Bảo hiểm kết hợp con người thực trạng và giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển của nghiệp vụ tại phòng bảo hiểm khu vực 6 chi nhánh bảo minh hà nội

lêi nãi ®Çu
Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®êi sèng con ngêi ngµy mét
n©ng cao th× nh÷ng rñi ro mµ con ngêi cã nguy c¬ gÆp ph¶i
còng ngµy cµng cã xu híng gia t¨ng. §øng tríc thùc tÕ ®ã, con
ngêi cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p nh»m b¶o vÖ sù an toµn cña
chÝnh b¶n th©n m×nh vµ cña c¶ céng ®ång. NhiÒu biÖn ph¸p
®· ®îc ¸p dông song h÷u hiÖu nhÊt vÉn lµ b¶o hiÓm víi c¸c
lo¹i h×nh nh BHXH, BHYT. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm
c¸c lo¹i h×nh nµy cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ vÒ ph¹m vi, ®èi t-
îng. B¶o hiÓm con ngêi trong b¶o hiÓm th¬ng m¹i ra ®êi ®·
phÇn nµo kh¾c phôc ®îc nh÷ng khiÕm khuyÕt ®ã, ®¸p øng
nhu cÇu ®«ng ®¶o cña ngêi d©n. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy,
t¸c gi¶ chØ ®Ò cËp ®Õn b¶o hiÓm con ngêi phi nh©n thä.
NhËn thøc râ vÊn ®Ò trªn, c¸c C«ng ty b¶o hiÓm ®·
nghiªn cøu vµ ®a ra thÞ trêng nhiÒu s¶n phÈm b¶o hiÓm con
ngêi víi c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Trong sè c¸c C«ng ty ®ã,
B¶o Minh còng ®· tiÕn hµnh triÓn khai vµ hoµn thiÖn nhiÒu
nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi nh»m ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm,
t¹o thÕ c¹nh tranh trªn thÞ trêng gãp phÇn vµo môc ®Ých
nh©n v¨n cao c¶.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn, cïng víi sù khuyÕn khÝch
cña c¸c c« chó c¸n bé trong phßng b¶o hiÓm khu vùc 6 - Chi
1
nh¸nh B¶o Minh Hµ Néi, trong thêi gian thùc tËp t¹i ®©y, em
®· lùa chän ®Ò tµi : “B¶o hiÓm kÕt hîp con ngêi - thùc tr¹ng
vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nghiÖp vô t¹i
phßng b¶o hiÓm khu vùc 6 - Chi nh¸nh B¶o Minh Hµ Néi” lµm
chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp.
Víi ph¹m vi cña ®Ò tµi, trªn c¬ së nghiªn cøu, ph©n tÝch,
ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò tµi ®îc kÕt cÊu nh sau:
Ch¬ng I: Tæng quan vÒ nghiÖp vô b¶o hiÓm kÕt hîp
con ngêi .
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm
kÕt hîp con ngêi t¹i v¨n phßng khu vùc 6 - Chi nh¸nh B¶o
Minh Hµ Néi.
Ch¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m thóc
®Èy sù ph¸t triÓn cña nghiÖp vô b¶o hiÓm kÕt hîp con
ngêi t¹i phßng b¶o hiÓm khu vùc 6 - Chi nh¸nh B¶o Minh
Hµ Néi.
MÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng, song do thêi gian vµ tr×nh ®é
nghiªn cøu cßn h¹n chÕ nªn chuyªn ®Ò nµy kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý
cña c¸c thÇy c« vµ c¸c c« chó c¸n bé trong phßng b¶o hiÓm
khu vùc 6 ®Ó em cã thÓ hoµn thiÖn ®Ò tµi nghiªn cøu tèt
h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
2
ch¬ng I:
tæng quan vÒ b¶o hiÓm con ngêi vµ b¶o
hiÓm kÕt hîp con ngêi
I. Kh¸i qu¸t chung vÒ b¶o hiÓm con ngêi.
1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ t¸c dông cña b¶o
hiÓm con ngêi.
1.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña b¶o hiÓm con ngêi.
T¹i mçi quèc gia, trong mçi thêi k×, con ngêi lu«n ®îc coi
lµ lùc lîng s¶n xuÊt chñ yÕu, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi. Song trong lao ®éng s¶n xuÊt còng nh
3
trong cuéc sèng hµng ngµy, nh÷ng nguy c¬ rñi ro bëi sù ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt hay
do m«i trêng x· héi nh: èm ®au, bÖnh tËt, tö vong… vÉn lu«n
tån t¹i vµ t¸c ®éng ®Õn nhiÒu mÆt cña cuéc sèng con ngêi.
MÆc dï con ngêi ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p phßng tr¸nh rñi ro
(phßng bÖnh, ch÷a bÖnh, tiÕt kiÖm, ®i vay, ®ïm bäc t¬ng trî)
nhng rñi ro vÉn cø x¶y ra, vµ b¶o hiÓm lu«n ®îc coi lµ biÖn
ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó kh¾c phôc hËu qu¶ rñi ro nh»m ®¶m
b¶o cho cuéc sèng cña con ngêi .
