iÓn, cã nghÜa lµ ph¶i vËn dông ®Õn møc tèi ®a nh÷ng ®iÌu
kiÖn míi cña thÕ giíi ngµy nay, mµ næi bËt lµ nh÷ng bíc tiÕn
cña c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ cïng víi qu¸ tr×nh toµn
cÇu hãa vµ héi nhËp quèc tÕ. §ã còng lµ qu¸ tr×nh võa cã
nh÷ng bíc ®i tuÇn tù, l¹i võa cã nh÷ng bíc tiÕn nh¶y vät, "®i
tÊt", "dãn ®Çu" trong ph¸t triÓn LLSX, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ
c«ng nghÖ.
§Ó thùc hiÖn thµnh c«ng CNH-H§H §¶ng vµ Nhµ níc ta cÇn
x¸c ®Þnh nh÷ng ®Þnh híng ®óng ®¾n, tõ ®ã thùc hiÖn nhÊt
qu¸n, ®ång bé trong c¶ níc.
14
1. §æi míi c«ng nghÖ, tËn dông lîi thÕ cña ngêi ®i sau,
kÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn
®¹i, coi träng c«ng nghÖ t¹o nhiÒu viÖc lµm Ýt vèn,
lu«n coi khoa häc c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc ®µo t¹o lµ
nh©n tè quyÕt ®Þnh
Tõ tríc ®Õn nay §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n x¸c ®Þnh gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch
hµng ®Çu, lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc ®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt
níc. Vµ cho tíi ®¹i héi §¶ng IX tÇm quan träng ®ã l¹i ®îc
kh¼ng ®Þnh l¹i mét lÇn n÷a.
§æi míi vµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ lµ nhu cÇu bøc
thiÕt cña nÒn s¶n xuÊt x· héi trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ tr-
êng. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh
muèn tån t¹i vµ thu lîi nhuËn tèi ®a nhÊt thiÕt ph¶i t¨ng kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm vÒ c¶ chÊt lîng vµ sè lîng, vÒ
mÉu m·, kiÓu d¸ng, ®ång thêi cè g¾ng h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm. Vµ thùc tÕ ®· chøng minh chØ cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i
míi ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®ã cña thÞ trêng. Do ®ã §¶ng vµ
Nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®æi míi c«ng nghÖ s¶n
xuÊt, ph¸t triÓn khoa häc ®óng híng.
Khoa häc c«ng nghÖ cÇn híng vµo viÖc n©ng cao NSL§,
®æi míi s¶n phÈm, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng
ho¸ trªn thÞ truêng, x©y dùng n¨ng lùc c«ng nghÖ Quèc gia,
øng dông mét c¸ch s¸ng t¹o nh÷ng c«ng nghÖ nhËp khÈu,
tõng bíc t¹o ra c«ng nghÖ míi. Chóng ta cÇn ®i nhanh vµo mét
sè ngµnh, lÜnh vùc sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ
cao(tin häc, sinh häc, vËt liÖu míi, tù ®éng ho¸), t¹o thÞ trêng
cho khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®æi míi c¬ chÕ tµi chÝnh nh»m
khuyÕn khÝch s¸ng t¹o vµ g¾n øng dông khoa häc c«ng nghÖ
víi s¶n xuÈt, kinh doanh, qu¶n lý, dÞch vô ®ång thêi cÇn cã
chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ®Çu
t vµo nhgiªn cøu ®æi míi c«ng nghÖ. Nhµ níc cÇn t¨ng ®Çu t
cña ng©n s¸ch vµ huy ®éng c¸c nguån lùc kh¸c cho khoa häc
15
c«ng nghÖ; s¾p xÕp, ®æi míi hÖ thèng nghiªn cøu khoa häc,
phèi hîp chÆt chÏ nghiªn cøu khoa häc tù nhiªn, khoa häc c«ng
nghÖ víi khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n;hoµn thµnh x©y dùng
nh÷ng khu c«ng nghÖ cao vµ hÖ thèng phßng thÝ nghiÖm
träng ®iÓm quèc gia; ®¶y m¹nh hîp t¸c quèc tÕ trong nghiªn
cøu khoa häc c«ng nghÖ;thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch b¶o hé së
h÷u trÝ tuÖ.
§Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng nÒn kinh
tÕ trong qu¸ tr×nh CNH-H§H ph¶i ®¹t trong ®iÒu kiÖn cña
®¸t níc ta, tõ ®ã ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trªn c¬ së
kh¾c phôc h¹n chÕ, tËn dông u thÕ. Chóng ta cÇn u tiªn c¸c
ngµnh c«ng nghÖ ®ßi hái Ýt vèn, sö dông nhiÒu lao ®éng,
®ång thêi kÕt hîp H§H c«ng nghÖ truyÒn thèng víi ph¸t triÓn
c«ng nghÖ cao. HÖ thèng c«ng nghÖ ®a d¹ng ®ã võa ®¶m
b¶o cho viÖc H§H nÒn kinh tÕ võa tËn dông c¬ së vËt chÊt
kinh tÕ hiÖn cã vµ gi¶i quyÕt ®îc viÖc lµm cho nh÷ng ng¬×
®Õn ®é tuæi lao ®éng, sö dông ®îc mäi tr×nh ®é lao ®éng.
Sù nghiÖp CNH lµ sù nghiÖp cña toµn thÓ nh©n d©n lao
®éng, lùc lîng c¸n bé khoa häc kü thuËt, khoa häc qu¶n lý s¶n
xuÊt kinh doanh vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ ®ãng vai trß ®Æc
biÖt quan träng. Tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña
mét quèc gia chØ ®¹t ®îc víi tèc ®é cao khi chóng ta gi¶i
quyÕt tèt vµ thùc hiÖn ®ång bé c¶ hai nh©n tè cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt, ®ã lµ TLSX hiÖn ®¹i vµ con ngêi hiÖn ®¹i - chñ thÓ
cña qu¸ tr×nh ®ã.
TiÒm lùc con nguêi lµ yÕu tè quan träng nhÊt cña CNH-
H§H. Trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø IX mét lÇn n÷a
kh¼ng ®Þnh l¹i yÕu tè con nguêi - "YÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¸t
triÓn x· héi, t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng".
Sù nghiÖp CNH ë níc ta ®ßi hái ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh
mÏ, liªn tôc ®éi ngò tri thøc, ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc trong
tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc. XuÊt ph¸t tõ tr×nh ®é nguån
nh©n lùc cña níc ta, Nhµ níc cÇn "tiÕp tôc n©ng cao chÊt lîng
16
gi¸o dôc toµn diÖn, ®æi míi néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc,
hÖ thèng truêng líp vµ hÖ thèng qu¶n lý gi¸o dôc; thùc hiÖn"
ChuÈn ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, x· héi ho¸" (§¹i héi §¶ng lÇn thø IX).
Chóng ta cÇn t¨ng ng©n s¸ch Nhµ níc cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
theo nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ, më réng hîp lý quy m« gi¸o
dôc ®¹i häc, lµm chuyÓn biÕn râ nÐt vÒ chÊt lîng vµ hiÖu qu¶
®µo t¹o.
Song song víi viÖc ®µo t¹o con ngêi øng dung c«ng nghÖ
hiªn ®¹i chóng ta ph¶i cã nhiªm vô t¹o ra c«ng nghÖ míi. V×
vËy, c«ng t¸c nghiªn cøu vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ
còng kh«ng thÓ t¸ch rêi khái qu¸ tr×nh CNH-H§H. Môc ®Ých
cuèi cïng còng chØ lµ phôc vô cho c«ng cuéc CNH-H§H toµn
diÖn, ®ñ søc tù m×nh v¬n lªn ph¸t triÓn dÇn kinh tÕ tri thøc.
Coi khoa häc c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc ®µo t¹o lµ yÕu tè
quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh CNH-H§H, tõ ®ã t¹o ra mét hÖ thèng
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é cao cã
®iÒu kiÖn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm s¶n
xuÊt ra. Tuy nhiªn ®Ó lu«n cã vÞ trÝ trªn thÞ truêng, c¸c
doanh nghiÖp cÇn liªn tôc ®æi míi kiÓu d¸ng, mÉu m· s¶n
phÈm. §iÒu ®ã ®ßi hái sù thÝch øng linh ho¹t cu¶ c«ng nghÖ,
nãi c¸ch kh¸c cÇn thêng xuyªn thay ®æi c«ng nghÖ, lu«n lu«n
øng dung nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn nhÊt. Nh vËy,
yªu cÇu ®Æt ra lµ qu¸ tr×nh CNH-H§H ph¶i coi träng xÝ
nghiÖp vöa vµ nhá, tranh thñ sö dông quy m« lín khi cÇn thiÕt.
