Các giải pháp hoàn thiện các hình thức trả lương, trả thưởng nhằm tạo động lực kích thích lao động ở công ty sản xuất công nghiệp và xây lắp hà nội

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
Ch¬ng I: Lý luËn c¬ b¶n vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn thëng
I. TiÒn l¬ng
1. Kh¸i niÖn vµ b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng
1.1. Kh¸i niÖm tiÒn l¬ng
TiÒn l¬ng lµ sè tiÒn tr¶ cho ngêi lao ®éng mét c¸ch cè
®Þnh, thêng xuyªn theo mét ®¬n vÞ thêi gian ( tuÇn, th¸ng,
n¨m). Thêng ®îc tr¶ cho c¸n bé qu¶n lý, l·nh ®¹o, nh©n viªn
chuyªn m«n, kü thuËt.
1.2. B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng.
TiÒn l¬ng ph¶n ¸nh rÊt nhiÒu mèi quan hÖ kh¸c nhau vÒ
kinh tÕ vµ x· héi.
Quan hÖ kinh tÕ vÒ tiÒn l¬ng: TiÒn l¬ng lµ sè tiÒn mµ
ngêi sö dông tr¶ cho ngêi lao ®éng .
Quan hÖ x· héi: TiÒn l¬ng kh«ng chØ thuÇn tuý lµ vÊn
®Ò kinh tÕ mµ cßn lµ vÊn ®Ò x· héi rÊt quan träng, liªn quan
®Õn ®êi sèng vµ trËt tù x· héi. TiÒn l¬ng cµng qu¸n triÖt ®îc
tÝnh c«ng b»ng vµ ®¶m b¶o cuéc sèng cho ngêi lao ®éng th×
c¸c quan hÖ x· héi cµng ®îc cñng cè.
1.3 TiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ.
TiÒn l¬ng danh nghÜa lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao
®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng. Sè tiÒn nµy lµ nhiÒu hay Ýt phô
thuéc trùc tiÕp vµo n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc
cña ngêi lao ®éng, phô thuéc vµo tr×nh ®é, kinh nghiÖm lµm
viÖc... ngay trong qu¸ tr×nh lao ®éng.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
TiÒn l¬ng thùc tÕ lµ sè lîng c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ
c¸c lo¹i dÞch vô cÇn thiÕt mµ ngêi lao ®éng hëng l¬ng cã thÓ
mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng danh nghÜa cña hä.
Quan hÖ gi÷a tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ.
Nh vËy nÕu gi¸ c¶ t¨ng lªn th× tiÒn l¬ng thùc tÕ gi¶m
®i, ®iÒu nµy cã thÓ x¶y ra ngay c¶ khi tiÒn l¬ng danh nghÜa
t¨ng lªn do chØ sè gi¸ c¶ t¨ng nhanh h¬n chØ sè tiÒn l¬ng
danh nghÜa. Trong x· héi, tiÒn l¬ng thùc tÕ míi lµ môc ®Ých
trùc tiÕp cña ngêi lao ®éng hëng l¬ng. §iÒu chØnh tiÒn l¬ng
danh nghÜa kh«ng theo kÞp víi sù gia t¨ng chØ sè gi¸ c¶, ®Æc
biÖt trong trêng hîp duy tr× trong mét thêi gian dµi th× khi ®ã
tiÒn l¬ng sÏ mÊt ®i ý nghi· khuyÕn khÝch, kh«ng cßn lµ mèi
quan t©m trùc tiÕp, hµng ®Çu cña ngêi lao ®éng.
2. Nh÷ng yªu cÇu vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ
chøc tiÒn l¬ng.
2.1. Yªu cÇu cña tæ chøc tiÒn l¬ng.
§¶m b¶o t¸i s¶n suÊt søc lao ®éng, kh«ng ngõng n©ng
cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn ngêi lao ®éng.
Lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao.
MÆt kh¸c ®©y còng lµ yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi viÖc ph¸t
triÓn, n©ng cao tr×nh ®é vµ kü n¨ng cña ngêi lao ®éng.
§¶m b¶o tÝnh ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu.
TiÒn l¬ng lµ mèt quan t©m hµng ®Çu cña ngêi lao ®éng,
mét chÕ ®é tiÒn l¬ng ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu cã t¸c
®éng trùc tiÕp tíi ®éng c¬ vµ th¸i ®é lµm viÖc cña hä, ®ång
thêi lµm t¨ng hiÖu qu¶ qu¶n lý, nhÊt lµ qu¶n lý tiÒn l¬ng.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
2.2. Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc tiÒn l¬ng.
Tr¶ l¬ng ngang nhau cho ngêi lao ®éng nh nhau.
