Tổ chức công tác tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh và tính giá thành sản phẩm tại công ty đầu tư xây lắp thương mại hà nội
- 51 trang
- file: .doc
đang tải dữ liệu....
Tài liệu bị giới hạn, để xem hết nội dung vui lòng tải về máy tính.
Tải xuống - 51 trangNội dung text: Tổ chức công tác tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh và tính giá thành sản phẩm tại công ty đầu tư xây lắp thương mại hà nội
Lêi nãi ®Çu
Trong bÊt kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo còng ®ßi hái ph¶i cã
qu¶n lý, trong ®ã h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt,
kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh ë c¸c ®¬n vÞ,
còng nh trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña h¹ch to¸n kinh tÕ lµ sù tù trang tr¶i chi phÝ vµ t×m
c¸ch thu lîi nhuËn. VËy lµm thÕ nµo ®Ó tÝnh ®îc chi phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
kinh doanh? §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ
vµ tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã vÊn ®Ò hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trë nªn mét vÊn ®Ò hÕt søc quan
träng ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng ®ã, trong thêi gian thùc tËp ë c«ng ty §Çu
t - X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ Néi em ®· ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi:
"Tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t - X©y L¾p - Th¬ng M¹i Hµ
Néi"
Chuyªn ®Ò cña em bao gåm nh÷ng môc chÝnh sau:
Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t - X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ
Néi.
Ch¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t -
X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ Néi.
MÆc dï trong qu¸ tr×nh thùc tËp, em ®· t×m hiÓu lý luËn vµ thùc tÕ, ®Ó
hoµn thµnh ®Ò tµi cña m×nh em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o híng dÉn
:Th¹c SÜ Vò Kim Dòng vµ c¸c c« chó trong phßng : Tæ chøc hµnh chÝnh, còng
nh c¸c phßng kh¸c cña C«ng ty, nhng do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn trong
chuyªn ®Ò cßn nhiÒu thiÕu sãt.
1
Em rÊt mong muèn ®îc chØ b¶o ®Ó n©ng cao kiÕn thøc cña m×nh phôc vô
tèt h¬n cho c«ng t¸c thùc tÕ sau nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn
TrÇn H÷u Tu©n
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn
vÒ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
I.ý NGHÜA Vµ TÇM QUAN TRONG CñA VIÖC TËP HîP CHI PHÝ
KINH DOANH Vµ TÝNH GI¸ THµNH S¶N PHÈM.
1.ý nghÜa.
I.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n.
1.1.1.Kh¸i niÖm chi phÝ.
Trong tõ ®iÓn kinh tÕ, ngêi ta ®· ®Þnh nghÜa:”mäi sù tiªu phÝ tÝnh b»ng
tiÒn cña mét xÝ nghiÖp ®îc gäi lµ chi phÝ”. Hay cßn cã thÓ kh¸i kh¸i niÖm râ
2
rµng h¬n, ch¼ng h¹n nh:”chi phÝ lµ mét kh¸i niÖm cña kÕ to¸n. Cã chi phÝ giíi
h¹n trong xÝ nghiÖp, g¾n víi c¸c môc tiªu cña xÝ nghiÖp vµ chi phÝ ngoµi xÝ
nghiÖp, cã c¬ së ë c¸c ho¹t ®éng kh¸c hoÆc c¸c nguyªn nh©n kh¸c.
1.1.2.Kh¸i niÖm chi tiªu.
Kosiol, Schuls, Schweitzer, Weber cho r»ng chi tiªu lµ lîng tiÒn mét
doanh nghiÖp ®· tr¶ cho mét ngêi, mét nhãm ngêi hoÆc mét tæ chøc nµo ®ã.
Víi ý nghÜa ®ã chi tiªu lµ sù gi¶m tiÒn thanh to¸n, gi¶m tiÒn sÐc ë ng©n hµng,
bu ®iÖn, t¨ng nî ë c¸c h×nh thøc nî, vay ng¾n h¹n, thay ®æi nî, gi¶m tiÒn
kh¸ch nî.
1.1.3.Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ tµi chÝnh.
Chi phÝ tµi chÝnh lµ sù gi¶m tµi s¶n rßng, lµ hao phÝ cña mét thêi kú tÝnh
to¸n ®îc tËp hîp ë kÕ to¸n tµi chÝnh. Nh vËy chi phÝ tµi chÝnh lµ mét ph¹m trï
g¾n liÒn víi chi phÝ vµ chØ xuÊt hiÖn ë bé phËn kÕ to¸n tµi chÝnh.
1.1.4.Kh¸i niÖm chi phÝ kinh doanh.
Hummel ®Þnh nghÜa:Chi phÝ kinh doanh lµ sù hao phÝ vËt phÈm hoÆc dÞch
vô liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra kÕt qu¶ vµ ®¸nh gÝa ®îc. Theo Woehe th×: Chi phÝ
kinh doanh lµ sù hao phÝ xÐt trªn ph¬ng diÖn gi¸ trÞ c¸c vËt phÈm vµ dÞch vô
®Ó s¶n xuÊt ®Ó tiªu thô s¶n phÈm còng nh ®Ó duy tr× n¨ng lùc s¶n xuÊt cÇn
thiÕt ®Ó duy tr× n¨ng lùc vµ tiªu thô s¶n phÈm ®ã.Dï quan niÖm nh thÕ nµo th×
chi chÝ kinh doanh còng mang ba ®Æc trng b¾t buéc:
Ph¶i lµ sù hao phÝ vËt phÈm vµ dÞch vô.
Sù hao phÝ vËt phÈm vµ dÞch vô ph¶i g¾n liÒn vãi kÕt qu¶.
Nh÷ng vËt phÈm vµ dÞch vô hao phÝ ph¶i ®îc ®¸nh gi¸.
Chi phÝ kinh doanh lµ mét ph¹m trï g¾n liÒn vãi chi phÝ tµi chÝnh vµ chØ
xu¸tt hiÖn ë tÝnh chi phÝ kinh doanh.
1.1.5.Quan hÖ gi÷a chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh
Tæng chi phÝ tµi chÝnh cña mét thêi kú
Chi Chi phÝ kinh doanh
phÝ tµi Chi phÝ tµi chÝnh xÝ nghiÖp cña thêi kú kh«ng trïng chi phÝ tµi
chÝnh chÝnh
cña Chi phÝ tµi Chi phÝ Chi phÝ Chi phÝ Chi phÝ
thêi chÝnh xÝ nghiÖp tµi chÝnh tµi chÝnh kinh doanh kinh doanh
kú ë cã tÝnh chÊt dÆc kh¸c cña thêi kh¸c bæ sung
c¸c biÖt ( vÝ dô : kú b»ng ( vÝ dô: (vÝ dô: TiÒn
3
Ngoµi khÊu hao
Kh«ng chi phÝ KhÊu hao c«ng cña
kú cã tÝnh
b×nh qu¶n trÞ cã tÝnh chÊt chñ doanh
lÜnh tÝnh chÊt tµi
thêng cña kú qu¶n trÞ) nghiÖp)
vùc to¸n chÝnh)
ho¹t
Chi phÝ tµi chÝnh trung tÝnh cña kú Toµn bé chi phÝ kinh doanh cña kú
B¶ng: Quan hÖ gi÷a chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh.
1.2. ý nghÜa.
1.2.1.§èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ :
C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ ( c¸c c¬ quan chñ qu¶n, thuÕ quan,
tµi chÝnh, thanh tra,...), c¸c c¬ quan ngiªn cøu, th«ng tÊn b¸o chÝ, c¸c chñ cë
h÷u, c¸c chñ nî, c«ng nh©n viªn chøc doanh nghiÖp,... ®îc gäi lµ ®èi tîng bªn
ngoµi doanh nghiÖp.
C¸c ®èi tîng nµy ®Òu ®øng ngoµi qu¸ tr×nh kinh doanh, cÇn cã c¸c th«ng tin
nh»m môc ®Ých kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ d¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp .§Ó ®¶m b¶o tÝnh kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c ho¹t
®éng kinh doanh nghiÖp th× c¶ néi dung vµ ph¬ng ph¸p tÝnh ®Òu ph¶i thèng
nhÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ níc.
1.2.2.B¶n th©n bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp :
Bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn cã c¸c thèng tin bªn trong cÇn thiÕt
nh lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan träng ®Ó ra quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh
tõ dµi h¹n, ®Õn trung h¹n vµ ng¾n h¹n. Muèn vËy th«ng tin cÊp cho bé m¸y
qu¶n trÞ ph¶i cô thÓ vµ liªn tôc. §èi tîng nµy ®îc quan niÖm lµ dèi tîng bªn
trong cña doanh nghiÖp.Hai ®èi tîng kh¸c nhau, ®øng ë hai gãc ®é kh¸c nhau,
nh»m vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau nµy tÊt ph¶i cã nhu cÇu vÒ th«ng tin kh«ng
gièng nhau tõ ph¹m vi ph¶n ¸nh, néi dung, thêi gian cung cÊp, chÊt lîng cña
th«ng tin,... §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn – tøc lµ yªu cÇu kh¸ch quan ph¶i h×nh
thµnh hai hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ nh»m phôc vô cho hai ®èi tîng kh¸c nhau
lµ ®ãi tîng bªn ngoµi vµ ®èi tîng bªn trong doanh nghiÖp.
§iÒu kiÖn ®ñ lµ lµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc qu¶n trÞ kinh doanh. Khi
khoa häc qu¶n trÞ cha ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp dï ho¹t ®éng trong c¬
chÕ kinh tÕ nµo còng chØ tån t¹i mét hÖ thèng kÕ to¸n truyÒn thèng duy nhÊt,
thèng nhÊt lµ kÕ to¸n tµi chÝnh.
2.TÇm quan träng.
2.1.T¹o c¬ së cÇn thiÕt ra quyÕt ®Þnh kinh doanh.
4
NhiÖm vô chñ yÕu cña bé m¸y qu¶n trÞ lµ ph¶i ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp
víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i trêng. §ã lµ c¸c quyÕt ®Þnh rÊt ®a d¹ng tõ dµi h¹n ®Õn
trung h¹n, ng¾n h¹n vµ c¸c quyÕt ®Þnh ®iÒu hµnh ho¹t ®éng hµng ngµy. Muèn
vËy qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ph¶i ®îc tæ chøc ®Ó cung cÊp c¸c tµi liÖu phï
hîp víi yªu c©ï cho viÖc ra tõng lo¹i quyÕt ®Þnh kh¸c nhau.
Ph¶i dùa trªn c¬ së nhu cÇu cô thÓ vÒ th«ng tin cho c¸c lo¹i quyÕt ®Þnh kh¸c
nhau mµ tæ chøc tÝnh to¸n vµ cung cÊp c¸c sè liÖu vÒ chi phÝ kinh doanh phï
hîp. §Ó hoµn thµnh viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt lµm c¬ së cho c¸c
quyÕt ®Þnh kinh doanh, tÝnh chi phÝ kinh doanh kh«ng chØ ph¶i ®îc tiÕn hµnh
kh«ng chØ ë gi¸c ®é tÝnh to¸n c¸c sè liÖu thùc tÕ ®· ph¸t sinh trong qu¸ khø vµ
hiÖn t¹i mµ quan träng h¬n lµ ph¶i ph©n tÝch tÝnh to¸n ®Ó tÝnh to¸n nã trªn gi¸c
®é kÕ ho¹ch.
2.2.Cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng vµ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch gi¸
c¶.
Thø nhÊt, víi nhiÖm vô ho¹ch ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch gi¸ c¶.
NhiÖm vô nµy tuú thuéc vµo c¬ chÕ kinh tÕ cô thÓ. Khoa häc qu¶n trÞ
kinh doanh cµng ph¸t triÓn, c¸c nhµ qu¶n trÞ cµng thèng nhÊt cho r»ng trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng biÓu hiÖn râ rµng nhÊt lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh ph¶i t¹o
lËt th«ng tin lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n díi cña gi¸ c¶.Th«ng tin chi
phÝ kinh doanh cho biÕt trong c¸c ®iÒu kiÖn thÞ trêng x¸c ®Þnh møc gi¸ c¶ tèi
thiÓu lµ bao nhiªu nÕu doanh nghiÖp kh«ng bÞ lç vèn hay víi th«ng tin cña
tÝnh chi phÝ kinh doanh ngêi ta kh«ng x¸c ®Þnh møc gi¸ c¶ co thÓ ®¹t mµ x¸c
®Þnh gi¸ c¶ tèi thiÓu cÇn ®¹t hoÆc kiÓm tra xem liÖu gi¸ c¶ ®· ®a ra ë mét ®¬n
hµnh nµo ®ã cã chÊp nhËn ®îc kh«ng .