BHXH, BHYT thùc chÊt còng lµ b¶o hiÓm con ngêi vµ ®·
xuÊt hiÖn tõ l©u, song ph¹m vi ®¶m b¶o cho c¸c rñi ro vÉn
cßn h¹n hÑp. Con ngêi vÉn lu«n quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò
kh¸c n¶y sinh trong cuéc sèng, ch¼ng h¹n nh:
- ViÖc mÊt hoÆc gi¶m thu nhËp cña ngêi trô cét trong gia
®×nh ¶nh hëng ®Õn cuéc sèng cña con c¸i vµ ngêi th©n. VÊn
®Ò l¹i cµng tåi tÖ h¬n khi vÉn ph¶i chi tiªu hµng ngµy trong
lóc nguån thu kh¸c kh«ng cã. Cã lÏ kh«ng mét ngêi trô cét
trong gia ®×nh nµo l¹i muèn nh÷ng ngêi ®ang sèng nhê vµo
thu nhËp cña hä ph¶i chÞu nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh hoÆc
bÞ kh¸nh kiÖt khi hä gÆp ph¶i rñi ro (tö vong, mÊt kh¶ n¨ng
lao ®éng) nhÊt lµ khi con c¸i cha ®Õn tuæi trëng thµnh. V×
vËy, ®èi víi mçi c¸ nh©n vµ gia ®×nh, viÖc tiÕt kiÖm chi tiªu
hiÖn t¹i ®Ó chuÈn bÞ cho t¬ng lai, cho viÖc gi¸o dôc con c¸i,
4
chuÈn bÞ hµnh trang cho con c¸i vµo ®êi lµ mét biÖn ph¸p hÕt
søc thiÕt thùc vµ cã ý nghÜa.
- Bªn c¹nh ®ã, viÖc lo cho tuæi giµ hoÆc khi vÒ hu ®ang
lµ vÊn ®Ò ®îc x· héi quan t©m lo l¾ng vµ coi träng. Mét sè
ngêi khi hÕt tuæi lao ®éng cã thu nhËp tõ l¬ng hu, nhng thùc
tÕ khã cã thÓ ®¸p øng ®ñ c¸c yªu cÇu chi tiªu trong cuéc
sèng. Ngoµi ra, phÇn lín ngêi giµ kh«ng cã l¬ng hu ph¶i sèng
nhê vµo con c¸i hay vÉn ph¶i lao ®éng vÊt v¶ ®Ó kiÕm sèng
®ang lµ vÊn ®Ò x· héi bøc xóc. §Æc biÖt tuæi thä cµng cao
th× nguån dù tr÷ tµi chÝnh l¹i dÇn bÞ c¹n kiÖt. VÊn ®Ò lµ ph¶i
t¹o ra c«ng cô ®Ó mäi ngêi cã thÓ ®Òu ®Æn dµnh ra tõ thu
nhËp vµ tiÕt kiÖm chi tiªu hiÖn t¹i cña m×nh nh÷ng kho¶n
tiÒn nhá mµ vÉn ®ñ ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng khi vÒ giµ.
- X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, ®êi sèng con ngêi ngµy
cµng ®îc n©ng cao th× ngêi ta cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ch¨m lo
cho b¶n th©n vµ gia ®×nh. Ngoµi BHXH vµ BHYT, c¸c dÞch vô
b¶o hiÓm con ngêi trong b¶o hiÓm th¬ng m¹i ra ®êi lµ hÕt søc
cÇn thiÕt nh»m ®¸p øng mäi nhu cÇu cña c¸c tÇng líp d©n c
trong x· héi .
B¶o hiÓm con ngêi lµ mét trong ba lo¹i h×nh cña BHTM, lµ
h×nh thøc bæ sung cho BHXH, BHYT, nh»m ®¶m b¶o æn ®Þnh
®êi sèng cho mäi thµnh viªn trong x· héi tríc nh÷ng rñi ro tai
n¹n bÊt ngê ®èi víi th©n thÓ, tÝnh m¹ng, sù gi¶m sót hoÆc
mÊt thu nhËp vµ ®¸p øng mét sè nhu cÇu kh¸c cña ngêi tham
5
gia. B¶o hiÓm con ngêi ph¶n ¸nh mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c
bªn th«ng qua hîp ®ång b¶o hiÓm. So víi BHXH, b¶o hiÓm con
ngêi trong BHTM cã ®èi tîng tham gia réng h¬n, quü b¶o hiÓm
®îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ phÝ b¶o hiÓm mµ ngêi tham gia
®ãng gãp, sè tiÒn chi tr¶ c¨n cø vµo sù tho¶ thuËn vµ cam kÕt
trong hîp ®ång. H×nh thøc b¶o hiÓm chñ yÕu ë ®©y lµ tù
nguyÖn. §iÓm kh¸c nhau râ nhÊt lµ phÝ b¶o hiÓm con ngêi
trong BHXH ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo tiÒn l¬ng cña ngêi lao
®éng do nhµ níc quy ®Þnh, cßn trong BHTM phÝ b¶o hiÓm phô
thuéc vµo nhiÒu yÕu tè vµ viÖc tÝnh to¸n møc phÝ hÕt søc
phøc t¹p. Ngoµi ra, sù kh¸c nhau cßn ®îc thÓ hiÖn ë c¬ së
ph¸p lý cña sù cam kÕt, c¬ quan tæ chøc thùc hiÖn.