Tr¶ c«ng ngang nhau cho ngêi lao ®éng nh nhau suÊt
ph¸t tõ nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Nguyªn t¾c nµy
dïng thíc ®o lao ®éng ®Ó ®¸nh gi¸, so s¸nh vµ thùc hiÖn tr¶
l¬ng. Nh÷ng ngêi lao ®éng kh¸c nhau vÒ tuæi t¸c, giíi tÝnh,
tr×nh ®é,... nhng cã møc hao phÝ søc lao ®éng nh nhau th×
®îc tr¶ l¬ng nh nhau, ngoµi ra ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc kh¸c
nhau th× cÇn thiÕt ph¶i cã sù ®¸nh gi¸ ®óng møc vµ ph©n
biÖt c«ng b»ng, chÝnh x¸c trong tÝnh to¸n, tr¶ l¬ng.
§¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng h¬n tiÒn l¬ng b×nh
qu©n.
Nguyªn t¾c nµy b¾t nguån tõ c¬ së cña t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng vµ t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n. Râ rµng lµ t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng ngoµi c¸c yÕu tè còng lµ c¬ së cña t¨ng tiÒn l-
¬ng nh n©ng cao tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý lao ®éng...
cßn do ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, n©ng cao tr×nh ®é trang
bÞ kü thuËt trong lao ®éng.
Thùc hiÖn tèt nguyªn t¾c nµy sÏ dÉn tíi gi¶m ®i chi phÝ
cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, do møc gi¶m chi phÝ do t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng lín h¬n møc chi phÝ do t¨ng tiÒn l¬ng, khi ®ã
doanh nghiÖp míi thùc sù ®îc coi lµ kinh doanh cã hiÖu qu¶.
§¶m b¶o míi quan hÖ hîp lý vÒ tiÒn l¬ng gi÷a nh÷ng ng-
êi lao ®éng lµm c¸c nghÒ kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc
d©n.
Nguyªn t¾c nµy b¾t nguån tõ sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é
lµnh nghÒ b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng ë mçi ngµnh sù
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
ph©n biÖt trong tr¶ l¬ng sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch hä tÝch cùc
häc tËp, n©ng cao tr×nh ®é lµnh nghÒ. Ngoµi ra, do ®iÒu
kiÖn lao ®éng nÆng nhäc, ®éc h¹i ®ßi hái tiªu tèn sùc lùc
h¬n so víi ngêi lao ®éng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn b×nh th-
êng, ph¶i ®îc tr¶ l¬ng cao h¬n.
TiÒn l¬ng lµ yÕu tè thu hót ngêi lao ®éng vµo lµm viÖc ë
nh÷ng ngµnh ®îc u tiªn ph¸t triÓn cña ®Êt níc trong tõng thêi
kú, mÆt kh¸c nã cßn lµ yÕu tè ®Ó khuyÕn khÝch ngêi lao
®éng ®Õn lµm viÖc ë nh÷ng n¬i xa x«i, hÎo l¸nh, h¶i ®¶o...
nh÷ng vïng còng rÊt cÇn ®îc quan t©m ph¸t triÓn.
3. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tiÒn l¬ng
3.1. C¸c yÕu tè thuéc vÒ m«i trêng bªn ngoµi.
+ Cung cÇu lao ®éng trªn thÞ trêng lao ®éng.
Do tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng, ®îc h×nh thµnh
tõ quan hÖ cung, cÇu lao ®éng trªn thÞ trêng lao ®éng. Sù
vËn ®éng lªn, xuèng cña cung, cÇu lao ®éng sÏ dÉn tíi sù lªn
xuèng cña tiÒn l¬ng.
+ VÞ trÝ ®Þa lý.
§©y chÝnh lµ yÕu tè ph©n biÖt vÒ tiÒn l¬ng giê nh÷ng
ngêi lao ®éng lµm trong c¸c doanh nghiÖp ®ãng ë c¸c vïng
kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
+ C¸c tæ chøc c«ng ®oµn.
§©y lµ tæ chøc ®¹i diÖn cho tËp thÓ ngêi lao ®éng,
®øng vÒ phÝa ngêi lao ®éng ®Ó th¬ng lîng hoÆc ®Êu tranh
víi ngêi sö dông lao ®éng trong viÖc t¨ng l¬ng, gi¶m giê lµm.
+ T×nh tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ®ang suy tho¸i hoÆc t¨ng
trëng nhanh.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
3.2. C¸c yÕu tè thuéc vÒ tæ chøc.
+ Doanh nghiÖp hoÆc tæ chøc thuéc ngµnh s¶n xuÊt
hoÆc lÜnh vùc kinh doanh nµo.
+ Lîi nhuËn vµ kh¶ n¨ng chi tr¶ tiÒn l¬ng cña tæ chøc.
+ Quy m«, tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt cña tæ chøc.
+ Quan ®iÓm vµ triÕt lý cña tæ chøc trong tr¶ l¬ng.
§ã lµ tr¶ l¬ng thÊp, b»ng hay cao h¬n møc l¬ng thÞnh
hµnh trªn thÞ trêng.