Thø hai, nhiÖm vô x¸c ®Þnh giíi h¹n trªn cña gi¸ mua vµo.
§Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ quan t©m ®Õn
chÝnh s¸ch gi¸ c¶ s¶n phÈm hµng hãa b¸n ra mµ cµn ph¶i cã chÝnh s¸ch mua
hµng sao cho gi¶m thiÓu chi phÝ kinh doanh khi sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo.
V× vËy, tÝnh chi phÝ kinh doanh ph¶i cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®a ra
chÝnh s¸ch gi¸ mua ®oãi víi nguyªn vËt liÖu.ChÝnh s¸ch gi¸ mua nguyªn vËt
liÖu lu«n ph¶i g¾n víi chÝnh s¸ch gi¸ c¶ s¶n phÈm b¸n ra vµ ®Òu ph¶i cã th«ng
tin vÒ chi phÝ kinh doanh.
Thø ba, x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh to¸n ®ãi víi c¸c b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm
dë dang vµ c«ng cô tù chÕ.
Trong s¶n xuÊt ho¹t ®éng trao ®æi kÕt qu¶ cña c¸c bé phËn kh¸c nhau
cho nhau: s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm lµ chñ yÕu. C¸c kÕt qu¶ trao ®æi
5
gi÷a c¸c bé phËn nµy ph¶i ®îc d¸nh gi¸ ®Ó lµm c¬ së ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, x¸c
®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bé phËn, kÕ ho¹ch ho¸ s¶n xuÊt còng nh phôc vô cho c¸c
bíc tÝnh to¸n tiÕp theo. ViÖc cung cÊp th«ng tin vÒ chi phÝ kinh doanh s¶n xuÊt
s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm ,c¸c c«nh cô tù chÕ cßn lµ c¬ së ®Ó lùa
chän quyÕt ®Þnh tù s¶n xuÊt hay mua ngoµi ®«i víi mét sè bé phËn, chi tiÕt
s¶n phÈm hay c«ng cô, ®å g¸ l¾p phôc vô s¶n xuÊt,...
§Ó ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh to¸n ®èi víi s¶n phÈm dë dang, b¸n
thµnh phÈm vµ c«ng cô tù chÕ sÏ ph¶i triÓn khai c¶ theo hai híng: tÝnh chi phÝ
kinh doanh theo lo¹i vµ theo ®iÓm.
2.3.KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶.
KiÓm tra lµ mét chøc n¨ng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ. NhiÕu nhµ
qu¶n trÞ cho r»ng thiÕu kiÓm tra coi nh kh«ng qu¶n trÞ. Song cÇn ph¶i nhÊn
m¹nh: nÕu chØ kiÓm tra chung chung, thiÕu tÝnh cô thÓ; nÕu kh«ng g¾n ®îc kÕt
qu¶ kiÓm tra víi chÕ ®é tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n th× ho¹t ®énh kiÓm tra míi chØ cã
tÝnh chÊt h×nh thøc chø cha cã ý nghÜa!
Doanh nghiÖp cµng lín vµ phøc t¹p bao nhiªu th× cµng cÇn thiÕt ph¶i
kiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ kh«ng chØ cña toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ ph¶i cña
tõng bé phËn cô thÓ trªn d©y truyÒn s¶n xuÊt bÊy nhiªu. TÝnh cÇn thiÕtcña viÖc
kiÓm tra nµy kh«ng chØ ë lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ ë c¶ lÜnh vùc kh¸c nh : mua
hµng, b¸n hµng, qu¶n trÞ vµ c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng kh¸c.
Tµi liÖu tham kh¶o:
GS. TS Ng« §×nh Giao (chñ biªn ) : Qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp c¸c doanh nghiÖp
II. TËp hîp chi phÝ kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
trong doanh nghiÖp.
1. TÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i.
1.1.Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh.
1.1.1.ChÝ phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng.
Chi phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng bao g«m mäi chi phÝ kinh doanh
liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn viÖc sö dông lao ®éng. §ã lµ chi phÝ
kinh doanh g¾n víi c«ng viÖc tuyÓn dông lao ®éng, ®µo t¹o, båi dìng nghÒ
nghiÖp, tr¶ l¬ng tr¶ thëng cho ngêi lao ®éng, tr¶ b¶o hiÓm c¸c lo¹i theo luËt
®Þnh, chi phÝ kinh doanh cho nhµ ¨n, nhµ trÎ, thÓ thao, quµ tÆng trong c¸c dÞp
lÔ héi, chi phÝ kinh doanh sa th¶i lao ®éng,...
1.1.2.Chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu.
6
Chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu bao gåm toµn bé hao phÝ c¸c
lo¹i nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, vµ c¸c n¨ng lîng cÇn thiÕt cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm.
1.1.3.Chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chinh.
Thø nhÊt, chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ
c¸c tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín vµ sö dông l©u bÒn.HiÖn nay níc ta quy ®Þnh nh÷ng
tµi s¶n cã gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn vµ cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë
lªn. Qóa tr×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh hao mßn dÇn theo thêi gian. TÝnh to¸n
®Ó bï ®¾p qu¸ tr×nh gi¶m dÇn gi¸ trÞ hao mßn ®ã ®îc gäi lµ khÊu hao. Chi phÝ
kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ chi phÝ kinh doanh dîc tÝnh to¸n phï
hîp víi thùc tÕ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh vµ chØ ®îc tËp hîp trong tÝnh chi phi
kinh doanh.
Thø hai, tiÒn tr¶ l·i vèn s¶n xuÊt kinh doanh. TÝnh chÊt tiÒn ®Î ra tiÒn ®ßi
hái ph¶i tra vèn cho mäi nguèn vèn kh«ng ph©n biÖt nguån v«n.V× vËy, viÖc
tÝnh l·i cho toµn bé vèn s¶n xuÊt kinh doanh cÇn thiÕt trong tÝnh chi phÝ kinh
doanh lµ hoµn toµn hiÓn nhiªn.
Thø ba, thiÖt h¹i rñi ro bÊt tr¾c. Trong kinh doanh do nhiÒu nguyªn nh©n
kh¸c nhau dÉn ®Õn rui ro, bÊt tr¾c g©y ra nh÷ng thiªt h¹i nhÊt ®Þnh. Trong ®ã
c¸c rñi ro, bÊt tr¾c chung lµ c¸c rñi ro x¶y ra ë ph¹m vi lín g©y ra c¸c thiÖt h¹i
nÆng lÒ nh : lò lôt, h¹n h¸n,... Do c¸c thiÖt h¹i nµy ®îc bï ®¾p b¨ng lîi nhuËn
nªn nã kh«ng mang b¶n chÊt cña chi phÝ vµ kh«ng ph¶i lµ chi phÝ kinh doanh.
C¸c thiÖt h¹i rñi ro ®¬n lÎ thêng diÔn ra ë quy m« nhá, ph¹m vi hÑp cµ do
chñ quan g©y ra, g¾n víi tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n vµ cã thÓ dù b¸o tríc ®îc. Cã
thÓ xÈy ra mét trong hai trêng hîp sau :
Mét lµ, nÕu doanh nghiÖp mua b¶o hiÓm th× kho¶n tiÒn mua b¶o hiÓm sÏ
thuéc chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi.
Hai lµ nÕu doanh ngiÑp kh«ng mua bao hiÓm th× khi s¶y ra thiÖt h¹i sÏ
thuéc lo¹i chi phÝ kinh doanh thiÖt h¹i, rñi ro.
Ngoµi ra, cßn mét sè chi phÝ kinh doanh còng ®îc kÓ vµo lo¹i nµy nh chi
phÝ kinh doanh thuª mîn tµi s¶n, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp nhá.
1.1.4.Chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi vµ c¸c kho¶n ph¶i nép.
Chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi gåm mäi chi phÝ kinh doanh cho
c¸c dÞchvô thuª ngoµi : söa ch÷a tµi s¶n, ®iÖn tho¹i, bu chÝnh, vÖ sinh m«i tr-
êng,...
Chi phÝ kinh doanh c¸c kho¶n ph¶i nép gåm c¸c kho¶n thuÕ còng nh c¸c
kho¶n ®ãng gãp cho c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn.
7
1.2.Ph¬ng ph¸p tËp hîp tõng lo¹i chi phÝ kinh doanh.
1.2.1.TËp hîp chi phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng.
Thø nhÊt, tËp hîp tiÒn l¬ng, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n b¶o hiÓm theo luËt
®Þnh.
TiÒn l¬ng, tiÒn thëng ®îc tËp hîp tõ b¶ng ph©n phèi tiÒn thëng. ViÖc tËp
hîp bé phËn tiÒn l¬ng ®îc thùc hiÖn tuú theo h×nh thøc tr¶ l¬ng cô thÓ: nÕu tr¶
l¬ng theo thêi gian sÏ tËp hîp l¬ng theo thêi gian c¨n cø vµo b¶ng chÊm
c«ng.NÕu tr¶ l¬ng s¶n phÈm sÏ c¨n cø vµo phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈmhoÆc c«ng
viÖc hoµn thµnh hoÆc c«ng viÖc giao kho¸n ®Ó thanh to¸n l¬ng s¶n phÈm phï
hîp víi møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña tõng bé phËn c¸ nh©n ®· tËp hîp.
TiÒn thëng cã tÝnh chÊt l¬ng lu«n ®îc theo dâi trong b¶ng l¬ng vµ ®îc tËp hîp
b×nh thêng; thanh to¸n tiÒn thëng cßn dùa vµo b¶ng thanh to¸n tiÒn thëng.
Ngoµi ra nÕu tæ chøc lµm thªm giê, viÖc tËp hîp tiÒn l¬ng lµm thªm giê ph¶i
c¨n cø vµo phiÕu b¸o lµm thªm giê.
Bé phËn tiÒn l¬ng tr¶ cho thêi gian nghØ phÐp, nghØ lÔ, nghØ èm cã ®Æc tr-
ng c¬ b¶n lµ kh«ng g¾n víi kÕt qu¶ t¹o ra vµ kh«ng diÔn ra ®Òu ®Æn trong n¨m.
V× vËy, ®Ó ®¬n gi¶n cã thÓ sö dônh ph¬ng ph¸p íc tÝnh b×nh qu©n theo sè kÕ
ho¹ch cho 11 th¸ng ®Çu vµ ph©n bæ toµn bé phÇn thùc tÕ cßn l¹i cho th¸ng 12:
NÕu cã QTLKH/n¨m - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ èm ®au kÕ ho¹ch n¨m.
QTLTT/n¨m - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ, èm ®au thùc tÕ c¶ n¨m.
QTLTT/th¸ng - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ, èm ®au thùc tÕ hµng th¸ng sÏ
x¸c ®Þnh ®îc tiÒn l¬ng nghØ phÐp, nghØ lÔ, nghØ èm ®au hµng th¸ng :
*TÝnh b×nh qu©n mçi th¸ng trong 11 th¸ng ®Çu trong n¨m lµ:
QTLTT/th¸ng = (QTLKH/n¨m)/12.
*TÝnh l¬ng cho nghØ phÐp, nghØ lÔ,... cña th¸ng 12 sÏ lµ:
QTLTT/th¸ng = QTLTT/n¨m - QTLTT/th¸ng
B¶o hiÓm x· héi la kho¶n tiÒn ph¶i nép hµng th¸ng theo luËt ®Þnh. HiÖn
nay b¶o hiÓm x· héi bao gåm hai lo¹i lµ b¶o hiÓm y tÕ vµ b¶o hiÓm x· héi.
Møc ®ãng BHXH b»ng 20% tænh quü tiÒn l¬ng.
Chi phÝ kinh doanh BHXH th¸ng b»ng 20%tæng quü l¬ng th¸ng.Chi phÝ
kinh doanh b¶o hiÓm y tÕ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.
Thø hai, tËp hîp c¸c kho¶n kh¸c liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn
viÖc sö dông lao ®éng ®îc thùc hiÖn theo chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu:
Chi phÝ kinh doanh cho ho¹t ®éng cña nhµ ¨n, nhµ trÎ, c©u l¹c bé, th
viÖn,...
8
Chi phÝ kinh doanh cho viÖc båi dìng, n©ng cao tay nghÒ cho ngêi lao
®éng ë c¶ ph¹m vi bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp.
Chi phÝ kinh doanh trùc tiÕp cho quµ tÆng sinh nhËt, lÔ kû niÖm,...