2. Coi träng xÝ nghiÖp võa vµ nhá, tranh thñ sö dông
lo¹i h×nh quy m« lín khi cÇn thiÕt.
TÝnh ®Õn 1/6/1993 c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá víi
tr×nh ®é thiÕt bÞ l¹c hËu chiÕm 80% trong tæng sè doanh
nghiÖp cña Nhµ níc ®ang ho¹t ®éng.Nh vËy trong c¬ cÊu
doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng th× sè doanh nghiÖp võa vµ
nhá chiÕm ®a sè. Do ®ã ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ níc ta
ph¶i coi träng xÝ nghiÖp võa vµ nhá.
17
ViÖc u tiªn c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá cßn
xu¸t ph¸t tõ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ cña nãc ta hiÖn nay. Vèn
®Çu t cho c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng lín, thu håi vèn nhanh,
linh ho¹t nh¹y bÐn víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng, dÔ thay
®æi c«ng nghÖ, cho phÐp øng dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc
cña thÕ giíi.
Tuy nhiªn, cÇn ph¶i kÕt hîp x©y dùng c¸c lo¹i quy m«,
tranh thñ sö dông nh÷ng c«ng tr×nh quy m« lín khi cÇn thiÕt
mét c¸ch hiÖu qu¶. C¸c xÝ nghiÖp lín cã u ®iÓm lµ d¸m m¹nh
d¹n bá vèn vµ huy ®éng vèn ph¸t triÓn c«ng nghÖ hiÖn ®aÞ,
quyÕt t©m tin tëng ®Çu t ®Ó lµm ¨n l©u dµi. H¬n n÷a, c¸c
doanh nghiÖp quy m« lín thêng lµ c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän,
then chèt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cã thÓ nãi ph¸t triÓn c¸c
xÝ nghiÖp lín lµ bíc t¹o ®µ cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc.
Dï ph¸t triÓn quy m« võa vµ nhá hay quy m« lín th× vÊn
®Ò ®Çu tiªn vµ ®Æc biÖt quan träng lµ nguång vèn. kh«ng cã
vèn th× kh«ng thÓ nãi ®Õn CNH-H§H. Vèn cã thÓ t¹o ra tõ
nhiÒu c¸ch, trong ®ã vèn ®Çu t níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ vèn
®»u t trùc tiÕp lµ vÊn ®Ò cÇn quan tÈm trong chiÕn lîc ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi thùc hiÖn CNH-H§H
3. Tranh thñ thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi
(FDI) theo híng ph¸t triÓn kinh tÕ
Sau khi luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®îc ban hµnh
(12/1987)nhiÒu dù ¸n ®Çu t níc ngoµi ®îc ®a vµo thùc hiÖn ë
níc ta gãp phÇn quan träng vµo viÖc bæ sung cho nguån vèn
trong níc, t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ, gi¶i quyÕt
viÖc lµm, chuyÓn giao c«ng nghÖ kinh nghiÖm qu¶n lý còng
nh t¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu vµ thu ng©n s¸ch h»ng n¨m
Trong 5 n¨m (1996-2000) tæng sè vèn FDI ®a vµo thùc
hiÖn (kh«ng kÓ phÇn gãp vèn trong níc) ®¹t kho¶ng 10 tû
USD (theo gi¸ 1995), gÊp 1, 5 lÇn so víi 5 n¨m tríc.
18
C¬ cÊu thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ngµy cµng
phï hîp víi yªu cÇu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña níc ta; tû
lÖ vèn USD thu hót vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt, kÕt cÊu h¹
tÇng kinh tÕ t¨ng tõ 62% n¨m 1995 lªn 85%vµo n¨m
2000.C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t n¬c ngoµi ®· t¹o ra 34%
gi¸ trÞ s¶n xuÊt toµn ngµnh c«ng nghiÖp, kho¶ng 23% kim
ng¹ch xuÊt khÈu(cha kÓ dÇu khÝ)vµ ®ãng gãp trªn 12% GDP
cña c¶ níc.Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®· thu hót
trªn 35 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng chôc v¹n laéng gi¸n
tiÕp lµm viÖc trong c¸c ngµnh x©y dùng, th¬ng m¹i, dÞch vô
cã liªn quan; gãp phÇn quan träng vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý vµ
më réng thÞ trêng, gãp phÇn thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt níc.