3.3. YÕu tè thuéc vÒ c«ng viÖc.
+ Kh¶ n¨ng qu¶n lý, kh¶ n¨ng héi nhËp mµ c«ng viÖc yªu
cÇu.
+ Tr¸ch nhiÖm vÒ tµi s¶n, sù trung thµnh mµ c«ng viÖc
®ßi hái víi ngêi lao ®éng.
+ Møc ®é cè g¾ng mµ c«ng viÖc yªu cÇu.
Yªu cÇu vÒ thÓ lùc, trÝ lùc... khi thùc hiÖn c«ng viÖc.
3.4. YÕu tè thuéc vÒ c¸ nh©n ngêi lao ®éng.
Møc tiÒn l¬ng phô thuéc vµo sù hoµn thµnh c«ng viÖc cña
ngêi lao ®éng, tr×nh ®é kinh nghiÖm, th©m niªn c«ng t¸c, sù
trung thµnh vµ tiÒm n¨ng cña ngêi lao ®éng.
Trong 4 yÕu tè kÓ trªn th× yÕu tè thuéc vÒ b¶n th©n ng-
êi lao ®éng lµ cã ý nghÜa trùc tiÕp, quyÕt ®Þnh chñ yÕu ®Õn
viÖc ngêi lao ®éng nhËn ®îc tiÒn l¬ng cao hay thÊp.
4. Vai trß cña tiÒn l¬ng trong s¶n xuÊt kinh doanh.
4.1. §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
TiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh nªn chi
phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm do ®ã cã t¸c dông ¶nh hëng ®Õn gi¸
trÞ s¶n phÈm. DÉn tíi ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, víi vai trß lµ mét phÇn cña chi
phÝ s¶n xuÊt th× sù tÝnh to¸n hîp lý kho¶n chi phÝ nµy lµ hÕt
søc cÇn thiÕt mét mÆt ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ho¹t ®éng hiÖu
qu¶ cña tæ chøc, mét mÆt ®¶m b¶o hiÖu qu¶ lîi Ých cña ngêi
lao ®éng lµ t¬ng xøng víi c«ng søc hä bá ra.
4.2. §èi víi vÊn ®Ò qu¶n trÞ nh©n lùc.
TiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè thu hót, g×n gi÷
nh÷ng ngêi lao ®éng giái, phï hîp víi yªu cÇu c«ng viÖc cña tæ
chøc, ®éng viªn søc s¸ng t¹o, nhiÖt t×nh, d¸m nghÜ, d¸m lµm
v× c«ng viÖc vµ v× môc tiªu chung cña tæ chøc. MÆt kh¸c
®©y còng lµ yÕu tè dÉn tíi sù tr× trÖ, bÊt m·n, tõ bá c«ng ty.
II. C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng.
1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian.
1.1. §èi tîng ¸p dông.
TiÒn l¬ng tr¶ theo thêi gian chñ yÕu ¸p dông víi nh÷ng
ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý, chuyªn m«n, kü thuËt, nghiÖp vô
thuéc lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, víi viªn chøc nhµ níc thuéc
khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, ®èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt
chØ ¸p dông ë nh÷ng bé phËn lao ®éng lµm m¸y mãc chñ yÕu
hoÆc nh÷ng c«ng viÖc kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®Þnh møc mét
c¸ch chÆt chÏ vµ chÝnh x¸c hoÆc v× tÝnh chÊt cña s¶n xuÊt
nªn tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm sÏ kh«ng hiÖu qu¶.
1.2. C¸c chÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy quy ®Þnh møc tiÒn l¬ng cña mçi
ngêi lao ®éng phô thuéc vµo møc l¬ng c¸c bËc vµ thêi gian
lµm viÖc thùc tÕ cña hä.
LTT =LCB x T
Trong ®ã:
LTT: L¬ng thùc tÕ ngêi lao ®éng nhËn ®îc
LCB: L¬ng cÊp bËc tÝnh theo thêi gian (giê, ngµy, tuÇn,
th¸ng);
T: Thêi gian lµm viÖc thùc tÕ (giê, ngµy, tuÇn, th¸ng);
* ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy mang tÝnh chÊt b×nh qu©n,
kh«ng khuyÕn khÝch sö dông hîp lý thêi gian lµm viÖc, tiÕt
kiÖm nguyªn vËt liÖu, tËp trung c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ
®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng.
¸p dông ®«Ý víi c«ng nh©n phôc vô nh ®iÒu chØnh söa
ch÷a thiÕt bÞ, c«ng nh©n chÝnh lµ viÖc ë n¬i cã tr×nh ®é tù
®éng ho¸ cao, hoÆc yªu cÇu tuyÖt ®èi vÒ ®¶m b¶o chÊt lîng.