Khi tËp hîp chi phÝ kinh doanh vÒ sö dông lao ®éng cÇn t¸ch biÖt gi÷a
hai lo¹i trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp.
1.2.2.TËp hîp chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu.
Tu©n thñ nguyªn t¾c b¶o toµn tµi s¶n vÒ mÆt hiÖn vËt ph¶i thùc hiÖn tËp
hîp chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu ë hai bíc t¸ch biÖt:
Bíc mét, tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liÖu hao phÝ mçi lo¹i.
Ph¬ng ph¸p thø nhÊt, ghi chÐp liªn tôc.
Dùa vµo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ngµy ®Ó x¸c ®Þnh sè lîng nguyªn
vËt liÖu hao phÝ mçi lo¹i.
Muèn vËy ph¶i chó ý thiÕt kÕ hÖ thèng chøng tõ xuÊt kho néi bé khoa
häc, chøa ®ùng ®µy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. C¸c th«ng tin cÇn ph¶i ph¶n
¸nh bao gåm :ngµy, th¸ng, lo¹i nguyªn vËt liÖu, sè lîng nguyªn vËt liÖu, ®èi t-
îng sö dông nguyªn vËt liÖu.
Dùa vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho, cuèi mçi kú tÝnh to¸n sÏ tËp hîp ®îc sè
lîng nguyªn vËt liÖu mçi lo¹i cã ph©n biÖt gi÷a g¾n trùc tiÕp víi g¾n gi¸n tiÕp
víi viÖc chÕ biÕn c¸c ®èi tîng cô thÓ.
Ph¬ng ph¸p thø hai, kiÓm kª.
Theo ph¬ng ph¸p nµy viÖc tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liÖu hao phÝ mçi
lo¹i dùa vµo sè liÖu ®Çu kú, nhËp trong kú vµ kiÓm kª cuèi kú theo c«ng thøc:
= + -
Trong ®ã:
- lîng tiªu dïng lo¹i nguyªn vËt liÖu i theo d¬n vÞ tÝnh thÝch hîp.
: lîng lo¹i nguyªn v¹t liÖu i cã ë ®Çu kú theo tµi liÖu kiÓm kª.
: lîng nguyªn vËt liÖu i t¨ng trong kú theo tµi liÖu thèng kª.
: lîng nguyªn vËt liÖu i cßn trong kho cuèi kú.
Ph¬ng ph¸p thø ba, tÝnh ngîc quy tr×nh s¶n xuÊt.
Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liªu hao phÝ mçi
lo¹i tõ bíc c«ng viÖc cuèi cïng ®Õn bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn. Nã kh«ng cho
9
phÐp tÝnh sè lîng hao phÝ thùc tÕ mµ ph¶i íc lîng theo ®Þnh møc tiªu dïng
nguyªn vËt liÖu t¹i mçi bíc c«ng viÖc:
10
= .
Trong ®ã:
: Sè lîng lo¹i s¶n phÈm j ®îc s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu i.
: §Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu i ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm j.
Sau ®ã, tËp hîp theo tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu tõ bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn
®Õn bíc c«ng viÖc cuèi cïng.
Bíc hai, ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu hao phÝ.
§¸nh gi¸ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu hao phÝ ph¶i theo nguyªn t¾c b¶o toµn tµi
s¶n vÒ mÆt hiÖn vËt. Muèn vËy, cã thÓ sö dông gi¸ mua vµo, gi¸ mua l¹i, gi¸
cËp nhËt vµ gi¸ tÝnh to¸n ®Ó ®¸nh gia.
§¬n gi¶n nhÊt lµ sö dông gi¸ c¶ tÝnh to¸n. NÕu gi¸ c¶ tÝnh to¸n ®· ®îc
c©n nh¾c cÈn thËn trªn cã së chó ý ®Õn c¸c nh©n tè x¶y ra trong t¬ng lai th× sÏ
kh¸ s¸t hîp víi thùc tÕ sÏ diÔn ra. Sö dông gi¸ nµy cã lîi thÕ rÊt lín lµ lo¹i bá
®îc viÖc lùa chän thêi ®iÓm d¸nh gi¸ qu¸ cô thÓ, lµm gi¶m
khèi lîng tÝnh to¸n vµ ®· lo¹i bá ®îc c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn khái yÕu tè gi¸ c¶.
§¸nh gi¸ ®îc tiÕn hµnh riªng cho nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp vµ gi¸n
tiÕp theo c«ng thøc:
= .
Trong ®ã:
: CPKD lo¹i nguyªn vËt liÖu i.
: Lîng tiªu dïng lo¹i nguyªn vËt liÖu i.
: §¬n gi¸ nguyªn vËt liÖu i ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸.
1.2.3. TËp hîp chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chÝnh.
Thø nhÊt, tËp hîp chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
Ph¬ng ph¸p thø nhÊt, khÊu hao bËc nhÊt.
§©y lµ ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n, ®· quen thuéc trong h¹ch to¸n gi¸ thµnh.
Nguyªn t¾c lµ tÝnh møc khÊu hao ®Òu nhau cho c¸c thêi kú trong suèt thêi
gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh.
Tõ ®ã cã:
11
Trong ®ã :
CPKDKH n¨m : chi phÝ kinh doanh khÊu hao hµng n¨m
Gtscd : Gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh theo gÝa mua l¹i
CPKDTL : Chi phÝ kinh doanh thanh lý
GTH : Gi¸ trÞ thu håi sau thanh lý
n : Sè n¨m sö dông theo kÕ ho¹ch
víi CPKDKHth¸ng chi phÝ kinh doanh khÊu hao hµng th¸ng
Ph¬ng ph¸p thø hai; khÊu hao gi¶m dÇn.
Nguyªn lý cña ph¬ng ph¸p nµy lµ tÝnh møc khÊu hao ë thêi kú ®Çu sö
dông cao nhÊt sau ®ã gi¶m dµn theo thêi gian sö dông cho ®Õn khi ®µo th¶i
thiÕt bÞ:
C¸ch thø nhÊt, gi÷ tû lÖ khÊu hao kh«ng ®æi.
X¸c ®Þnh tû lÖ khÊu hao theo c«ng thøc:
Trong ®ã:
p : tû lÖ khÊu hao hµng n¨m(%).
n : sè n¨m sö dông thiÕt bÞ theo kÕ ho¹ch.
Tõ ®ã x¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh hµng n¨m theo c«ng thøc:
Trong ®ã :
GKH-n¾m : GÝa trÞ tµi s¶n cè ®Þnh khÊu hao hµng n¨m.
C¸ch thø hai, gi÷ gi¸ trÞ tÝnh khÊu hao n¨m kh«ng ®æi:
GÝa trÞ tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¬ së tÝnh khÊu hao hµng n¨m:
Trong ®ã : N= 1+2+3+4+...+n
Trong ®ã : GTSCD- gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕt bÞ cÇn tÝnh khÊu hao theo gi¸ mua
l¹i.
GKH n¨m : gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕt bÞ cÇn tÝnh khÊu hao hµng n¨m.
N : tæng d·y liªn tiÕp sè n¨m sö dông tµi s¶n thiÕt bÞ.
n : sè n¨m sö dông tµi s¶n thiÕt bÞ theo kÕ ho¹ch.
X¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh hµng n¨m:
12
Víi : TCLsè n¨m sö dông cßn l¹i kÓ tõ thêi ®iÓm b¾t ®Çu sö dông tµi s¶n.
Ph¬ng ph¸p thø ba, khÊu hao theo kÕt qu¶ thùc tÕ.
Cã mét sè tµi s¶n mµ khi sö dông cã thÓ ®iÒu chØnh kh¶ n¨ng ho¹t ®éng
cña chóng ë c¶ hai khÝa c¹nh : t¹o ra tèc ®é ho¹t ®éng rÊt kh¸c nhau vµ tèc dé
®¶m nhiÖm c«ng viÖc còng rÊt kh¸c nhau. C¸c tµi s¶n lo¹i nµy cã tèc ®é hao
mßn phô thuéc chñ yÕu vµo kªt qu¶ ho¹t ®éng mµ nã ®¹t ®îc:
Cã thÓ x¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh theo c«ng thøc sau:
Víi :
KTSCD-Toµn bé kÕt qu¶ tµi s¶n cè ®Þnh íc tÝnh ®îc.
KKH- KÕt qu¶ íc tÝnh ®¹t ®îc cña ky khÊu hao.
Thø hai, tËp hîp tiÒn tr¶ l·i vèn s¶n xuÊt kinh doanh
TÝnh tiÒn tr¶ l·i cho vèn cè ®Þnh theo ph¬ng ph¸p trung b×nh.
Trong ®ã :
TTL- Sè tiÒn l·i ph¶i tr¶ hµng n¨m.
LS- L·i suÊt ®îc x¸c dÞnh tõ l·i suÊt ng©n hµng cña kú tÝnh to¸n.
GTB-GÝa trÞ trung b×nh cña vèn.
GDK-GÝa trÞ vèn cã ë ®Çu kú.
GCK- GÝa trÞ vèn cã ë CUèI Kú.
TÝnh tiÒn tr¶ l·i cña vèn cè ®Þnh theo gi¸ trÞ cßn l¹i cña vèn.
Trong ®ã :
TTL-TiÒn l·i ph¶i tr¶ cho viÖc sö dông vèn cè ®Þnh cña n¨m tÝnh to¸n ;
LS- L·i suÊt ®îc tÝnh dùa vµo l·i xuÊt ng©n hµng cña kú tÝnh to¸n ;
GCL-GÝa trÞ cßn l¹i cña vèn cè ®Þnh ®îc x¸c ®Þnh ë ®Çu kú tÝnh to¸n.
V× vèn lu déng cÇn thiÕt ®îc sö dông cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n nªn tèt nhÊt
lµ ¸p dông ph¬ng ph¸p trung b×nh ®Ó x¸c ®Þnh tiÒn ph¶i tr¶ l·i:
TËp hîp chi phÝ kinh doanh thiÖt h¹i, rñi ro.
13
Ph¶i c¨n cø vµo c¸c chøng tõ, biªn b¶n kiÓm tra, kiÓm kª, ®¸nh gi¸ c¸c
thiÖt h¹i, rØ ro g¾n trùc tiÕp víi tõng ®iÓm g©y ra ®Ó tËp hîp c¸c thiÖt h¹i rñi ro
®ã.
1.2.4.TËp hîp chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi vµ c¸c kho¶n nép.
TËp hîp chi phÝ kinh doanh lo¹i nµy dùa trªn c¸c c¬ së c¸c hîp ®ång, c¸c
ho¸ ®¬n chøng tõ thanh to¸n. Khi tËp hîp cÇn chó ý ®Õn tÝnh kh«ng ®ång bé
gi÷a thêi h¹n hoµn thµnh dÞch vô theo hîp ®ång vµ thêi h¹n ph¶i tËp hîp.
Trong c¸c trêng hîp thêi h¹n tÝnh to¸n qu¸ ng¾n ph¶i t×m c¸ch ph©n bæ thao
c¸c tiªu thøc thÝch hîp ®Ó tËp hîp chi phÝ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c.
Trªn c¬ së sè liÖu tËp hîp hoÆc dù kiÕn hµng n¨m ph¶i íc tÝnh cho tõng
kho¶ng thêi gian ng¾n theo con sè b×nh qu©n vÒ thêi gian, hoÆc theo s¶n lîng
thùc tÕ ®¹t ®îc ë tõng th¸ng.
1.3.C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc tËp hîp chi phÝ kinh doanh trong c¸c
doanh nghiÖp.
1.3.1.Lo¹i chi phÝ kinh doanh.
Lo¹i chi phÝ kinh doanh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã ¶nh hëng rÊt s©u
s¾c ®Õn viÖc tÝnh to¸n chi phÝ kinh doanh trong c¸c doanh nghiªp. Trong mét
doanh nghiÖp, cµng nhiÒu lo¹i chi phÝ kinh doanh th× cµng khã kh¨n trong viÖc
tÝnh to¸n chi phÝ vµ nã cã thÓ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc
tèi thiÓu ho¸ chi phÝ kinh doanh trong doanh nghiÖp.
1.3.2.Quy m« cña c«ng ty.
ë viÖt nam hiÖn nay, ®¹i ®a sè lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t déng
trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. V× vËy, quy m« cña doanh nghiÖp lµ lín,
võa hay nhá cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc tÝnh chi phÝ kinh doanh cña doanh
nghiÖp. Quy m« cµng lín, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña c«ng ty cµng nhiÒu thi
ciÖc tËp hîp chi phÝ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cµng phøc t¹p.