Tuy nhiªn, sù kh¸c nhau gi÷a hai hÖ thèng b¶o hiÓm nµy
kh«ng t¹o ra sù ®èi lËp, m©u thuÉn, mµ tr¸i l¹i chóng bæ
sung, hç trî cho nhau. C¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi trong
BHTM cã thÓ thay thÕ BHXH trong nh÷ng trêng hîp, nh÷ng khu
vùc cña nÒn kinh tÕ, nh÷ng n¬i mµ BHXH cha ®îc thùc hiÖn
hoÆc cã nhng kh«ng ®ñ bï ®¾p phÇn thu nhËp bÞ gi¶m sót
cña ngêi lao ®éng. MÆc dï ngêi lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng ®-
îc hëng trî cÊp BHXH, nhng ®«i khi cã nh÷ng rñi ro, nh÷ng nhu
cÇu n»m ngoµi ph¹m vi BHXH, hoÆc c¸c kho¶n trî cÊp BHXH
kh«ng ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu kh¾c phôc hËu qu¶ rñi ro.
PhÇn chªnh lÖch vµ thiÕu hôt vÒ mÆt tµi chÝnh sÏ ®îc BHTM bï
®¾p. Nh vËy, c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi trong BHTM sÏ
6
cã vai trß hÕt søc quan träng gióp mäi ngêi chèng l¹i nh÷ng
bÊp bªnh cña cuéc sèng trong sù ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña rñi
ro.
1.2. T¸c dông cña b¶o hiÓm con ngêi.
Còng nh c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm tµi s¶n vµ b¶o hiÓm
tr¸ch nhiÖm d©n sù, b¶o hiÓm con ngêi trong BHTM ra ®êi cã
nh÷ng t¸c dông chñ yÕu sau:
* §èi víi mçi c¸ nh©n:
B¶o hiÓm con ngêi gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cho c¸c
c¸ nh©n vµ gia ®×nh, lµ chç dùa tinh thÇn cho ngêi ®îc b¶o
hiÓm. MÆc dï trong thêi ®¹i hiÖn nay, khoa häc kü thuËt ®·
ph¸t triÓn cao, nhng rñi ro bÊt ngê vÉn cã thÓ x¶y ra vµ thùc
tÕ ®· chøng minh r»ng nhiÒu c¸ nh©n vµ gia ®×nh trë nªn
tóng quÉn khi cã mét thµnh viªn trong gia ®×nh, ®Æc biÖt
thµnh viªn ®ã l¹i lµ ngêi trô cét bÞ chÕt, hoÆc bÞ th¬ng tËt
vÜnh viÔn. Khi ®ã gia ®×nh ph¶i chi phÝ mai t¸ng, ch«n cÊt,
chi phÝ n»m viÖn, thuèc men, chi phÝ phÉu thuËt vµ bï ®¾p
nh÷ng kho¶n thu thêng xuyªn bÞ mÊt ®i. Khã kh¨n h¬n lµ mét
lo¹t c¸c nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm mµ ngêi chÕt cha kÞp hoµn
thµnh nh: tr¶ nî, phông dìng bè mÑ giµ, nu«i d¹y con c¸i. Dï
r»ng hÖ hèng b¶o trî x· héi vµ c¸c tæ chøc x· héi cã thÓ trî cÊp
khã kh¨n, nhng còng chØ mang tÝnh t¹m thêi tríc m¾t cha
®¶m b¶o ®îc l©u dµi vÒ mÆt tµi chÝnh. Tham gia b¶o hiÓm
con ngêi sÏ phÇn nµo gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng khã kh¨n ®ã.
7
* §èi víi mçi doanh nghiÖp:
B¶o hiÓm con ngêi trong BHTM ra ®êi gãp phÇn æn ®Þnh
tµi chÝnh vµ s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp, t¹o
lËp mèi quan hÖ gÇn gòi, g¾n bã gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi
sö dông lao ®éng. Tïy theo ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ vµ lÜnh
vùc kinh doanh, c¸c chñ doanh nghiÖp thêng mua b¶o hiÓm
sinh m¹ng, b¶o hiÓm tai n¹n cho ngêi lµm c«ng vµ nh÷ng ngêi
chñ chèt trong doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o æn ®Þnh cuéc
sèng vµ t¹o ra sù l«i cuèn, g¾n bã ngay c¶ trong nh÷ng lóc
doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n, tr¸nh cho doanh nghiÖp sù bÊt
æn vÒ tµi chÝnh khi mÊt ngêi lµm c«ng chñ chèt. NÕu doanh
nghiÖp bÞ mÊt hä th× kh¶ n¨ng thu lîi sÏ gi¶m vµ c«ng cô
®iÒu hµnh sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. Do vËy, mua B¶o hiÓm cho
hä, cã thÓ ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp tr¸nh khái sù thua thiÖt
vÒ tµi chÝnh v× nh÷ng tai n¹n rñi ro g©y nªn mµ vÉn cã ®îc
nh÷ng chi phÝ bï ®¾p thay thÕ.