LTT=(LCB x Ttt) + TiÒn thëng
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy cã nhiÒu u ®iÓm h¬n chÕ ®é tr¶ l-
¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n. Bëi v× tiÒn l¬ng kh«ng nh÷ng
ph¶n ¸nh tr×nh ®é thµnh th¹o vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ
mµ cßn g¾n chÆt víi thµnh tÝch c«ng t¸c cña tõng ngêi th«ng
qua c¸c chØ tiªu xÐt thëng ®· ®¹t ®îc. Do ®ã cã t¸c dông
khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ c«ng t¸c
cña m×nh.
Yªu cÇu.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
Do ®èi tîng tr¶ l¬ng theo thêi gian chñ yÕu lµ c¸c nh©n
viªn gi¸n tiÕp, c¸c nhµ qu¶n lý. Nh÷ng ngêi mµ hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt lîng phôc vô cña hä. Mµ
nh©n tè nµy kh«ng dÔ dµng ®o lêng ®îc do vËy yªu cÇu ®Æt
ra lµ ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng tr×nh ®é ngêi lao ®éng vµ ph¶i c¨n
cø vµo ngµy c«ng, giê c«ng, chÊt lîng c«ng viÖc ®Ó tÝnh l¬ng
thëng cho hîp lý khuyÕn khÝch hä g¾n bã víi doanh nghiÖp,
c«ng viÖc.
2. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm.
2.1. Kh¸i niÖm.
Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi
lao ®éng dùa trùc tiÕp vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm (hay
dÞch vô) mµ hä ®· hoµn thµnh.
2.2. ý nghÜa vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông h×nh thøc tr¶ l-
¬ng theo s¶n phÈm.
ý nghÜa.
G¾n tiÒn l¬ng víi sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm ®· hoµn
thµnh cña ngêi lao ®éng. §iÒu nµy sÏ cã t¸c dông lµm t¨ng
n¨ng xuÊt ngêi lao ®éng. KhuyÕn khÝch ngêi lao ®éng tÝch
cùc häc tËp, rÌn luyÖn kü n¨ng, tÝch luü kinh nghiÖm... ®Ó
n©ng cao kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ n¨ng suÊt lao ®éng.
N©ng cao vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý, nhÊt lµ qu¶n lý
lao ®éng, n©ng cao tÝnh tù chñ, chñ ®éng trong lµm viÖc cña
ngêi lao ®éng.
§iÒu kiÖn ¸p dông.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
§Ó h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm thùc sù ph¸t huy
t¸c dông c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®¶m b¶o ®îc c¸c ®iÒu
kiÖn sau
+ Ph¶i x©y dùng ®îc ®Þnh møc lao ®éng cã c¨n cø khoa
häc. §©y lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng lµm c¬ së ®Ó tÝnh
to¸n, ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng x©y dùng kÕ ho¹ch quü l¬ng, sö
dông hîp lý, hiÖu qu¶ quü l¬ng cña doanh nghiÖp.
+ §¶m b¶o tæ chøc vµ phôc vô tèt n¬i lµm viÖc, nh»m
®¶m b¶o cho ngêi lao ®éng cã thÓ hoµn thµnh vµ hoµn thµnh
vît møc n¨ng suÊt lao ®éng nhê gi¶m bít thêi gian tæn thÊt do
phôc vô tæ chøc vµ phôc vô kü thuËt.
+ Lµm tèt c¸c c«ng t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm,
nh»m ®¶m b¶o s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt theo ®óng chÊt lîng
®· quy ®Þnh, tr¸nh hiÖn tîng ch¹y theo sè lîng ®¬n thuÇn.
Qua ®ã tiÒn l¬ng ®îc tÝnh ®óng vµ g¾n víi kÕt qu¶ thùc tÕ.
+ Gi¸o dôc tèt ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng
®Î hä võa phÊn ®Êu n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, ®¶m b¶o
chÊt lîng s¶n phÈm, ®ång thêi tiÕt kiÖm vËt t, nguyªn liÖu vµ
sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸c trang bÞ
lµm viÖc kh¸c.
2.3. C¸c chÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n.
§èi tîng ¸p dông: ¸p dông réng r·i ®èi víi ngêi trùc tiÕp
s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh lao ®éng cña hä mang
tÝnh chÊt ®éc lËp t¬ng ®èi, cã thÓ kiÓm tr¶, nghiÖm thu
s¶n phÈm riªng biÖt.
TÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
§G =
Trong ®ã :
§G lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cho s¶n phÈm
L0 lµ l¬ng cÊp bËc c«ng viÖc cña c«ng nh©n trong kú
(th¸ng, ngµy)
Q: Møc s¶n lîng cña c«ng nh©n trong kú
T lµ møc thêi gian cña c«ng nh©n trong kú.
TÝnh tiÒn l¬ng thùc tÕ mµ c«ng nh©n nhËn ®îc:
L1=§G x Q1
Trong ®ã:
L1: TiÒn l¬ng thùc tÕ mµ c«ng nh©n nhËn ®îc
Q1: Sè lîng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy cã t¸c dông khuyÕn khÝch rÊt m¹nh
v× nã c¨n cø trùc tiÕp vµo kÕt qu¶ lµm viÖc cña ngêi lao ®éng
do ®ã cã t¸c dông khuyÕn khÝch hä tÝch cùc häc tËp, n©ng
cao n¨ng suÊt lao ®éng, t×m tßi, s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt
kh¾c phôc tæn thÊt trong lao ®éng.