1.4.C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt.
1.4.1.Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh ®ªr tÝnh to¸n vµ sau ®ã tËp hîp chi phÝ
kinh doanh theo lo¹i lµ rËt quan trong. Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ
kinh doanh, c¸c lo¹i chi phÝ kinh doanh chñ yÕu lµ:
Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh
- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
- Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh
- Chi phÝ bÊt thêng
14
Theo yÕu tè chi phÝ:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu
- Chi phÝ nhiªn liÖu ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
trong kú ( Trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).
- Chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n c«ng.
- Chi phÝ vÒ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch
theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng quü l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n c«ng.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ë c¸c bé phËn tÝnh cho tõng thêi kú.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú ( Trî cÊp th«i viÖc, c¸c kho¶n
dù phßng...).
- Theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm\
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung
- Theo chøc n¨ng chi phÝ trong s¶n xuÊt kinh doanh.
- Chi phÝ s¶n
- Chi phÝ tiªu thô s¶n
- Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, hµnh
chÝnh, chi phÝ cho ho¹t ®éng doanh nghiÖp.
- Theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ
- Chi phÝ s¶n xuÊt gåm c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n
xuÊt ra hoÆc mua vµo ®Ó b¸n l¹i
- Chi phÝ thêi kú gåm nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh
trong kú h¹ch to¸n.
Theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn
thµnh.
- BiÕn phÝ lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, tû lÖ so víi c«ng viÖc
hoµn thµnh
15
- §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng c«ng
viÖc hoµn thµnh nhng nÕu tÝnh cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm th× biÕn ®æi nÕu
sè lîng s¶n phÈm thay ®æi
- Mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c:
- Theo quan hÖ víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: Chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n
tiÕp.
- Theo kh¶ n¨ng kiÓm so¸t: Chi phÝ kiÓm so¸t ®îc vµ chi phÝ kh«ng
kiÓm so¸t ®îc.
- Chi phÝ chªnh lÖch lµ chi phÝ cã ®îc do ®em so s¸nh c¸c ph¬ng ¸n kinh
doanh, trong trêng hîp ë ph¬ng ¸n nµy nhng chØ cã mét phÇn hay kh«ng cã ë
ph¬ng ¸n kh¸c.
- Chi phÝ c¬ héi lµ kho¶n lîi nhuËn tiÒm tµng bÞ mÊt ®i khi chän mét ph-
¬ng ¸n kinh doanh nµy ®Ó thay thÕ mét ph¬ng ¸n kinh doanh kh¸c.
- Ngoµi ra, trong qu¶n trÞ ho¹t ®éng doanh nghiÖp, ngêi ta cßn ph©n ra
c¸c chi phÝ thÝch ®¸ng vµ kh«ng thÝch ®¸ng, chi phÝ ch×m...
2. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1.1. C¨n cø vµo sè liÖu ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc x¸c ®Þnh tríc khi bíc vµo kinh doanh trªn c¬ së
gÝa thµnh thùc tÕ cña n¨m tríc vµ c¸c ®Þnh møc kinh tÕ-kü thuËt cña ngµnh,c¸c
chi phÝ ®îc Nhµ níc cho phÐp. Nã ®îc lËp ra trªn c¬ së hao phÝ vËt chÊt vµ gi¸
c¶ kÕ ho¹ch kú kinh doanh.
Gi¸ thµnh ®Þnh møc mang ®Æc trng cña gi¸ thµnh kÕ ho¹ch,nhng ®îc x¸c
®Þnh kh«ng ph¶i trªn c¬ së møc kÕ ho¹ch cho c¶ kú kinh doanh mµ trªn c¬ së
møc hiÖn hµnh cho tõng giai ®o¹n trong c¶ kú kinh doanh.
Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh thêng vµo cuèi kú kinh doanh.Nã còng
bao gåm toµn bé chi phÝ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm,nhng ®îc
lËp ra trªn c¬ së quy m« vµ gi¸ c¶ thùc tÕ cña chi phÝ ®· ph¸t sinh ,kÓ c¶ chi
phÝ do khuyÕt ®iÓm chñ quan cña doanh nghiÖp g©y ra.
2.1.2. Theo ph¹m vi tÝnh to¸n vµ ph¸t sinh chi phÝ:
GÝa thµnh ph©n xëng bao gåm tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp,chi phÝ qu¶n
lý ph©n xëng vµ chi phÝ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ.
Gi¸ thµnh c«ng xëng bao gåm gi¸ thµnh ph©n xëng vµ chi phÝ qu¶ lý
doanh nghiÖp
Gi¸ thµnh toµn bé bao gåm gi¸ thµnh c«ng xëng vµ chi phÝ tiªu thô.
16
2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn chó ý khi x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
2.2.1. TÝnh ®óng tÝnh ®ñ chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t
®äng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.Nã lµ c«ng cô quan träng ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,v× vËy ph¶i tæ chøc tÝnh ®óng
,tÝnh ®ñ chi phÝ vµo gi¸ thµnh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
TÝnh ®óng lµ tÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ h¹ch to¸n ®óng néi dung kinh tÕ cña
chi phÝ ®· hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm.
TÝnh ®ñ lµ tÝnh to¸n ®Çy ®ñ mäi hao phÝ ®· bá ra trªn tinh thÇn h¹ch to¸n
kinh doanh thùc sù,lo¹i bá mäi yÕu tè bao cÊp ®Ó tÝnh ®Çy ®ñ ®Çu vµo theo chÕ
®é quy ®Þnh.
2.2.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi tîng
tÝnh gÝa thµnh lµ tõng s¶n phÈm ,tõng c«ng viÖc .
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t th× ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tõng lo¹i s¶n phÈm ®· hoµn thµnh theo kho¶n môc vµ
trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh gi¸ thµnh b×nh qu©n cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm.
NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ ®¬n gi¶n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ
lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ
phøc t¹p th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai
®o¹n hoÆc thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng.
2.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh.
2.3.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®¬n gi¶n.
Thø nhÊt, tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n mét bíc.
Theo ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông c«ng thøc ®¬n gi¶n sau:
Trong ®ã :
ZSP : GÝa thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm.
CPKDky : Chi phÝ kihn doanh cña kú tÝnh to¸n.
Qky : S¶n lîng s¶n phÈm trong kú.
C¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p naúu lµ:ph¶i lµ doanh
nghiÖp ®¬n s¶n xuÊt, gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang vµ b¸n thµnh phÈm ph¶i æn
®Þnh.
Thø hai, ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n nhiÒu bíc.
17
Theo ph¬ng ph¸p nµy ph¶i tÝnh to¸n riªng biÖt gi¸ thµnh ë tõng bíc chÕ
biÕn,qu¶n trÞ vµ tiªu thô.
Trong ®ã:
QSX -S¶n lîng thµnh phÈm s¶n xuÊt trong kú.
QTT - S¶n lîng thµnh phÈm tiªu thô trong kú.
CPKDQTDN- Chi phÝ kinh doanh qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
CPKDTTSP- Chi phÝ kinh doanh tiªu thô s¶n phÈm.
Muèn ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: phai cã kÕt
qu¶ tÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®iÓm ë tõng bíc, ë mçi bíc ph¶i cã c¸c kho
trung gian cho s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm.
2.3.2. Ph¬ng ph¸p hÖ sè t¬ng ®¬ng.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt theo
nhãm.
Néi dung c¬ b¶n lµ ph©n nhãm s¶n phÈm vµ x¸c ®Þnh s¶n ph¶m ®iÓn h×nh c¨n
cø vµo tÝnh ch¸t , dÆc ®iÓm kinh tÕ, kü thuËt cña c¸c s¶n phÈm cÇn chÕ t¹o,
x©y dùng hÖ sè t¬ng ®¬ng cho cho c¸c s¶n phÈm kh¸c cña nhãm.
Trªn c¬ së ph©n nhãm s¶n phÈm vµ thiÕt kÕ s¶n phÈm ®iÓn h×nh doanh nghiÖp
quy ®æi mäi s¶n phÈm khacs thµnh läi s¶n phÈm ®iÓn h×nh theo hÖ sè t¬ng ®-
¬ng vµ chØ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo s¶n phÈm ®iÓn h×nh theo ph¬ng ph¸p
thÝch hîp. cóSau ®ã quy ®æi thµnh gi¸ thµnh cho tõng lo¹i cô thÓ trªn c¬ së hÖ
sè t¬ng ®¬ng ®· x¸c ®Þnh.
2.3.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh bæ sung.
Qóa tr×nh tÝnh to¸n ®Ó ®a sè liÖu vµo b¶ng tÝnh gi¸ thµnh bao gåm c¸c bíc sau:
Bíc mét,chuyÓn trùc tiÕp chi phÝ kinh doanh trùc tiÕp vµo ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh;
Bíc hai, ph©n bæ chi phÝ kinh doanh cho ®ãi tîng tÝnh gi¸ thµnh ltheo ®¹i lîng
ph©n bbæ thÝch hîp.§©y lµ ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn v× tiÕp thu ®îc
kÕt qu¶ ®· x¸c ®Þnh ®îc bíc tÝnh chi pÝ kinh doanh theo ®iÓm, ®ång thêi ph-
¬ng ph¸p nµy cung ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c nhÊt ®Þnh cã thÓ chÊp nhËn ®îc.
2.3.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong trêng hîp nhËn thÇu x©y dùng theo ®¬n
®Æt hµng. Khi ®ã ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ tõng ®¬n ®Æt hµng, ®èi tîng tÝnh
18
gi¸ thµnh lµ ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh kh«ng cÇn phï hîp
víi kú b¸o c¸o mµ lµ khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, hµng th¸ng CPSX thùc tÕ ph¸t sinh ®îc tËp hîp theo
®¬n ®Æt hµng vµ khi nµo hoµn thµnh c«ng tr×nh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh th× CPSX tËp hîp ®îc còng chÝnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt
hµng ®ã.
2.4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
XÐt trªn ph¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn cã rÊt nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng
®Õn viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c nh©n tè chñ yÕu
cÇn xem xÐt lµ:
2.4.1. Sè chñng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô ®îc chÕ biÕn.
Trong mét doanh nghiÖp thêng s¶n xuÊt r¸t nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, v× vËy mçi
lo¹i s¶n phÈm thêng cã c¸ch tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau,do ®ã viÖc lùa
chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cho mçi lo¹i s¶n phÈm ph¶i c¨n cø vµo nhiÒu
nh©n tè.
2.4.2. Sè lÜnh vùc chøc n¨ng vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt( sè bíc chÕ
t¹o cÇn thiÕt).
HiÖn nay, viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thêng bao gåm c¸c kho¶n sau:
chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt
chung, chi phÝ tiªu thô s¶n phÈm, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. V× vËy tuú
theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, doanh nghiÞep th¬ng
m¹i,... mµ viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã nh÷ng sù lùa chän nhÊt ®Þnh.
MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt còng cã nh÷ng ¶nh hëng nhÊt ®Þnh
bÕn viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¼ng h¹n nh, mét
doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, theo kÞp víi sù ph¸t triÓn cña
thÕ gíi. ViÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sÏ ®¬n gi¶n h¬n, bá qua ®îc
mét sè bíc c«ng viÖc mµ víi quy tr×nh c«ng nghÖ cñ th× ph¶i mÊt nhiÒu thêi
gian h¬n, còng nh ph¶i tèn kÐm h¬n khi tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm.
2.4.3. C¸c ®iÓm chi phÝ ®îc h×nh thµnh trong kinh doanh.
§iÓm chi phÝ lµ bé phËn doanh nghiÖp ®îc giíi h¹n theo chøc n¨ng, giíi h¹n
vÒ mÆt tæ chøc hoÆc theo c¸c tiªu thøc kh¸c, nh»m tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ
kinh doanh chung, kÕ ho¹ch ho¸ vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña mçi
diÓm chi phÝ cung nh t¹o c¬ së ®Ó ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng tÝnh chi phÝ kinh
doanh kh«ng ®Çy ®ñ.§©y còng lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p tÝnh chi phÝ
19
kinh doanh theo ®iÓm, v× vËy nã còng ¶nh hëng ®Õn ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
cña s¶n phÈm.
2.4.4. C¸ch thøc tËp hîp c¸c lo¹i chi phÝ kinh doanh :
Trong ®ã ®Æc biÖt chó ý ®Õn: vÊn ®Ò x¸c ®Þnh lîng s¶n phÈm dë dang trªn
d©y truyÒn s¶n xuÊt, vÊn ®Ò t¸ch gi÷a tÝnh chi phÝ kinh doanh trùc tiÕp vµ tÝnh
chi phÝ kinh doanh gi¸n tiÕp, c¸ch thøc ph©n bæ chi phÝ kinh doanh cho c¸c
®èi tîng ph©n bæ.