* §èi víi nÒn kinh tÕ vµ x· héi:
- Th«ng qua dÞch vô b¶o hiÓm con ngêi, mét dÞch vô cã
®èi tîng tham gia rÊt ®«ng ®¶o, c¸c nhµ b¶o hiÓm thu ®îc
phÝ ®Ó h×nh thµnh quü b¶o hiÓm, quü nµy ®îc sö dông rÊt
®«ng ®¶o, quü nµ ®îc sö dông chñ yÕu vµo môc ®Ých båi th-
êng, chi tr¶ vµ dù phßng. Khi nhµn rçi nã lµ nguån vèn ®Çu t
h÷u Ých gãp phÇn ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng kinh tÕ.
8
- B¶o hiÓm con ngêi cßn lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó huy
®éng nh÷ng nguån tiÒn mÆt nhµn rçi n»m ë c¸c tÇng líp d©n
c trong x· héi ®Ó thùc hµnh tiÕt kiÖm, gãp phÇn chèng l¹m
ph¸t.
- B¶o hiÓm con ngêi cßn gãp phÇn gi¶i quyÕt mét sè vÊn
®Ò vÒ mÆt x· héi nh: t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao
®éng, t¨ng vèn ®Çu t cho viÖc gi¸o dôc con c¸i, t¹o ra mét
nÕp sèng ®Ñp, tiÕt kiÖm cã kÕ ho¹ch.
2. §Æc ®iÓm chung cña nghiÖp vô b¶o hiÓm con ng-
êi phi nh©n thä.
* C¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm con ngêi.
C¨n cø vµo tÝnh chÊt rñi ro, b¶o hiÓm con ngêi ®îc chia
thµnh 2 lo¹i:
 B¶o hiÓm nh©n thä.
 B¶o hiÓm con ngêi phi nh©n thä.
§©y lµ c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu nhÊt mµ níc nµo còng thùc
hiÖn. Trong ®ã b¶o hiÓm nh©n thä cßn ®îc ®a d¹ng ho¸ theo
c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau. Cßn b¶o hiÓm con ngêi phi nh©n
thä còng ®îc chia thµnh c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c nhau.
HiÖn nay trªn thÕ giíi ngêi ta thêng chia b¶o hiÓm con ng-
êi phi nh©n thä theo c¸c nghiÖp vô sau:
 B¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n.
 B¶o hiÓm tai n¹n con ngêi 24/24.
 B¶o hiÓm tai n¹n hµnh kh¸ch.
9
 B¶o hiÓm trî cÊp n»m viÖn phÉu thuËt.
 B¶o hiÓm kh¸ch du lÞch.
 B¶o hiÓm trÎ em (häc sinh, sinh viªn).
 B¶o hiÓm cíi hái…
* B¶o hiÓm con ngêi phi nh©n thä lµ mét trong c¸c lo¹i
h×nh b¶o hiÓm con ngêi vµ nã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu
sau:
HËu qu¶ cña nh÷ng rñi ro mang tÝnh chÊt thiÖt h¹i v× rñi
ro b¶o hiÓm ë ®©y lµ tai n¹n, bÖnh tËt, èm ®au, thai s¶n liªn
quan ®Õn th©n thÓ vµ søc khoÎ cña con ngêi. Nh÷ng rñi ro ë
®©y kh¸c víi 2 sù kiÖn “sèng” vµ “chÕt” trong b¶o hiÓm nh©n
thä vµ v× thÕ tÝnh chÊt rñi ro ®îc béc lé râ cßn tÝnh chÊt tiÕt
kiÖm kh«ng ®îc thÓ hiÖn.
So víi b¶o hiÓm nh©n thä, thêi h¹n b¶o hiÓm con ngêi phi
nh©n thä ng¾n h¬n vµ thêng lµ 1 n¨m nh: b¶o hiÓm sinh
m¹ng c¸ nh©n, b¶o hiÓm tai n¹n con ngêi 24/24, b¶o hiÓm trî
cÊp n»m viÖn - phÉu thuËt… ThËm chÝ cã nghiÖp vô, thêi h¹n
b¶o hiÓm chØ trong vßng vµi ngµy, vµi giê ®ång hå nh: b¶o
hiÓm tai n¹n hµnh kh¸ch. Do ®ã, phÝ b¶o hiÓm thêng ®îc nép
1 lÇn khi kÝ kÕt hîp ®ång b¶o hiÓm.