- Yªu cÇu: Ên ®Þnh ®¬n gi¸ s¶n phÈm chÝnh x¸c, tr¸nh
trêng hîp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nÕu ®¬n gi¸ qu¸ cao, sù
c¾t gi¶m ®¬n gi¸ cña doanh nghiÖp ®Ó dÉn tíi n¶n lßng c«ng
nh©n.
Ngoµi ra ®Ó tr¸nh ch¹y theo sè lîng ®¬n thuÇn th× c«ng
t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm ph¶i ®îc tiÕn hµnh chÆt
chÏ ®i ®«i víi gi¸o dôc ý thøc tr¸ch nhiÖm cho ngêi lao ®éng
trong viÖc tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
§èi tîng ¸p dông: Tr¶ l¬ng cho mét nhãm ngêi lao ®éng
(tæ s¶n xuÊt) khi häc hoµn thµnh mét khèi lîng s¶n phÈm nhÊt
®Þnh. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy còng ¸p dông cho nh÷ng c«ng
viÖc ®ßi hái nhiÒu ngêi cïng tham gia thùc hiÖn mµ c«ng viÖc
cña mçi ngêi cã liªn quan ®Õn nhau.
- TÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng.
+ NÕu tæ hoµn thµnh nhiÒu s¶n phÈm trong kú:
§G =
Trong ®ã:
§G: Lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng s¶n phÈm tr¶ cho tæ
LCB: L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n i
Q0: Møc s¶n l¬ng cña c¶ tæ
+ NÕu tæ chØ hoµn thµnh mét s¶n phÈm trong kú
§G=LCB x T0
Trong ®ã:
§G: Lµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng s¶n phÈm tr¶ cho tæ
LCB: L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n i
T0: Møc thêi gian c¶ tæ
- TÝnh tiÒn l¬ng thùc tÕ:
L 1= § G x Q 1
Trong ®ã:
L1: Lµ tiÒn l¬ng thùc tÕ tæ nhËn ®îc
QCB: Lµ s¶n lîng thùc tÕ tæ hoµn thµnh.
- Chia l¬ng cho c¸c c¸ nh©n trong tæ.
+ Ph¬ng ph¸p dïng hÖ sè ®iÒu chØnh.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
H =
®
Trong ®ã:
H®c: Lµ hÖ sè ®iÒu chØnh
L1: Lµ tiÒn l¬ng thùc tÕ nhËn ®îc
L0: Lµ tiÒn l¬ng cÊp bËc c¶ tæ.
TiÒn l¬ng cho tõng c«ng nh©n:
L1= LCB x H®c
Trong ®ã:
L1: Lµ tiÒn l¬ng thùc tÕ c«ng nh©n thø inhËn ®îc
LCB: L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n i
+ Ph¬ng ph¸ dïng giê - hÖ sè
Quy ®æi sè giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n ë tõng
bËc kh¸c nhau ra sè giê lµm viÖc cña c«ng nh©n bËc I theo
c«ng thøc:
Tq®= TI x Hi
Trong ®ã:
Tq®: Sè giê lµm viÖc quy ®æi ra bËc I cña c«ng
nh©n bËc i.
Hi: Lµ hÖ sè l¬ng bËc i trong th¸ng
TI: Sè giê lµm viÖc cña c«ng nh©n thø i
TÝnh tiÒn l¬ng cho mét giê lµm viÖc cña c«ng nh©n bËc I
L1 = LI1/TIq®
Trong ®ã:
LI: TiÒn l¬ng cho mét giê cña c«ng nh©n bËc I tÝnh
theo tiÒn l¬ng thùc tÕ.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
LI1: TiÒn l¬ng thùc tÕ cña c¶ tæ
TIq®: Tæng sè giê bËc I sau khi quy ®æi.
- TÝnh tiÒn l¬ng cho tõng ngêi.
Li=LI x TIq
Trong ®ã Li: Lµ tiÒn l¬ng thùc tÕ c«ng nh©n i
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy cã t¸c dông n©ng cao ý thøc tr¸ch
nhiÖm, tinh thÇn hîp t¸c gi÷a c¸c c¸ nh©n trong tæ ®Ó lµm
viÖc hiÖu qu¶. Tuy nhiªn v× tiÒn l¬ng phô thuéc kÕt qu¶ lµm
viÖc c¶ tæ chøc kh«ng ph¶i riªng b¶n th©n ngêi lao ®éng do
®ã h¹n chÕ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n.