Kinh nghiÖm cña nhiÒu níc trong viÖc thu hót vèn ®Çu t n-
íc ngoµi cho thÊy ®Ó thu hót vèn ®Çu t níc nhoµi cÇn t¹o m«i
trêng ®Çu t thuËn lîi. XÐt tõ thùc tr¹ng níc ta cã thÓ thùc hiÖn
mét sè gi¶i ph¸p sau:
- B¶o ®¶m lîi nhËn cao. §©y lµ ®éng lùc c¬ b¶n, lµ môc
®Ých chñ yÕu cña c¸c nhµ ®Çu t. VÊn ®Ò nµy liªn quan trùc
tiÕp tíi luËt ®Çu t cã ®ñ søc hÊp dÉn ®Õn møc ®é nµo, ®Õn
triÓn väng cña nÒn kinh tÕ, ®Õn dung lîng thÞ trêng, ®Õn gi¸
c¶ lao ®éng cao hay thÊp...
XÐt vÒ mÆt nµy th× ViÖt Nam cã nhiÒu kh¶ n¨ng thu hót
FDI v× níc ta n»m trong khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt cña
thÕ giíi, cã nguån lao ®éng dåi dµo ®¶m b¶o thÞ trêng réng lín
- §¶m b¶o an toµn ®Çu t. §ã lµ sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ
chÝnh trÞ, kh«ng cã biÕn ®éng lín vÒ chÝch trÞ, kinh tÕ ph¸t
triÓn æn ®Þnh, l¹m ph¸t kiÓm so¸t ®îc. N¨m 1990
SinggapoRe ®îc x¸c ®Þnh lµ n¬i kh«ng cã "nguy hiÓm ®Çu t".
§ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó c¸c nhµ ®Çu t m¹nh d¹n ®Çu
t vµo quèc gia nµy.
- §¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ®Çu t thuËn lîi:
kÕt cÊu h¹ tÇng t¬ng ®èi ph¸t triÓn, ph¸p chÕ ®îc kiÖn toµn,
19
cã lîng vèn trong níc ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é t¬ng ®èi nhÊt
®Þnh, cã n¨ng lùc néi t¹i ®ñ ®Ó tiÕp nhËn vµ ph¸t triÓn c¸c
c«ng nghÖ phï hîp víi c¸c dù ¸n.
Tuy nhiªn, bªn c¹nh quy ho¹ch thèng nhÊt ®Ó thu hót FDI
cÇn tranh thñ thu hót nguån vèn ODA, bëi trong ®iÒu kiÖn
®Êt níc cßn thiÕu thèn dßng vèn ODA lµ phÇn ®¸ng quý, gãp
phÇn v¸o viÖc tho¶ m·n nhu cÇu vèn dÓ thùc hiÖn nhiÖm vô
ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng kinh tÕ ë ViÖt Nam.
4. Thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng
t¨ng tû träng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô
N«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ n¬i cung cÊp nguång nh©n
lùc cho c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn. Theo xu híng biÕn
®æi cã tÝnh quy luËt th× lao ®éng n«ng nghiÖp sÏ chuyÓn
dÇn sang ph¸t triÓn coong nghiÖp, dÞch vô vµ c¸c lÜnh vùc
kh¸c.
Trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, mÆc dï n«ng nghiÖp lµ
ngµnh c¬ së, lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ nhng
®Ó tiÕn tíi mét ®Êt níc phån thÞnh kh«ng thÓ b»ng con ®êng
ph¸t triÓn träng t©m n«ng nghiÖp. H¬n n÷a, c«ng nghiÖp lµ
ngµnh duy nhÊt, lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më
réng_mét tÊt yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. C«ng nghiÖp t¹o
®iÒu kiÖn vµ kh«ng ngõng ®æi míi c¸c ph¬ng tiÖn vËt chÊt
kü thuËt cho tÊt c¶ c¸c ngµnh gãp phÇn thùc hiÖn CNH=H§H
nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do ®ã t¨ng tû träng c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp lµ yªu cÇu tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh CNH-H§H.
T¨ng tû träng c«ng nghiÖp mµ träng t©m lµ ®Çu t cho c¸c
ngµnh mòi nhän (dÇu khÝ, luyÖn kim, ho¸ chÊt c¬ b¶n vµ
®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt phÇn mÒm ), ph¸t triÓn c¸c
ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu, c«ng
nghiÖp chÕ biÕn, nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng ph¸t
huy lîi thÕ so s¸nh, lîi thÕ c¹nh tranh.
20