Ngêi ®îc b¶o hiÓm thêng ®îc quy ®Þnh trong mét kho¶ng
tuæi nµo ®ã, c¸c C«ng ty b¶o hiÓm kh«ng chÊp nhËn b¶o
hiÓm cho nh÷ng ngêi cã ®é tuæi qu¸ thÊp hoÆc qu¸ cao. Bëi
v× ë ®é tuæi qu¸ thÊp hoÆc qu¸ cao t×nh tr¹ng rñi ro diÔn
10
biÕn phøc t¹p, x¸c suÊt rñi ro cao, viÖc kiÓm so¸t vµ qu¶n lý
rñi ro rÊt khã thùc hiÖn.
C¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi phi nh©n thä thêng ®îc
triÓn khai kÕt hîp víi c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm kh¸c trong cïng
mét hîp ®ång b¶o hiÓm. Ch¼ng h¹n: B¶o hiÓm tai n¹n ®îc
lång ghÐp trong b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp, b¶o hiÓm tai n¹n
l¸i phô xe ®îc triÓn khai kÕt hîp víi b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n
sù vµ b¶o hiÓm vËt chÊt th©n xe trong hîp ®ång b¶o hiÓm xe
c¬ giíi. ViÖc triÓn khai kÕt hîp nµy sÏ lµm cho chi phÝ khai
th¸c, chi phÝ qu¶n lý cña C«ng ty b¶o hiÓm gi¶m ®i, tõ ®ã cã
®iÒu kiÖn gi¶m phÝ b¶o hiÓm.
ë hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi, trong giai ®o¹n ®Çu cña
sù ph¸t triÓn ngµnh b¶o hiÓm, b¶o hiÓm con ngêi phi nh©n
thä ®îc triÓn khai sím h¬n b¶o hiÓm nh©n thä. Hä võa triÓn
khai, võa rót kinh nghiÖm, ®Õn khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi
®· chÝn muåi míi tæ chøc triÓn khai b¶o hiÓm nh©n thä.
ChÝnh v× vËy, b¶o hiÓm con ngêi phi nh©n thä ®îc coi lµ lo¹i
h×nh bæ sung h÷u hiÖu nhÊt cho c¸c lo¹i BHXH, BHYT. ë ViÖt
Nam, hÇu hÕt c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi phi nh©n thä
®Òu ra ®êi trong nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80 vµ ®Çu thËo kû
90, m·i ®Õn n¨m 1996 míi tæ chøc triÓn khai b¶o hiÓm nh©n
thä.
B¶o hiÓm con ngêi phi nh©n thä chØ thuÇn tuý mang
tÝnh chÊt rñi ro. Cã nghÜa lµ trong thêi h¹n b¶o hiÓm, rñi ro
11
x¶y ra, g©y thiÖt h¹i ®èi tîng b¶o hiÓm th× C«ng ty b¶o hiÓm
míi ph¶i båi thêng vµ chi tr¶. Cßn rñi ro kh«ng x¶y ra trong thêi
h¹n b¶o hiÓm th× hÕt h¹n hîp ®ång b¶o hiÓm ngêi b¶o hiÓm
kh«ng ph¶i chi tr¶ g× c¶.
II. B¶o hiÓm kÕt hîp con ngêi .
1. TiÒn ®Ò cña nghiÖp vô b¶o hiÓm kÕt hîp con ng-
êi.
B¶o hiÓm kÕt hîp con ngêi ra ®êi dùa trªn 3 lo¹i h×nh:
B¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n, b¶o hiÓm tai n¹n con ngêi
24/24, vµ b¶o hiÓm trî cÊp n»m viÖn- phÉu thuËt nh»m më
réng ph¹m vi vµ ph¸t huy tèi ®a môc ®Ých cña 3 nghiÖp vô
b¶o hiÓm trªn.
1.1 B¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n.
B¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n lµ mét trong c¸c ho¹t ®éng
cña BHTM, b¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n b¶o hiÓm cho trêng
hîp tö vong do mäi nguyªn nh©n: èm ®au, bÖnh tËt, tai n¹n
(trõ nh÷ng trêng hîp cã bÖnh tríc khi mua b¶o hiÓm). NghiÖp
vô nµy ra ®êi thÓ hiÖn sù quan t©m cña céng ®ång ®èi víi
nh÷ng ngêi lao ®éng.
1.1.1. Môc ®Ých:
- B¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n gãp phÇn æn ®Þnh cuéc
sèng cho ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ gia ®×nh hä khi kh«ng may
ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt do èm ®au, bÖnh tËt, ®Æc biÖt hä
lµ ngêi cã thu nhËp chÝnh trong gia ®×nh.
12
- Ngoµi ra nã cßn bæ sung hç trî cho BHXH (chÕ ®é tö
tuÊt).
1.1.2. §èi tîng, ph¹m vi B¶o hiÓm.
* §èi tîng B¶o hiÓm :
- C¸c C«ng ty b¶o hiÓm nhËn b¶o hiÓm cho mäi c«ng d©n
ViÖt Nam.