2.5. C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt.
2.5.1. Ph©n lo¹i chñng lo¹i s¶n phÈm.
Ph¶i ph©n lo¹i chñng lo¹i s¶n phÈm ra thµnh tõng lo¹i riªng biÖt sau ®ã
tÝnh chi phÝ kinh doanh cho tõng lo¹i vµ tËp hîp chi phÝ kinh doanh ®Ó tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.ViÖc ph©n lo¹i ph¶i c¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ- kü thuËt
cña thõng lo¹i s¶n phÈm ®Ó ph©n lo¹i cho phï hîp víi t×nh h×nh tÝnh to¸n gi¸
thµnh cña tõng s¶n phÈm.
2.5.2. Ph©n lo¹i chøc n¨ng vµ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xu©t s¶n phÈm.
§Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c ®Ó thuËn tiÖn cho
viÖc ra quyÕt ®Þnh gi¸ c¶, th× ph¶i ph©n lo¹i chøc n¨ng vµ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ
s¶n xuÊt s¶n ph©m ra thµnh tõng lo¹i riªng biÖt c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu kinh tÕ
– kü thuËtcña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ.Cã thÓ cã nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i sau:lÜnh
vùc chung, lÜnh vùc vËt t, lÜnh vùc s¶n xuÊt, lÜnh vùc tiªu thô,...
III. Kinh nghiÖm cña mét sè ®¬n vÞ trong viÖc tËp hîp chi
phÝ kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty §Çu T - X©y L¾p
- Th¬ng m¹i Hµ Néi.
C«ng ty ®Çu t x©y l¾p th¬ng m¹i Hµ Néi tiÒn th©n tríc ®©y lµ c«ng ty söa
ch÷a nhµ cöa th¬ng nghiÖp ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 569/Q§-UB ngµy
30/9/1970 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi, trªn c¬ së s¸t nhËp ba ®¬n vÞ : XÝ
nghiÖp söa ch÷a nhµ cöa cña së l¬ng thùc, §éi x©y dùng ¨n uèng vµ §éi c«ng
tr×nh 12 cña Së th¬ng nghiÖp. Phßng tµi chÝnh kÕ to¸n ®îc thµnh lËp víi chøc
n¨ng chñ yÕu : tham mu gióp viÖc gi¸m ®èc ®Ó ®iÒu hµnh, qu¶n lý c¸c ho¹t
®éng, tÝnh to¸n kinh tÕ, kiÓm tra viÖc sö dông tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn nh»m b¶o
®¶m quyÕn chñ ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chñ tµi chÝnh cña c«ng ty .
2. Kinh nghiÖm cña c«ng ty.
C«ng ty ®· cã bÒ dµy kinh nghiÖm trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña c«ng ty, víi bÒ dµy lÞch sö cña c«ng ty, c«ng ty ®· cã ph¬ng ph¸p tËp hîp
chi phÝ kinh doanh cña riªng m×nh, ®ã lµ ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i chi phÝ kinh
doanh theo lo¹i vµ sau ®ã tËp hîp chi phÝ kinh doanh theo c¸ch thøc ®· ph©n
20
Trong bÊt kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo còng ®ßi hái ph¶i cã
qu¶n lý, trong ®ã h¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt,
kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh ë c¸c ®¬n vÞ,
còng nh trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña h¹ch to¸n kinh tÕ lµ sù tù trang tr¶i chi phÝ vµ t×m
c¸ch thu lîi nhuËn. VËy lµm thÕ nµo ®Ó tÝnh ®îc chi phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
kinh doanh? §iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ
vµ tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã vÊn ®Ò hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trë nªn mét vÊn ®Ò hÕt søc quan
träng ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng ®ã, trong thêi gian thùc tËp ë c«ng ty §Çu
t - X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ Néi em ®· ®i s©u nghiªn cøu ®Ò tµi:
"Tæ chøc c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t - X©y L¾p - Th¬ng M¹i Hµ
Néi"
Chuyªn ®Ò cña em bao gåm nh÷ng môc chÝnh sau:
Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn vÒ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t - X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ
Néi.
Ch¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty §Çu t -
X©y l¾p - Th¬ng m¹i Hµ Néi.
MÆc dï trong qu¸ tr×nh thùc tËp, em ®· t×m hiÓu lý luËn vµ thùc tÕ, ®Ó
hoµn thµnh ®Ò tµi cña m×nh em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì cña thÇy gi¸o híng dÉn
:Th¹c SÜ Vò Kim Dòng vµ c¸c c« chó trong phßng : Tæ chøc hµnh chÝnh, còng
nh c¸c phßng kh¸c cña C«ng ty, nhng do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn trong
chuyªn ®Ò cßn nhiÒu thiÕu sãt.
1
Em rÊt mong muèn ®îc chØ b¶o ®Ó n©ng cao kiÕn thøc cña m×nh phôc vô
tèt h¬n cho c«ng t¸c thùc tÕ sau nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Sinh viªn
TrÇn H÷u Tu©n
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn
vÒ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
I.ý NGHÜA Vµ TÇM QUAN TRONG CñA VIÖC TËP HîP CHI PHÝ
KINH DOANH Vµ TÝNH GI¸ THµNH S¶N PHÈM.
1.ý nghÜa.
I.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n.
1.1.1.Kh¸i niÖm chi phÝ.
Trong tõ ®iÓn kinh tÕ, ngêi ta ®· ®Þnh nghÜa:”mäi sù tiªu phÝ tÝnh b»ng
tiÒn cña mét xÝ nghiÖp ®îc gäi lµ chi phÝ”. Hay cßn cã thÓ kh¸i kh¸i niÖm râ
2
rµng h¬n, ch¼ng h¹n nh:”chi phÝ lµ mét kh¸i niÖm cña kÕ to¸n. Cã chi phÝ giíi
h¹n trong xÝ nghiÖp, g¾n víi c¸c môc tiªu cña xÝ nghiÖp vµ chi phÝ ngoµi xÝ
nghiÖp, cã c¬ së ë c¸c ho¹t ®éng kh¸c hoÆc c¸c nguyªn nh©n kh¸c.
1.1.2.Kh¸i niÖm chi tiªu.
Kosiol, Schuls, Schweitzer, Weber cho r»ng chi tiªu lµ lîng tiÒn mét
doanh nghiÖp ®· tr¶ cho mét ngêi, mét nhãm ngêi hoÆc mét tæ chøc nµo ®ã.
Víi ý nghÜa ®ã chi tiªu lµ sù gi¶m tiÒn thanh to¸n, gi¶m tiÒn sÐc ë ng©n hµng,
bu ®iÖn, t¨ng nî ë c¸c h×nh thøc nî, vay ng¾n h¹n, thay ®æi nî, gi¶m tiÒn
kh¸ch nî.
1.1.3.Kh¸i niÖm vÒ chi phÝ tµi chÝnh.
Chi phÝ tµi chÝnh lµ sù gi¶m tµi s¶n rßng, lµ hao phÝ cña mét thêi kú tÝnh
to¸n ®îc tËp hîp ë kÕ to¸n tµi chÝnh. Nh vËy chi phÝ tµi chÝnh lµ mét ph¹m trï
g¾n liÒn víi chi phÝ vµ chØ xuÊt hiÖn ë bé phËn kÕ to¸n tµi chÝnh.
1.1.4.Kh¸i niÖm chi phÝ kinh doanh.
Hummel ®Þnh nghÜa:Chi phÝ kinh doanh lµ sù hao phÝ vËt phÈm hoÆc dÞch
vô liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra kÕt qu¶ vµ ®¸nh gÝa ®îc. Theo Woehe th×: Chi phÝ
kinh doanh lµ sù hao phÝ xÐt trªn ph¬ng diÖn gi¸ trÞ c¸c vËt phÈm vµ dÞch vô
®Ó s¶n xuÊt ®Ó tiªu thô s¶n phÈm còng nh ®Ó duy tr× n¨ng lùc s¶n xuÊt cÇn
thiÕt ®Ó duy tr× n¨ng lùc vµ tiªu thô s¶n phÈm ®ã.Dï quan niÖm nh thÕ nµo th×
chi chÝ kinh doanh còng mang ba ®Æc trng b¾t buéc:
Ph¶i lµ sù hao phÝ vËt phÈm vµ dÞch vô.
Sù hao phÝ vËt phÈm vµ dÞch vô ph¶i g¾n liÒn vãi kÕt qu¶.
Nh÷ng vËt phÈm vµ dÞch vô hao phÝ ph¶i ®îc ®¸nh gi¸.
Chi phÝ kinh doanh lµ mét ph¹m trï g¾n liÒn vãi chi phÝ tµi chÝnh vµ chØ
xu¸tt hiÖn ë tÝnh chi phÝ kinh doanh.
1.1.5.Quan hÖ gi÷a chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh
Tæng chi phÝ tµi chÝnh cña mét thêi kú
Chi Chi phÝ kinh doanh
phÝ tµi Chi phÝ tµi chÝnh xÝ nghiÖp cña thêi kú kh«ng trïng chi phÝ tµi
chÝnh chÝnh
cña Chi phÝ tµi Chi phÝ Chi phÝ Chi phÝ Chi phÝ
thêi chÝnh xÝ nghiÖp tµi chÝnh tµi chÝnh kinh doanh kinh doanh
kú ë cã tÝnh chÊt dÆc kh¸c cña thêi kh¸c bæ sung
c¸c biÖt ( vÝ dô : kú b»ng ( vÝ dô: (vÝ dô: TiÒn
3
Ngoµi khÊu hao
Kh«ng chi phÝ KhÊu hao c«ng cña
kú cã tÝnh
b×nh qu¶n trÞ cã tÝnh chÊt chñ doanh
lÜnh tÝnh chÊt tµi
thêng cña kú qu¶n trÞ) nghiÖp)
vùc to¸n chÝnh)
ho¹t
Chi phÝ tµi chÝnh trung tÝnh cña kú Toµn bé chi phÝ kinh doanh cña kú
B¶ng: Quan hÖ gi÷a chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh.
1.2. ý nghÜa.
1.2.1.§èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ :
C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ ( c¸c c¬ quan chñ qu¶n, thuÕ quan,
tµi chÝnh, thanh tra,...), c¸c c¬ quan ngiªn cøu, th«ng tÊn b¸o chÝ, c¸c chñ cë
h÷u, c¸c chñ nî, c«ng nh©n viªn chøc doanh nghiÖp,... ®îc gäi lµ ®èi tîng bªn
ngoµi doanh nghiÖp.
C¸c ®èi tîng nµy ®Òu ®øng ngoµi qu¸ tr×nh kinh doanh, cÇn cã c¸c th«ng tin
nh»m môc ®Ých kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ d¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp .§Ó ®¶m b¶o tÝnh kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c ho¹t
®éng kinh doanh nghiÖp th× c¶ néi dung vµ ph¬ng ph¸p tÝnh ®Òu ph¶i thèng
nhÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ níc.
1.2.2.B¶n th©n bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp :
Bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn cã c¸c thèng tin bªn trong cÇn thiÕt
nh lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan träng ®Ó ra quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh
tõ dµi h¹n, ®Õn trung h¹n vµ ng¾n h¹n. Muèn vËy th«ng tin cÊp cho bé m¸y
qu¶n trÞ ph¶i cô thÓ vµ liªn tôc. §èi tîng nµy ®îc quan niÖm lµ dèi tîng bªn
trong cña doanh nghiÖp.Hai ®èi tîng kh¸c nhau, ®øng ë hai gãc ®é kh¸c nhau,
nh»m vµo c¸c môc ®Ých kh¸c nhau nµy tÊt ph¶i cã nhu cÇu vÒ th«ng tin kh«ng
gièng nhau tõ ph¹m vi ph¶n ¸nh, néi dung, thêi gian cung cÊp, chÊt lîng cña
th«ng tin,... §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cÇn – tøc lµ yªu cÇu kh¸ch quan ph¶i h×nh
thµnh hai hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ nh»m phôc vô cho hai ®èi tîng kh¸c nhau
lµ ®ãi tîng bªn ngoµi vµ ®èi tîng bªn trong doanh nghiÖp.