Yªu cÇu: Ph©n c«ng ph©n nhiÖm râ rµng, cã chÕ ®é
tiÒn thëng ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n hoµn thµnh tèt vµ ®èi víi
c¶ nhãm khi ®ã sÏ cïng nhau chia sÎ quan ®iÓm, c¶i tiÕn ph-
¬ng ph¸p lµm viÖc.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy ¸p dông cho nh÷ng ngêi lao ®éng
lµm c¸c c«ng viÖc phôc vô hay phï trî, phôc vô cho ho¹t ®éng
cña c«ng nh©n chÝnh.
- §¬n gi¸ tiÒn l¬ng:
§G =
Trong ®ã:
§G §¬n gi¸ tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n phô, phï trî.
L: L¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n phô
Q: Møc s¶n lîng cña c«ng nh©n chÝnh.
TiÒn l¬ng thùc tÕ;
L1=§G x Q1
Trong ®ã:
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
§G §¬n gi¸ tiÒn l¬ng phôc vô.
L1: TiÒn l¬ng thùc tÕ cña c«ng nh©n phô
Q1: Møc s¶n lîng thùc tÕ cña c«ng nh©n chÝnh.
Yªu cÇu: ë chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy kÕt qu¶ lµm viÖc cña
c«ng nh©n phôc vô phô thuéc vµo kÕt qu¶ cña c«ng nh©n
chÝnh chø kh«ng ph¶i chØ b¶n th©n hä. Nh vËy ®Ó kÝch
thÝch hä tÝch cùc lµm viÖc, phôc vô tèt h¬n cho c«ng nh©n
chÝnh, cÇn ph¶i cã chÕ ®é tiÒn thëng khi hä hoµn thµnh tèt
nhiÖm vô cña m×nh.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm kho¸n.
¸p dông ®èi víi nh÷ng c«ng viÖc mµ nÕu giao tõng chi
tiÕt, bé phËn sÏ kh«ng cã lîi mµ ph¶i giao toµn bé khèi lîng
c«ng viÖc cho nhãm nh©n viªn hoµn thµnh trong mét thêi gian
nhÊt ®Þnh. §îc ¸p dông kh¸ phæ biÕn trong ngµnh n«ng
nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n hoÆc trong mét sè ngµnh kh¸c khi
c«ng nh©n lµm c¸c c«ng viÖc mang tÝnh ®ét xuÊt. C«ng viÖc
kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®îc møc lao ®éng æn ®Þnh trong thêi
gian dµi ®îc.
- TiÒn l¬ng kho¸n : LI=§GK x QI
Trong ®ã:
LI: TiÒn l¬ng thùc tÕ c«ng nh©n nhËn ®îc
§GK: §¬n gi¸ kho¸n cho mét s¶n phÈm hay c«ng viÖc
QI: Sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy cã t¸c dông kÝch thÝch ngêi lao
®éng ph¸t huy s¸ng kiÕn vµ tÝch cùc c¶i tiÕn lao ®éng ®Ó tèi
u ho¸ qu¸ tr×nh lµm viÖc, gi¶m thêi gian lao ®éng, hoµn
thµnh nhanh c«ng viÖc giao kho¸n.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
Yªu cÇu: Lµm tèt c«ng t¸c x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ kho¸n ®Ó
ngêi lao ®éng chó ý ®Çy ®ñ ®Õn viÖc sö dông nguyªn nhiªn
vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ cho hiÖu qu¶.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thëng lµ sù kÕt hîp tr¶
l¬ng theo s¶n phÈm vµ tiÒn thëng.
TiÒn l¬ng theo chÕ ®é ngµy gåm 2 phÇn:
- PhÇn tr¶ l¬ng theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh vµ sè lîng s¶n
phÈm thùc tÕ hoµn thµnh.
- PhÇn tiÒn thëng ®¬c tÝnh dùa vµo tr×nh ®é hoµn
thµnh vµ hoµn thµnh vît møc c¸c chØ tiªu thëng c¶ vÒ sè lîng
vµ chÊt lîng.
TiÒn l¬ng ®îc tÝnh nh sau:
Lth = L +
Trong ®ã:
Tth: TiÒn l¬ng s¶n phÈm cã thëng
L: TiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm víi ®¬n gi¸ cè
®Þnh.
m: Tû lÖ phÇn tr¨m tiÒn thëng ( tÝnh theo l¬ng s¶n
phÈm víi ®¬n gi¸ cè ®Þnh).
h: Tû lÖ phÇn tr¨m hoµn thµnh vît møc s¶n lîng ®îc
tÝnh.