- C¸c C«ng ty b¶o hiÓm kh«ng chÊp nhËn b¶o hiÓm cho
c¸c ®èi tîng bÞ tµn phÕ hoÆc th¬ng tËt vÜnh viÔn tõ 50% trë
lªn, nh÷ng ngêi bÞ bÖnh t©m thÇn, phong, ung th…
* Ph¹m vi B¶o hiÓm:
- C¸c C«ng ty b¶o hiÓm tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cho ngêi thõa
kÕ hîp ph¸p khi ngêi ®îc B¶o hiÓm bÞ chÕt do mäi nguyªn
nh©n (èm ®au, bÖnh tËt, tai n¹n).
- C¸c C«ng ty b¶o hiÓm kh«ng tr¶ tiÒn b¶o hiÓm nÕu ng-
êi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt do:
+ Hµnh ®éng cè ý g©y chÕt ngêi.
+ BÞ ¶nh hëng trùc tiÕp do sö dông c¸c chÊt kÝch thÝch.
+ BÞ m¾c bÖnh tríc ngµy hiÖu lùc cña hîp ®ång b¶o
hiÓm ®Çu tiªn.
+ §iÒu trÞ hoÆc sö dông thuèc kh«ng theo híng dÉn cña
c¬ së y tÕ.
+ BÞ m¾c c¸c bÖnh ung th, giang mai, lËu, nhiÔm virut
HIV.
13
+ §iÒu trÞ cha ®îc khoa häc c«ng nhËn hoÆc ®iÒu trÞ thö
nghiÖm.
+ Ngêi ®îc b¶o hiÓm vi ph¹m ph¸p luËt.
+ §éng ®Êt, chiÕn tranh…
1.1.3. Sè tiÒn b¶o hiÓm vµ phÝ b¶o hiÓm.
Ngêi tham gia cã thÓ lùa chän sè tiÒn b¶o hiÓm kh¸c
nhau, ë ViÖt Nam sè tiÒn b¶o hiÓm thêng ®îc c¸c C«ng ty b¶o
hiÓm ®a ra tõ 1.000.000® ®Õn 20.000.000® ®Ó ngêi tham
gia b¶o hiÓm lùa chän.
PhÝ b¶o hiÓm ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn ®é tuæi vµ ngµnh
nghÒ, lÜnh vùc c«ng t¸c cña ngêi tham gia b¶o hiÓm. C¸c
C«ng ty b¶o hiÓm thêng chia thµnh 2 møc tû lÖ phÝ b¶o hiÓm:
tû lÖ phÝ b¶o hiÓm ®èi víi ngêi tõ 18 - 65 tuæi vµ tû lÖ phÝ
®èi víi ngêi trªn 65 tuæi. Tû lÖ phÝ ®èi víi ngêi trªn 65 tuæi
thêng cao h¬n v× ë ®é tuæi nµy x¸c suÊt rñi ro cao h¬n ®é
tuæi 18 - 65.
VÝ dô:
Tuæi ngêi ®îc b¶o hiÓm Tû lÖ phÝ b¶o hiÓm /n¨m
18 - 40 0.34%
41 - 60 1.30%
61 - 65 3.85%
66 - 75 6.82%
14
76 - 80 9.82%
81 - 85 14.04%
Trªn 85 22.93%
1.2 B¶o hiÓm tai n¹n con ngêi 24/24.
Cïng víi b¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n, b¶o hiÓm tai n¹n
con ngêi 24/24 lµ nghiÖp vô BHTM mµ ë ®©y nhµ b¶o hiÓm sÏ
chi tr¶ sè tiÒn b¶o hiÓm cho ngêi ®îc b¶o hiÓm (hay ngêi ®îc
hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm) khi ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ tai n¹n
thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm. §æi l¹i ngêi ®îc b¶o hiÓm (hay ngêi
tham gia b¶o hiÓm) ph¶i nép phÝ b¶o hiÓm khi hä ký kÕt hîp
®ång.
1.2.1. Môc ®Ých:
- Nh»m gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi ®îc b¶o
hiÓm vµ gia ®×nh hä. §Æc biÖt ®èi víi nh÷ng ngêi ®îc b¶o
hiÓm bÞ tai n¹n mµ tríc ®ã hä cha ®îc tham gia lo¹i h×nh b¶o
hiÓm nµo hoÆc ®· tham gia nhng ®îc chi tr¶ trî cÊp thÊp.
- B¶o hiÓm tai n¹n con ngêi 24/24 t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho nh÷ng ngêi lao ®éng lµm viÖc trong nh÷ng ngµnh nghÒ
thêng x¶y ra tai n¹n ®îc b¶o hiÓm nh: c¸c ngµnh c¬ khÝ, khai
th¸c, x©y dùng…
1.2.2. §èi tîng vµ ph¹m vi b¶o hiÓm.
* §èi tîng b¶o hiÓm:
15
 Thêng bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ngêi tõ 18 tuæi ®Õn 60
tuæi.
 Trêng hîp lo¹i trõ: Nh÷ng ngêi bÞ bÖnh thÇn kinh, tµn
phÕ hoÆc th¬ng tËt vÜnh viÔn ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh (vÝ
dô: 50% trë lªn).