§iÒu kiÖn ®ñ lµ lµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc qu¶n trÞ kinh doanh. Khi
khoa häc qu¶n trÞ cha ph¸t triÓn th× c¸c doanh nghiÖp dï ho¹t ®éng trong c¬
chÕ kinh tÕ nµo còng chØ tån t¹i mét hÖ thèng kÕ to¸n truyÒn thèng duy nhÊt,
thèng nhÊt lµ kÕ to¸n tµi chÝnh.
2.TÇm quan träng.
2.1.T¹o c¬ së cÇn thiÕt ra quyÕt ®Þnh kinh doanh.
4
NhiÖm vô chñ yÕu cña bé m¸y qu¶n trÞ lµ ph¶i ra c¸c quyÕt ®Þnh phï hîp
víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i trêng. §ã lµ c¸c quyÕt ®Þnh rÊt ®a d¹ng tõ dµi h¹n ®Õn
trung h¹n, ng¾n h¹n vµ c¸c quyÕt ®Þnh ®iÒu hµnh ho¹t ®éng hµng ngµy. Muèn
vËy qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ph¶i ®îc tæ chøc ®Ó cung cÊp c¸c tµi liÖu phï
hîp víi yªu c©ï cho viÖc ra tõng lo¹i quyÕt ®Þnh kh¸c nhau.
Ph¶i dùa trªn c¬ së nhu cÇu cô thÓ vÒ th«ng tin cho c¸c lo¹i quyÕt ®Þnh kh¸c
nhau mµ tæ chøc tÝnh to¸n vµ cung cÊp c¸c sè liÖu vÒ chi phÝ kinh doanh phï
hîp. §Ó hoµn thµnh viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt lµm c¬ së cho c¸c
quyÕt ®Þnh kinh doanh, tÝnh chi phÝ kinh doanh kh«ng chØ ph¶i ®îc tiÕn hµnh
kh«ng chØ ë gi¸c ®é tÝnh to¸n c¸c sè liÖu thùc tÕ ®· ph¸t sinh trong qu¸ khø vµ
hiÖn t¹i mµ quan träng h¬n lµ ph¶i ph©n tÝch tÝnh to¸n ®Ó tÝnh to¸n nã trªn gi¸c
®é kÕ ho¹ch.
2.2.Cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng vµ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch gi¸
c¶.
Thø nhÊt, víi nhiÖm vô ho¹ch ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch gi¸ c¶.
NhiÖm vô nµy tuú thuéc vµo c¬ chÕ kinh tÕ cô thÓ. Khoa häc qu¶n trÞ
kinh doanh cµng ph¸t triÓn, c¸c nhµ qu¶n trÞ cµng thèng nhÊt cho r»ng trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng biÓu hiÖn râ rµng nhÊt lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh ph¶i t¹o
lËt th«ng tin lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n díi cña gi¸ c¶.Th«ng tin chi
phÝ kinh doanh cho biÕt trong c¸c ®iÒu kiÖn thÞ trêng x¸c ®Þnh møc gi¸ c¶ tèi
thiÓu lµ bao nhiªu nÕu doanh nghiÖp kh«ng bÞ lç vèn hay víi th«ng tin cña
tÝnh chi phÝ kinh doanh ngêi ta kh«ng x¸c ®Þnh møc gi¸ c¶ co thÓ ®¹t mµ x¸c
®Þnh gi¸ c¶ tèi thiÓu cÇn ®¹t hoÆc kiÓm tra xem liÖu gi¸ c¶ ®· ®a ra ë mét ®¬n
hµnh nµo ®ã cã chÊp nhËn ®îc kh«ng .
Thø hai, nhiÖm vô x¸c ®Þnh giíi h¹n trªn cña gi¸ mua vµo.
§Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn tèi ®a c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ quan t©m ®Õn
chÝnh s¸ch gi¸ c¶ s¶n phÈm hµng hãa b¸n ra mµ cµn ph¶i cã chÝnh s¸ch mua
hµng sao cho gi¶m thiÓu chi phÝ kinh doanh khi sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo.
V× vËy, tÝnh chi phÝ kinh doanh ph¶i cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®a ra
chÝnh s¸ch gi¸ mua ®oãi víi nguyªn vËt liÖu.ChÝnh s¸ch gi¸ mua nguyªn vËt
liÖu lu«n ph¶i g¾n víi chÝnh s¸ch gi¸ c¶ s¶n phÈm b¸n ra vµ ®Òu ph¶i cã th«ng
tin vÒ chi phÝ kinh doanh.
Thø ba, x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh to¸n ®ãi víi c¸c b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm
dë dang vµ c«ng cô tù chÕ.
Trong s¶n xuÊt ho¹t ®éng trao ®æi kÕt qu¶ cña c¸c bé phËn kh¸c nhau
cho nhau: s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm lµ chñ yÕu. C¸c kÕt qu¶ trao ®æi
5
gi÷a c¸c bé phËn nµy ph¶i ®îc d¸nh gi¸ ®Ó lµm c¬ së ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, x¸c
®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bé phËn, kÕ ho¹ch ho¸ s¶n xuÊt còng nh phôc vô cho c¸c
bíc tÝnh to¸n tiÕp theo. ViÖc cung cÊp th«ng tin vÒ chi phÝ kinh doanh s¶n xuÊt
s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm ,c¸c c«nh cô tù chÕ cßn lµ c¬ së ®Ó lùa
chän quyÕt ®Þnh tù s¶n xuÊt hay mua ngoµi ®«i víi mét sè bé phËn, chi tiÕt
s¶n phÈm hay c«ng cô, ®å g¸ l¾p phôc vô s¶n xuÊt,...
§Ó ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh to¸n ®èi víi s¶n phÈm dë dang, b¸n
thµnh phÈm vµ c«ng cô tù chÕ sÏ ph¶i triÓn khai c¶ theo hai híng: tÝnh chi phÝ
kinh doanh theo lo¹i vµ theo ®iÓm.
2.3.KiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶.
KiÓm tra lµ mét chøc n¨ng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ. NhiÕu nhµ
qu¶n trÞ cho r»ng thiÕu kiÓm tra coi nh kh«ng qu¶n trÞ. Song cÇn ph¶i nhÊn
m¹nh: nÕu chØ kiÓm tra chung chung, thiÕu tÝnh cô thÓ; nÕu kh«ng g¾n ®îc kÕt
qu¶ kiÓm tra víi chÕ ®é tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n th× ho¹t ®énh kiÓm tra míi chØ cã
tÝnh chÊt h×nh thøc chø cha cã ý nghÜa!
Doanh nghiÖp cµng lín vµ phøc t¹p bao nhiªu th× cµng cÇn thiÕt ph¶i
kiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ kh«ng chØ cña toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ ph¶i cña
tõng bé phËn cô thÓ trªn d©y truyÒn s¶n xuÊt bÊy nhiªu. TÝnh cÇn thiÕtcña viÖc
kiÓm tra nµy kh«ng chØ ë lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ ë c¶ lÜnh vùc kh¸c nh : mua
hµng, b¸n hµng, qu¶n trÞ vµ c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng kh¸c.
Tµi liÖu tham kh¶o:
GS. TS Ng« §×nh Giao (chñ biªn ) : Qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp c¸c doanh nghiÖp
II. TËp hîp chi phÝ kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
trong doanh nghiÖp.
1. TÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i.
1.1.Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh.
1.1.1.ChÝ phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng.
Chi phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng bao g«m mäi chi phÝ kinh doanh
liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn viÖc sö dông lao ®éng. §ã lµ chi phÝ
kinh doanh g¾n víi c«ng viÖc tuyÓn dông lao ®éng, ®µo t¹o, båi dìng nghÒ
nghiÖp, tr¶ l¬ng tr¶ thëng cho ngêi lao ®éng, tr¶ b¶o hiÓm c¸c lo¹i theo luËt
®Þnh, chi phÝ kinh doanh cho nhµ ¨n, nhµ trÎ, thÓ thao, quµ tÆng trong c¸c dÞp
lÔ héi, chi phÝ kinh doanh sa th¶i lao ®éng,...
1.1.2.Chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu.
6
Chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu bao gåm toµn bé hao phÝ c¸c
lo¹i nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, vµ c¸c n¨ng lîng cÇn thiÕt cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm.
1.1.3.Chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chinh.
Thø nhÊt, chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ
c¸c tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín vµ sö dông l©u bÒn.HiÖn nay níc ta quy ®Þnh nh÷ng
tµi s¶n cã gi¸ trÞ tõ 5 triÖu ®ång trë lªn vµ cã thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë
lªn. Qóa tr×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh hao mßn dÇn theo thêi gian. TÝnh to¸n
®Ó bï ®¾p qu¸ tr×nh gi¶m dÇn gi¸ trÞ hao mßn ®ã ®îc gäi lµ khÊu hao. Chi phÝ
kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ chi phÝ kinh doanh dîc tÝnh to¸n phï
hîp víi thùc tÕ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh vµ chØ ®îc tËp hîp trong tÝnh chi phi
kinh doanh.
Thø hai, tiÒn tr¶ l·i vèn s¶n xuÊt kinh doanh. TÝnh chÊt tiÒn ®Î ra tiÒn ®ßi
hái ph¶i tra vèn cho mäi nguèn vèn kh«ng ph©n biÖt nguån v«n.V× vËy, viÖc
tÝnh l·i cho toµn bé vèn s¶n xuÊt kinh doanh cÇn thiÕt trong tÝnh chi phÝ kinh
doanh lµ hoµn toµn hiÓn nhiªn.
Thø ba, thiÖt h¹i rñi ro bÊt tr¾c. Trong kinh doanh do nhiÒu nguyªn nh©n
kh¸c nhau dÉn ®Õn rui ro, bÊt tr¾c g©y ra nh÷ng thiªt h¹i nhÊt ®Þnh. Trong ®ã
c¸c rñi ro, bÊt tr¾c chung lµ c¸c rñi ro x¶y ra ë ph¹m vi lín g©y ra c¸c thiÖt h¹i
nÆng lÒ nh : lò lôt, h¹n h¸n,... Do c¸c thiÖt h¹i nµy ®îc bï ®¾p b¨ng lîi nhuËn
nªn nã kh«ng mang b¶n chÊt cña chi phÝ vµ kh«ng ph¶i lµ chi phÝ kinh doanh.
C¸c thiÖt h¹i rñi ro ®¬n lÎ thêng diÔn ra ë quy m« nhá, ph¹m vi hÑp cµ do
chñ quan g©y ra, g¾n víi tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n vµ cã thÓ dù b¸o tríc ®îc. Cã
thÓ xÈy ra mét trong hai trêng hîp sau :
Mét lµ, nÕu doanh nghiÖp mua b¶o hiÓm th× kho¶n tiÒn mua b¶o hiÓm sÏ
thuéc chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi.
Hai lµ nÕu doanh ngiÑp kh«ng mua bao hiÓm th× khi s¶y ra thiÖt h¹i sÏ
thuéc lo¹i chi phÝ kinh doanh thiÖt h¹i, rñi ro.
Ngoµi ra, cßn mét sè chi phÝ kinh doanh còng ®îc kÓ vµo lo¹i nµy nh chi
phÝ kinh doanh thuª mîn tµi s¶n, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp nhá.
1.1.4.Chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi vµ c¸c kho¶n ph¶i nép.
Chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi gåm mäi chi phÝ kinh doanh cho
c¸c dÞchvô thuª ngoµi : söa ch÷a tµi s¶n, ®iÖn tho¹i, bu chÝnh, vÖ sinh m«i tr-
êng,...
Chi phÝ kinh doanh c¸c kho¶n ph¶i nép gåm c¸c kho¶n thuÕ còng nh c¸c
kho¶n ®ãng gãp cho c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn.
7
1.2.Ph¬ng ph¸p tËp hîp tõng lo¹i chi phÝ kinh doanh.
1.2.1.TËp hîp chi phÝ kinh doanh sö dông lao ®éng.
Thø nhÊt, tËp hîp tiÒn l¬ng, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n b¶o hiÓm theo luËt
®Þnh.
TiÒn l¬ng, tiÒn thëng ®îc tËp hîp tõ b¶ng ph©n phèi tiÒn thëng. ViÖc tËp
hîp bé phËn tiÒn l¬ng ®îc thùc hiÖn tuú theo h×nh thøc tr¶ l¬ng cô thÓ: nÕu tr¶
l¬ng theo thêi gian sÏ tËp hîp l¬ng theo thêi gian c¨n cø vµo b¶ng chÊm
c«ng.NÕu tr¶ l¬ng s¶n phÈm sÏ c¨n cø vµo phiÕu x¸c nhËn s¶n phÈmhoÆc c«ng
viÖc hoµn thµnh hoÆc c«ng viÖc giao kho¸n ®Ó thanh to¸n l¬ng s¶n phÈm phï
hîp víi møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc cña tõng bé phËn c¸ nh©n ®· tËp hîp.