ChØ tiªu thëng ë ®©y cã thÓ lµ thëng hoµn thµnh vît møc
kÕ ho¹ch s¶n lîng thëng cho toµn bé thêi gian tiÕt kiÖm ®îc do
hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy phï hîp
víi nh÷ng c«ng ty cÇn hoµn thµnh gÊp mét sè c«ng viÖc trong
mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh (vÝ dô ®Ó giao kÞp s¶n phÈm
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
cho kh¸ch hµng theo hîp ®ång). ChÕ ®é nµy cã t¸c dông kÝch
thÝch nh©n viªn tÝch cùc lµm viÖc hoµn thµnh vît møc s¶n l-
îng.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn
Thùc chÊt cña chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy lµ tr¶ l¬ng theo ®¬n
gi¸ cè ®Þnh ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm hoµn thµnh kÕ ho¹ch vµ
tr¶ l¬ng theo ®¬n gi¸ lò tiÐn ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm vît møc
kÕ ho¹ch.
TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn ®îc tÝnh theo c«ng
thøc:
Llt =§G* Q1 +§G*k( Q1 -Q0 )
Trong ®ã: Llt : Tæng tiÒn l¬ng tr¶ theo s¶n phÈm luü
tiÕn
§G: §¬n gÝa cè ®Þnh tÝnh theo s¶n phÈm
Q1 ; S ¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ hoµn thµnh
Q0 : S¶n lîng ®¹t møc khëi ®iÓm
Trong ®ã k lµ tû lÖ t¨ng ®¬n gia hîp lý
k =
K: Tû lÖ t¨ng ®¬n gi¸ hîp lý
dc® : tû trong chi phÝ gi¸n tiÕp cè ®Þnh trong gia sthµnh
s¶n phÈm
tc : Tû lÖ sè tiÒn tiÕt kiÖm vÒchi pÝ s¶n xuÊt gi¸n tiÕp cè
®Þnh dïng ®Ó t¨ng ®¬n gi¸
dl : tû träng tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trong gi¸
thµnh s¶n phÈm khi hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n lîng
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy cã u ®iÓm lµviÖc t¨ng ®¬n gÝa cho
nh÷ng s¶n phÈm vît møc kÕ ho¹ch lµm cho c«ng nh©n tÝch
cùc lµm viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng v× ®¬n gi¸ ®èi víi s¶n
phÈm vît møc kÕ ho¹ch t¨ng lªn cïng víi sè lîng s¶n phÈm t¨ng
lªn. Tuy nhiªn ¸p dông chÕ ®é tr¶ l¬ng nµy dÔ lµm cho tÊc
®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhá h¬n tÊc ®é t¨ng tiÒn l¬ng,
do vËy kh«ng nªn ¸p dông réng r·i mµ chØ nªn ¸p dông ë
nh÷ng kh©u yÕu cña s¶n xuÊt, nh÷ng khÊu mµ kÕt qu¶ lµm
viÑc cña hä cã ¶nh hëng ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
III/ C¸c h×nh thøc tiÒn thëng.
1. Kh¸i niÖm vÇ vai tß cña viÖc ¸p dông c¸c h×nh
thøc tr¶ thëng
1.1 Kh¸i niÖm
TiÒn thëng thùc chÊt lµ kho¶n tiÒn bæ sung cho tiÒn l¬ng
nh»m qu¸n triÖt h¬n nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng vµ
n©ng cao hiÖu qu¶ trong s¶n suÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
1.2 Vai trß cña tiÒn thëng
TiÒn thëng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch
vËt chÊt ®èi víi ngêi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lµm viÖc,
khuyÕn khÝch n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l-
îng s¶n phÈm rót ng¾n thêi gian lµm viÖc.
2. C¸c yÕu tè cña tiÒn thëng
2.1 ChØ tiªu thëng
Lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong mçi h×nh thøc tiÒn th-
ëng, lµ chuÈn mùc quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶, tû lÖ tiÒn th-
ëng.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
ChØ tiªu thëng bao gåm c¶ nhãm chØ tiªu vÒ sè lîng vµ
chØ tiªu vÒ chÊt lîng g¾n víi thµnh tÝch cu¶ ngêi lao ®éng.
Trong ®ã x¸c ®Þnh ®îc mét hay mét sè chØ tiªu chñ yÕu.
2.2 §iÒu kiÖn thëng
§iÒu kiÖn thëng ®a ra ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng tiÒn ®Ò
chuÈn mùc ®Ó thùc hiÖn mét h×nh thøc tiÒn thëng nµo ®ã,
®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn ®ã cßn ®îc dïng ®Ó kiÓm tra viÖc
thùc hiÖn c¸c chØ tiªu thëng
2.3 Nguån tiÒn thëng
Lµ nh÷ng nguån tiÒn cã thÓ ®îc dïng ( toµn bé hay mét
phÇn ) ®Ó tr¶ tiÒn thëng cho ngßi lao ®éng. Trong c¸c doanh
nghiÖp th× nguån tiÒn thíng cã thÓ tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau
nh: Tõ lîi nhuËn, tõ tiÕt kiÖm quü l¬ng...
2.4 Møc tiÒn thëng
Lµ sè tiÒn thëng cho ngêi lao ®éng khi hä ®¹t ®îc c¸c
chØ tiªu vµ diÒu kiÖn thëng . Møc tiÒn thëng cao hay thÊp tuú
thuéc vµo nguån tiÒn thëng vµ yªu cÇu khuyÕn khÝch cña tõng
lo¹i c«ng viÖc.