* Ph¹m vi b¶o hiÓm:
 BÞ tai n¹n g©y chÕt ngêi hoÆc th¬ng tËt, kÓ c¶ nh÷ng
trêng hîp ngêi ®îc b¶o hiÓm tham gia cøu ngêi, cøu tµi s¶n cña
nhµ níc vµ cña nh©n d©n hoÆc tham gia chèng c¸c ho¹t ®éng
ph¹m ph¸p.
 Tuy nhiªn ngêi ®îc b¶o hiÓm bi tai n¹n do c¸c nguyªn
nh©n sau kh«ng thuéc ph¹m vi b¶o hiÓm:
+ Ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ tai n¹n do vi ph¹m ph¸p luËt.
+ Hµnh ®éng cè ý g©y tai n¹n, tö vong.
+ BÞ ¶nh hëng cña bia, rîu, ma tuý, c¸c chÊt kÝch thÝch
kh¸c.
+ BÞ ngé ®éc thøc ¨n.
+ Sö dông thuèc kh«ng ®óng chØ ®Þnh cña b¸c sü.
+ BÞ tróng giã.
+ Do ®éng ®Êt, chiÕn tranh...
1.2.3. Sè tiÒn b¶o hiÓm vµ phÝ b¶o hiÓm.
Sè tiÒn b¶o hiÓm trong nghiÖp vô nµy thêng ®îc quy
®Þnh ë c¸c møc kh¸c nhau ®Ó ngêi tham gia dÔ dµng lùa chän
cho phï hîp víi kh¶ n¨ng cña chÝnh m×nh.
16
PhÝ b¶o hiÓm thêng ®ãng mét lÇn khi ký kÕt hîp ®ång.
PhÝ b¶o hiÓm phô thuéc kh¸ nhiÒu yÕu tè, nh: sè tiÒn b¶o
hiÓm, x¸c suÊt thèng kª sè vô tai n¹n, sè bÞ chÕt vµ sè ngêi bÞ
th¬ng tËt, ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc c«ng t¸c, chi phÝ qu¶n lý…
C¨n cø vµo tµi liÖu thèng kª nµy, c¸c C«ng ty lËp thµnh mét
biÓu tû lÖ phÝ t¬ng øng cho tõng ngµnh nghÒ, tõng h¹n møc
tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm…
VÝ dô:
Sè tiÒn b¶o TriÖu 1- 21 - 51 - 71-
hiÓm ®ång 20 50 70 100
Tû lÖ phÝ % 0.28 0.42 0.56 0.75
1.3 B¶o hiÓm trî cÊp n»m viÖn- phÉu thuËt.
B¶o hiÓm trî cÊp n»m viÖn - phÉu thuËt lµ mét trong c¸c
nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi, b¶o hiÓm trî cÊp n»m viÖn -
phÉu thuËt cã møc phÝ phô thuéc vµo sè tiÒn b¶o hiÓm vµ
tuæi cña ngêi ®îc b¶o hiÓm. Ngêi ®îc b¶o hiÓm cã thÓ ®iÒu
trÞ t¹i bÊt cø bÖnh viÖn nµo. Thùc chÊt ®©y lµ lo¹i h×nh b¶o
hiÓm søc khoÎ.
1.3.1. Môc ®Ých:
- Gióp mäi ngêi kh¾c phôc khã kh¨n khi kh«ng may hä bÞ
èm ®au, bÖnh tËt ph¶i n»m viÖn ®iÒu trÞ hoÆc phÉu thuËt.
- Gãp phÇn bæ sung cho c¸c lo¹i h×nh BHXH, BHYT.
17
1.3.2. §èi tîng vµ ph¹m vi b¶o hiÓm.
* §èi tîng b¶o hiÓm:
 Ngêi ®îc b¶o hiÓm thêng bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ngêi tõ
1 tuæi ®Õn 65 tuæi.
 Trêng hîp lo¹i trõ:
+ Nh÷ng ngêi bÞ bÖnh thÇn kinh, t©m thÇn, phong ung
th, sida.
+ Nh÷ng ngêi bÞ tµn phÕ hoÆc bÞ th¬ng tËt vÜnh viÔn.
+ Nh÷ng ngêi ®ang trong thêi gian ®iÒu trÞ bÖnh tËt, th-
¬ng tËt.
Khi tham gia b¶o hiÓm, nhµ b¶o hiÓm yªu cÇu ph¶i lµm râ
c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn bÖnh tËt, th¬ng tËt, tiÓu sö gia
®×nh cña ngêi ®îc b¶o hiÓm (ch¼ng h¹n: cã bÞ bÖnh bÈm
sinh kh«ng? cã m¾c c¸c chøng bÖnh hiÓm nghÌo kh«ng?...).
NÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm kh«ng trung thùc, nhµ b¶o hiÓm cã
thÓ khíc tõ b¶o hiÓm hoÆc huû bá hîp ®ång.
* Ph¹m vi b¶o hiÓm:
 èm ®au, bÖnh tËt, th¬ng tËt, thai s¶n ph¶i n»m viÖn
hoÆc phÉu thuËt, chÕt trong qu¸ tr×nh n»m viÖn - phÉu thuËt.