TiÒn thëng cã tÝnh chÊt l¬ng lu«n ®îc theo dâi trong b¶ng l¬ng vµ ®îc tËp hîp
b×nh thêng; thanh to¸n tiÒn thëng cßn dùa vµo b¶ng thanh to¸n tiÒn thëng.
Ngoµi ra nÕu tæ chøc lµm thªm giê, viÖc tËp hîp tiÒn l¬ng lµm thªm giê ph¶i
c¨n cø vµo phiÕu b¸o lµm thªm giê.
Bé phËn tiÒn l¬ng tr¶ cho thêi gian nghØ phÐp, nghØ lÔ, nghØ èm cã ®Æc tr-
ng c¬ b¶n lµ kh«ng g¾n víi kÕt qu¶ t¹o ra vµ kh«ng diÔn ra ®Òu ®Æn trong n¨m.
V× vËy, ®Ó ®¬n gi¶n cã thÓ sö dônh ph¬ng ph¸p íc tÝnh b×nh qu©n theo sè kÕ
ho¹ch cho 11 th¸ng ®Çu vµ ph©n bæ toµn bé phÇn thùc tÕ cßn l¹i cho th¸ng 12:
NÕu cã QTLKH/n¨m - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ èm ®au kÕ ho¹ch n¨m.
QTLTT/n¨m - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ, èm ®au thùc tÕ c¶ n¨m.
QTLTT/th¸ng - Quü l¬ng tr¶ cho nghØ phÐp, lÔ, èm ®au thùc tÕ hµng th¸ng sÏ
x¸c ®Þnh ®îc tiÒn l¬ng nghØ phÐp, nghØ lÔ, nghØ èm ®au hµng th¸ng :
*TÝnh b×nh qu©n mçi th¸ng trong 11 th¸ng ®Çu trong n¨m lµ:
QTLTT/th¸ng = (QTLKH/n¨m)/12.
*TÝnh l¬ng cho nghØ phÐp, nghØ lÔ,... cña th¸ng 12 sÏ lµ:
QTLTT/th¸ng = QTLTT/n¨m - QTLTT/th¸ng
B¶o hiÓm x· héi la kho¶n tiÒn ph¶i nép hµng th¸ng theo luËt ®Þnh. HiÖn
nay b¶o hiÓm x· héi bao gåm hai lo¹i lµ b¶o hiÓm y tÕ vµ b¶o hiÓm x· héi.
Møc ®ãng BHXH b»ng 20% tænh quü tiÒn l¬ng.
Chi phÝ kinh doanh BHXH th¸ng b»ng 20%tæng quü l¬ng th¸ng.Chi phÝ
kinh doanh b¶o hiÓm y tÕ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh.
Thø hai, tËp hîp c¸c kho¶n kh¸c liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn
viÖc sö dông lao ®éng ®îc thùc hiÖn theo chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu:
Chi phÝ kinh doanh cho ho¹t ®éng cña nhµ ¨n, nhµ trÎ, c©u l¹c bé, th
viÖn,...
8
Chi phÝ kinh doanh cho viÖc båi dìng, n©ng cao tay nghÒ cho ngêi lao
®éng ë c¶ ph¹m vi bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp.
Chi phÝ kinh doanh trùc tiÕp cho quµ tÆng sinh nhËt, lÔ kû niÖm,...
Khi tËp hîp chi phÝ kinh doanh vÒ sö dông lao ®éng cÇn t¸ch biÖt gi÷a
hai lo¹i trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp.
1.2.2.TËp hîp chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu.
Tu©n thñ nguyªn t¾c b¶o toµn tµi s¶n vÒ mÆt hiÖn vËt ph¶i thùc hiÖn tËp
hîp chi phÝ kinh doanh sö dông nguyªn vËt liÖu ë hai bíc t¸ch biÖt:
Bíc mét, tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liÖu hao phÝ mçi lo¹i.
Ph¬ng ph¸p thø nhÊt, ghi chÐp liªn tôc.
Dùa vµo c¸c chøng tõ nhËp, xuÊt hµng ngµy ®Ó x¸c ®Þnh sè lîng nguyªn
vËt liÖu hao phÝ mçi lo¹i.
Muèn vËy ph¶i chó ý thiÕt kÕ hÖ thèng chøng tõ xuÊt kho néi bé khoa
häc, chøa ®ùng ®µy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. C¸c th«ng tin cÇn ph¶i ph¶n
¸nh bao gåm :ngµy, th¸ng, lo¹i nguyªn vËt liÖu, sè lîng nguyªn vËt liÖu, ®èi t-
îng sö dông nguyªn vËt liÖu.
Dùa vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho, cuèi mçi kú tÝnh to¸n sÏ tËp hîp ®îc sè
lîng nguyªn vËt liÖu mçi lo¹i cã ph©n biÖt gi÷a g¾n trùc tiÕp víi g¾n gi¸n tiÕp
víi viÖc chÕ biÕn c¸c ®èi tîng cô thÓ.
Ph¬ng ph¸p thø hai, kiÓm kª.
Theo ph¬ng ph¸p nµy viÖc tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liÖu hao phÝ mçi
lo¹i dùa vµo sè liÖu ®Çu kú, nhËp trong kú vµ kiÓm kª cuèi kú theo c«ng thøc:
= + -
Trong ®ã:
- lîng tiªu dïng lo¹i nguyªn vËt liÖu i theo d¬n vÞ tÝnh thÝch hîp.
: lîng lo¹i nguyªn v¹t liÖu i cã ë ®Çu kú theo tµi liÖu kiÓm kª.
: lîng nguyªn vËt liÖu i t¨ng trong kú theo tµi liÖu thèng kª.
: lîng nguyªn vËt liÖu i cßn trong kho cuèi kú.
Ph¬ng ph¸p thø ba, tÝnh ngîc quy tr×nh s¶n xuÊt.
Ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i tËp hîp sè lîng nguyªn vËt liªu hao phÝ mçi
lo¹i tõ bíc c«ng viÖc cuèi cïng ®Õn bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn. Nã kh«ng cho
9
phÐp tÝnh sè lîng hao phÝ thùc tÕ mµ ph¶i íc lîng theo ®Þnh møc tiªu dïng
nguyªn vËt liÖu t¹i mçi bíc c«ng viÖc:
10
= .
Trong ®ã:
: Sè lîng lo¹i s¶n phÈm j ®îc s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu i.
: §Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu i ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm j.
Sau ®ã, tËp hîp theo tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu tõ bíc c«ng viÖc ®Çu tiªn
®Õn bíc c«ng viÖc cuèi cïng.
Bíc hai, ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu hao phÝ.
§¸nh gi¸ gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu hao phÝ ph¶i theo nguyªn t¾c b¶o toµn tµi
s¶n vÒ mÆt hiÖn vËt. Muèn vËy, cã thÓ sö dông gi¸ mua vµo, gi¸ mua l¹i, gi¸
cËp nhËt vµ gi¸ tÝnh to¸n ®Ó ®¸nh gia.
§¬n gi¶n nhÊt lµ sö dông gi¸ c¶ tÝnh to¸n. NÕu gi¸ c¶ tÝnh to¸n ®· ®îc
c©n nh¾c cÈn thËn trªn cã së chó ý ®Õn c¸c nh©n tè x¶y ra trong t¬ng lai th× sÏ
kh¸ s¸t hîp víi thùc tÕ sÏ diÔn ra. Sö dông gi¸ nµy cã lîi thÕ rÊt lín lµ lo¹i bá
®îc viÖc lùa chän thêi ®iÓm d¸nh gi¸ qu¸ cô thÓ, lµm gi¶m
khèi lîng tÝnh to¸n vµ ®· lo¹i bá ®îc c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn khái yÕu tè gi¸ c¶.
§¸nh gi¸ ®îc tiÕn hµnh riªng cho nguyªn vËt liÖu sö dông trùc tiÕp vµ gi¸n
tiÕp theo c«ng thøc:
= .
Trong ®ã:
: CPKD lo¹i nguyªn vËt liÖu i.
: Lîng tiªu dïng lo¹i nguyªn vËt liÖu i.
: §¬n gi¸ nguyªn vËt liÖu i ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸.
1.2.3. TËp hîp chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chÝnh.
Thø nhÊt, tËp hîp chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
Ph¬ng ph¸p thø nhÊt, khÊu hao bËc nhÊt.
§©y lµ ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n, ®· quen thuéc trong h¹ch to¸n gi¸ thµnh.
Nguyªn t¾c lµ tÝnh møc khÊu hao ®Òu nhau cho c¸c thêi kú trong suèt thêi
gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh.
Tõ ®ã cã:
11
Trong ®ã :
CPKDKH n¨m : chi phÝ kinh doanh khÊu hao hµng n¨m
Gtscd : Gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh theo gÝa mua l¹i
CPKDTL : Chi phÝ kinh doanh thanh lý
GTH : Gi¸ trÞ thu håi sau thanh lý
n : Sè n¨m sö dông theo kÕ ho¹ch
víi CPKDKHth¸ng chi phÝ kinh doanh khÊu hao hµng th¸ng
Ph¬ng ph¸p thø hai; khÊu hao gi¶m dÇn.
Nguyªn lý cña ph¬ng ph¸p nµy lµ tÝnh møc khÊu hao ë thêi kú ®Çu sö
dông cao nhÊt sau ®ã gi¶m dµn theo thêi gian sö dông cho ®Õn khi ®µo th¶i
thiÕt bÞ:
C¸ch thø nhÊt, gi÷ tû lÖ khÊu hao kh«ng ®æi.
X¸c ®Þnh tû lÖ khÊu hao theo c«ng thøc:
Trong ®ã:
p : tû lÖ khÊu hao hµng n¨m(%).
n : sè n¨m sö dông thiÕt bÞ theo kÕ ho¹ch.
Tõ ®ã x¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh hµng n¨m theo c«ng thøc:
Trong ®ã :
GKH-n¾m : GÝa trÞ tµi s¶n cè ®Þnh khÊu hao hµng n¨m.
C¸ch thø hai, gi÷ gi¸ trÞ tÝnh khÊu hao n¨m kh«ng ®æi:
GÝa trÞ tµi s¶n cè ®Þnh lµ c¬ së tÝnh khÊu hao hµng n¨m:
Trong ®ã : N= 1+2+3+4+...+n
Trong ®ã : GTSCD- gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕt bÞ cÇn tÝnh khÊu hao theo gi¸ mua
l¹i.
GKH n¨m : gi¸ trÞ tµi s¶n thiÕt bÞ cÇn tÝnh khÊu hao hµng n¨m.
N : tæng d·y liªn tiÕp sè n¨m sö dông tµi s¶n thiÕt bÞ.
n : sè n¨m sö dông tµi s¶n thiÕt bÞ theo kÕ ho¹ch.
X¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh hµng n¨m:
12
Víi : TCLsè n¨m sö dông cßn l¹i kÓ tõ thêi ®iÓm b¾t ®Çu sö dông tµi s¶n.
Ph¬ng ph¸p thø ba, khÊu hao theo kÕt qu¶ thùc tÕ.
Cã mét sè tµi s¶n mµ khi sö dông cã thÓ ®iÒu chØnh kh¶ n¨ng ho¹t ®éng
cña chóng ë c¶ hai khÝa c¹nh : t¹o ra tèc ®é ho¹t ®éng rÊt kh¸c nhau vµ tèc dé
®¶m nhiÖm c«ng viÖc còng rÊt kh¸c nhau. C¸c tµi s¶n lo¹i nµy cã tèc ®é hao
mßn phô thuéc chñ yÕu vµo kªt qu¶ ho¹t ®éng mµ nã ®¹t ®îc:
Cã thÓ x¸c ®Þnh chi phÝ kinh doanh theo c«ng thøc sau:
Víi :
KTSCD-Toµn bé kÕt qu¶ tµi s¶n cè ®Þnh íc tÝnh ®îc.
KKH- KÕt qu¶ íc tÝnh ®¹t ®îc cña ky khÊu hao.
Thø hai, tËp hîp tiÒn tr¶ l·i vèn s¶n xuÊt kinh doanh
TÝnh tiÒn tr¶ l·i cho vèn cè ®Þnh theo ph¬ng ph¸p trung b×nh.
Trong ®ã :
TTL- Sè tiÒn l·i ph¶i tr¶ hµng n¨m.