3. C¸c h×nh thøc tiÒn thëng
3.1 §èi víi nh÷ng c«ng nh©n s¶n xuÊt
Thëng hoµn thµnh vuît møc n¨ng suÊt lao ®éng.
Thëng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm .
Thëng hoµn thµnh kÕ ho¹ch s¶n suÊt.
Thëng tiÕt kiÖm nguyªn nhiªn vËt liÖu.
Thëng gi¶m tû lÖ s¶n phÈm háng.
Thëng cho c¸c nh©n viªn nh©n dÞp lÔ tÕt.
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
Thëng s¸ng kiÕn: Th«ng thêng lµ c¸c s¸ng kiÕn trong s¶n
xuÊt ®Ó tiÕt kiÖm nguyªn nhiªn vËt liÖu, gi¶m hao phÝ lao
®éng, n©ng cao tÝnh n¨ng s¶n phÈm, c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p
s¶n suÊt, hoÆc ®æi míi trong ho¹t ®éng cña c«ng ty lµm cho
c«ng ty th¾ng lîi trªn th¬ng trêng
§èi víi c¸c h×nh thøc tiÒn thëng ®· nªu, viÖc quy ®Þnh
râ rµng, cô thÓ vÒ c¸c chØ tiªu thëng phï hîp víi ®Æc ®iiÓm
s¶n xuÊt kinh donh cña doanh nghiÖp còng nh viÖc Ên ®Þnh
c¸c ®iÒu kiÖn thëng chÝnh x¸c ®Ó ngêi lao ®éng c¨n cø vµo
®ã phÊn ®¸u trong s¶n xuÊt ®Ó ®¹t ®îc c¸c chØ tiªu ®ã cã
ý nghÜa rÊt quan träng, bëi v× tiÒn th¬ng ngaßi ý nghÜa kÝch
thÝch ngêi lao ®«ng vÒ mÆt vËt chÊt , cßn cã ý nghÜa trong
viÖc kh¼ng ®Þnh tÝnh tÝch cùc cña ngêi lao ®éng trong s¶n
xuÊt, ®©y còng cã thÓ lµ c¬ së ®Ó ngêi lao ®«ng ®îc c©n
nh¾c , ®a ®i ®µo t¹o... Nh vËy ®Ó tiÒn thëng thùc sù cã t¸c
dông khuyÕn khÝch m¹nh cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh
râ rµng , cô thÓ, chØ tiªu thëng , ®iÒu kiÖn thëng phï hîp víi
tr×nh ®é tay nghÒ c«ng nh©n, diÒu kiÖn cña tæ chøc s¶n
suÊt còng nh mc tiÒn thëng phï hîp víi nh÷ng kªt qu¶ hä ®¹t
®îc
3.2 Thíng ®èi víi nh©n viªn b¸n hµng
¸p dung ®èi víi nh©n viªn t×m ®îc thÞ trêng tiªu thô míi
®Ó t¨ng sè lîng s¶n phÈm b¸n ra, tiÒn thëng lµ tû lÖ hoa hång
tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m trªn doanh sè b¸n ra
§Ó kho¶n tiÒn hoa hång nµy cã t¸c dông kÝch thÝch ®èi
víi nh©n viªn b¸n hµng cÇn lu ý c¸c ®Æc diÓm vÒ gÝa trÞ
hµng ho¸ , ®Æc ®iÓm hµng ho¸ , ®Þa ®iÓm kinh doanh , vÞ
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp NguyÔn ThÞ LÖ Thuû
trÝ cña quÇy hµng, kh¶ n¨ng s¶n phÈm ®ã ®îc tiªu thô trªn
thÞ trêng ë tõng thêi diÓm ®Ó Ên ®Þnh tû lÖ hoa hång hîp lý,
khuyÕn khÝch nh©n viªn b¸n hµng tÝch cùc lµm viÖc ®Ó
t¨ng sè lîng s¶n phÈm b¸n ra ®Ó cã thÓ ®¹t ®îc tû lÖ thëng
®ã.
Ngoµi ra tuú thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ,
doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc tiÒn thëng nh-
:Thëng ®¶m b¶o ngµy c«ng , cã t¸c dông khuyÕn khÝch ngêi
lao ®éng tÝch cùc lµm viÖc, gi¶m thiÓu sè ngµy nghØ, do vËy
kh«ng g©y ¶nh hëng nhiÒu ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña c«ng ty, thëng ®èi víi bé phËn lao ®éng gi¸n tiÕp (
nh©n viªn ) thëng ®èi víi c¸c qu¶n trÞ gia ... v× nh÷ng ®ãng
gãp hiÖu qu¶ vÒ mÆt ph¬ng híng . s¸ng kiÕn cña hä cho c«ng
ty.