 Tuy nhiªn, cã mét sè trêng hîp sau kh«ng thuéc ph¹m vi
b¶o hiÓm:
+ §iÒu dìng, an dìng.
18
+ N»m viÖn kiÓm tra søc khoÎ hoÆc gi¸m ®Þnh y khoa
mµ kh«ng liªn quan ®Õn ®iÒu trÞ bÖnh tËt th¬ng tËt.
+ §iÒu trÞ nh÷ng bÖnh bÈm sinh, bÖnh nghÒ nghiÖp.
+ T¹o h×nh thÈm mü, chØnh h×nh, phôc håi chøc n¨ng,
lµm ch©n tay gi¶, r¨ng gi¶.
+ KÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh.
+ Say rîu, sö dông ma tuý.
+ ChiÕn tranh…
Ph¹m vi b¶o hiÓm thêng ®îc quy ®Þnh rÊt cô thÓ, tuú
®iÒu kiÖn thùc tÕ mµ mçi níc, mçi C«ng ty b¶o hiÓm vËn dông
kh¸c nhau.
1.3.3. Sè tiÒn b¶o hiÓm vµ phÝ b¶o hiÓm.
Sè tiÒn b¶o hiÓm ®îc c¸c C«ng ty b¶o hiÓm Ên ®Þnh ë
nhiÒu møc kh¸c nhau, gióp ngêi tham gia dÔ dµng lùa chän cho
phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh. Tuy nhiªn, sau khi
triÓn khai ®îc mét sè n¨m, hä sÏ x¸c ®Þnh ®îc sè tiÒn b¶o
hiÓm phæ cËp phï hîp víi nhu cÇu cña ®¹i ®a sè d©n chóng.
PhÝ b¶o hiÓm trî cÊp n»m viÖn - phÉu thuËt phô thuéc
vµo ®é tuæi, giíi tÝnh, sè tiÒn b¶o hiÓm, thêi gian b¶o hiÓm,
t×nh tr¹ng søc khoÎ vµ ph¹m vi b¶o hiÓm…
2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña b¶o hiÓm kÕt hîp
con ngêi .
Mçi nghiÖp vô b¶o hiÓm con ngêi cã ®èi tîng vµ ph¹m vi
b¶o hiÓm kh¸c nhau. Víi mçi c¸ nh©n, kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c lo¹i
19
rñi ro lµ cã thÓ, do vËy nÕu cã nhu cÇu tham gia b¶o hiÓm cho
mäi sù cè rñi ro th× cã thÓ tham gia ®ång thêi c¶ ba ®¬n b¶o
hiÓm (b¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n, b¶o hiÓm tai n¹n con ng-
êi 24/24, b¶o hiÓm trî cÊp n»m viÖn - phÉu thuËt). ViÖc tham
gia nµy sÏ gióp kh¸ch hµng cã thÓ yªn t©m h¬n rÊt nhiÒu.
§ång thêi, c¸c C«ng ty b¶o hiÓm còng lu«n hoan nghªnh vµ
s½n sµng gi¶m phÝ trong nh÷ng trêng hîp ®ã.
Tuy nhiªn, viÖc tham gia ®ång thêi c¶ ba ®¬n b¶o hiÓm
con ngêi trªn thêng dÉn ®Õn mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh trong
viÖc tiÕn hµnh qu¶n lý hå s¬ tµi liÖu, cã sù trïng lÆp kh«ng
cÇn thiÕt vÒ ph¹m vi vµ quyÒn lîi b¶o hiÓm, cã thÓ dÉn ®Õn ý
®å trôc lîi cña kh¸ch hµng. Cô thÓ: khi tham gia ba nghiÖp vô
riªng th× ®ßi hái mçi kh¸ch hµng cÇn c¸ ba bé hå s¬ kh¸ch
nhau, nÕu thö lµm phÐp nh©n ®¬n gi¶n víi sè lîng ngêi tham
gia (mµ nguyªn t¾c b¶o hiÓm ph¶i ®¶m b¶o quy luËt sè ®«ng
bï sè Ýt) th× chi phÝ cho viÖc qu¶n lý kinh doanh cña c¸c C«ng
ty tréi lªn rÊt nhiÒu lµm ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ vµ kÕt qu¶
kinh doanh, ®ång thêi dÔ dÉn ®Õn viÖc nhÇm lÉn vÒ ph¹m vi
vµ quyÒn lîi b¶o hiÓm, g©y t©m lý kh«ng tho¶i m¸i cho ngêi
tham gia. H¬n n÷a, khi tham gia ®ång thêi c¸c nghiÖp vô
riªng lÎ th× néi dung cña c¸c quy t¾c cã ®iÓm trïng lÆp, g©y
khã kh¨n cho viÖc triÓn khai, khi cã sù cè b¶o hiÓm liªn quan
®Õn tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm cña nhiÒu hîp ®ång x¶y ra th×
viÖc thùc hiÖn nghÜa vô båi thêng lµ ®éc lËp nhau.
20