LS- L·i suÊt ®îc x¸c dÞnh tõ l·i suÊt ng©n hµng cña kú tÝnh to¸n.
GTB-GÝa trÞ trung b×nh cña vèn.
GDK-GÝa trÞ vèn cã ë ®Çu kú.
GCK- GÝa trÞ vèn cã ë CUèI Kú.
TÝnh tiÒn tr¶ l·i cña vèn cè ®Þnh theo gi¸ trÞ cßn l¹i cña vèn.
Trong ®ã :
TTL-TiÒn l·i ph¶i tr¶ cho viÖc sö dông vèn cè ®Þnh cña n¨m tÝnh to¸n ;
LS- L·i suÊt ®îc tÝnh dùa vµo l·i xuÊt ng©n hµng cña kú tÝnh to¸n ;
GCL-GÝa trÞ cßn l¹i cña vèn cè ®Þnh ®îc x¸c ®Þnh ë ®Çu kú tÝnh to¸n.
V× vèn lu déng cÇn thiÕt ®îc sö dông cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n nªn tèt nhÊt
lµ ¸p dông ph¬ng ph¸p trung b×nh ®Ó x¸c ®Þnh tiÒn ph¶i tr¶ l·i:
TËp hîp chi phÝ kinh doanh thiÖt h¹i, rñi ro.
13
Ph¶i c¨n cø vµo c¸c chøng tõ, biªn b¶n kiÓm tra, kiÓm kª, ®¸nh gi¸ c¸c
thiÖt h¹i, rØ ro g¾n trùc tiÕp víi tõng ®iÓm g©y ra ®Ó tËp hîp c¸c thiÖt h¹i rñi ro
®ã.
1.2.4.TËp hîp chi phÝ kinh doanh dÞch vô thuª ngoµi vµ c¸c kho¶n nép.
TËp hîp chi phÝ kinh doanh lo¹i nµy dùa trªn c¸c c¬ së c¸c hîp ®ång, c¸c
ho¸ ®¬n chøng tõ thanh to¸n. Khi tËp hîp cÇn chó ý ®Õn tÝnh kh«ng ®ång bé
gi÷a thêi h¹n hoµn thµnh dÞch vô theo hîp ®ång vµ thêi h¹n ph¶i tËp hîp.
Trong c¸c trêng hîp thêi h¹n tÝnh to¸n qu¸ ng¾n ph¶i t×m c¸ch ph©n bæ thao
c¸c tiªu thøc thÝch hîp ®Ó tËp hîp chi phÝ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c.
Trªn c¬ së sè liÖu tËp hîp hoÆc dù kiÕn hµng n¨m ph¶i íc tÝnh cho tõng
kho¶ng thêi gian ng¾n theo con sè b×nh qu©n vÒ thêi gian, hoÆc theo s¶n lîng
thùc tÕ ®¹t ®îc ë tõng th¸ng.
1.3.C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc tËp hîp chi phÝ kinh doanh trong c¸c
doanh nghiÖp.
1.3.1.Lo¹i chi phÝ kinh doanh.
Lo¹i chi phÝ kinh doanh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã ¶nh hëng rÊt s©u
s¾c ®Õn viÖc tÝnh to¸n chi phÝ kinh doanh trong c¸c doanh nghiªp. Trong mét
doanh nghiÖp, cµng nhiÒu lo¹i chi phÝ kinh doanh th× cµng khã kh¨n trong viÖc
tÝnh to¸n chi phÝ vµ nã cã thÓ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc
tèi thiÓu ho¸ chi phÝ kinh doanh trong doanh nghiÖp.
1.3.2.Quy m« cña c«ng ty.
ë viÖt nam hiÖn nay, ®¹i ®a sè lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t déng
trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. V× vËy, quy m« cña doanh nghiÖp lµ lín,
võa hay nhá cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc tÝnh chi phÝ kinh doanh cña doanh
nghiÖp. Quy m« cµng lín, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña c«ng ty cµng nhiÒu thi
ciÖc tËp hîp chi phÝ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cµng phøc t¹p.
1.4.C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt.
1.4.1.Ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh ®ªr tÝnh to¸n vµ sau ®ã tËp hîp chi phÝ
kinh doanh theo lo¹i lµ rËt quan trong. Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ
kinh doanh, c¸c lo¹i chi phÝ kinh doanh chñ yÕu lµ:
Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh
- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
- Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh
- Chi phÝ bÊt thêng
14
Theo yÕu tè chi phÝ:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu
- Chi phÝ nhiªn liÖu ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
trong kú ( Trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).
- Chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n c«ng.
- Chi phÝ vÒ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch
theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng quü l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ cho nh©n c«ng.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ë c¸c bé phËn tÝnh cho tõng thêi kú.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú ( Trî cÊp th«i viÖc, c¸c kho¶n
dù phßng...).
- Theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm\
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung
- Theo chøc n¨ng chi phÝ trong s¶n xuÊt kinh doanh.
- Chi phÝ s¶n
- Chi phÝ tiªu thô s¶n
- Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, hµnh
chÝnh, chi phÝ cho ho¹t ®éng doanh nghiÖp.
- Theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ
- Chi phÝ s¶n xuÊt gåm c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n
xuÊt ra hoÆc mua vµo ®Ó b¸n l¹i
- Chi phÝ thêi kú gåm nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh
trong kú h¹ch to¸n.
Theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn
thµnh.
- BiÕn phÝ lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, tû lÖ so víi c«ng viÖc
hoµn thµnh
15
- §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng c«ng
viÖc hoµn thµnh nhng nÕu tÝnh cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm th× biÕn ®æi nÕu
sè lîng s¶n phÈm thay ®æi
- Mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c:
- Theo quan hÖ víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: Chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n
tiÕp.
- Theo kh¶ n¨ng kiÓm so¸t: Chi phÝ kiÓm so¸t ®îc vµ chi phÝ kh«ng
kiÓm so¸t ®îc.
- Chi phÝ chªnh lÖch lµ chi phÝ cã ®îc do ®em so s¸nh c¸c ph¬ng ¸n kinh
doanh, trong trêng hîp ë ph¬ng ¸n nµy nhng chØ cã mét phÇn hay kh«ng cã ë
ph¬ng ¸n kh¸c.
- Chi phÝ c¬ héi lµ kho¶n lîi nhuËn tiÒm tµng bÞ mÊt ®i khi chän mét ph-
¬ng ¸n kinh doanh nµy ®Ó thay thÕ mét ph¬ng ¸n kinh doanh kh¸c.
- Ngoµi ra, trong qu¶n trÞ ho¹t ®éng doanh nghiÖp, ngêi ta cßn ph©n ra
c¸c chi phÝ thÝch ®¸ng vµ kh«ng thÝch ®¸ng, chi phÝ ch×m...
2. TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1. C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
2.1.1. C¨n cø vµo sè liÖu ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc x¸c ®Þnh tríc khi bíc vµo kinh doanh trªn c¬ së
gÝa thµnh thùc tÕ cña n¨m tríc vµ c¸c ®Þnh møc kinh tÕ-kü thuËt cña ngµnh,c¸c
chi phÝ ®îc Nhµ níc cho phÐp. Nã ®îc lËp ra trªn c¬ së hao phÝ vËt chÊt vµ gi¸
c¶ kÕ ho¹ch kú kinh doanh.
Gi¸ thµnh ®Þnh møc mang ®Æc trng cña gi¸ thµnh kÕ ho¹ch,nhng ®îc x¸c
®Þnh kh«ng ph¶i trªn c¬ së møc kÕ ho¹ch cho c¶ kú kinh doanh mµ trªn c¬ së
møc hiÖn hµnh cho tõng giai ®o¹n trong c¶ kú kinh doanh.
Gi¸ thµnh thùc tÕ ®îc x¸c ®Þnh thêng vµo cuèi kú kinh doanh.Nã còng
bao gåm toµn bé chi phÝ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm,nhng ®îc
lËp ra trªn c¬ së quy m« vµ gi¸ c¶ thùc tÕ cña chi phÝ ®· ph¸t sinh ,kÓ c¶ chi
phÝ do khuyÕt ®iÓm chñ quan cña doanh nghiÖp g©y ra.
2.1.2. Theo ph¹m vi tÝnh to¸n vµ ph¸t sinh chi phÝ:
GÝa thµnh ph©n xëng bao gåm tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp,chi phÝ qu¶n
lý ph©n xëng vµ chi phÝ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ.
Gi¸ thµnh c«ng xëng bao gåm gi¸ thµnh ph©n xëng vµ chi phÝ qu¶ lý
doanh nghiÖp
Gi¸ thµnh toµn bé bao gåm gi¸ thµnh c«ng xëng vµ chi phÝ tiªu thô.
16
2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn chó ý khi x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm:
2.2.1. TÝnh ®óng tÝnh ®ñ chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t
®äng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.Nã lµ c«ng cô quan träng ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,v× vËy ph¶i tæ chøc tÝnh ®óng
,tÝnh ®ñ chi phÝ vµo gi¸ thµnh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
TÝnh ®óng lµ tÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ h¹ch to¸n ®óng néi dung kinh tÕ cña
chi phÝ ®· hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm.
TÝnh ®ñ lµ tÝnh to¸n ®Çy ®ñ mäi hao phÝ ®· bá ra trªn tinh thÇn h¹ch to¸n
kinh doanh thùc sù,lo¹i bá mäi yÕu tè bao cÊp ®Ó tÝnh ®Çy ®ñ ®Çu vµo theo chÕ
®é quy ®Þnh.
2.2.2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× ®èi tîng
tÝnh gÝa thµnh lµ tõng s¶n phÈm ,tõng c«ng viÖc .
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t th× ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tõng lo¹i s¶n phÈm ®· hoµn thµnh theo kho¶n môc vµ
trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh gi¸ thµnh b×nh qu©n cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm.
NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ ®¬n gi¶n th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ
lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi quy tr×nh s¶n xuÊt NÕu quy tr×nh c«ng nghÖ
phøc t¹p th× ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh chØ cã thÓ lµ nöa thµnh phÈm ë tõng giai
®o¹n hoÆc thµnh phÈm ë giai ®o¹n cuèi cïng.
2.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh.
2.3.1. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®¬n gi¶n.
Thø nhÊt, tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n mét bíc.
Theo ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông c«ng thøc ®¬n gi¶n sau:
Trong ®ã :
ZSP : GÝa thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm.
CPKDky : Chi phÝ kihn doanh cña kú tÝnh to¸n.
Qky : S¶n lîng s¶n phÈm trong kú.
C¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p naúu lµ:ph¶i lµ doanh
nghiÖp ®¬n s¶n xuÊt, gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dë dang vµ b¸n thµnh phÈm ph¶i æn
®Þnh.
Thø hai, ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n nhiÒu bíc.
17
Theo ph¬ng ph¸p nµy ph¶i tÝnh to¸n riªng biÖt gi¸ thµnh ë tõng bíc chÕ
biÕn,qu¶n trÞ vµ tiªu thô.
Trong ®ã:
QSX -S¶n lîng thµnh phÈm s¶n xuÊt trong kú.
QTT - S¶n lîng thµnh phÈm tiªu thô trong kú.
CPKDQTDN- Chi phÝ kinh doanh qu¶n trÞ doanh nghiÖp.
CPKDTTSP- Chi phÝ kinh doanh tiªu thô s¶n phÈm.
Muèn ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau: phai cã kÕt
qu¶ tÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®iÓm ë tõng bíc, ë mçi bíc ph¶i cã c¸c kho
trung gian cho s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm.
2.3.2. Ph¬ng ph¸p hÖ sè t¬ng ®¬ng.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt theo
nhãm.
Néi dung c¬ b¶n lµ ph©n nhãm s¶n phÈm vµ x¸c ®Þnh s¶n ph¶m ®iÓn h×nh c¨n
cø vµo tÝnh ch¸t , dÆc ®iÓm kinh tÕ, kü thuËt cña c¸c s¶n phÈm cÇn chÕ t¹o,
x©y dùng hÖ sè t¬ng ®¬ng cho cho c¸c s¶n phÈm kh¸c cña nhãm.
Trªn c¬ së ph©n nhãm s¶n phÈm vµ thiÕt kÕ s¶n phÈm ®iÓn h×nh doanh nghiÖp
quy ®æi mäi s¶n phÈm khacs thµnh läi s¶n phÈm ®iÓn h×nh theo hÖ sè t¬ng ®-
¬ng vµ chØ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo s¶n phÈm ®iÓn h×nh theo ph¬ng ph¸p
thÝch hîp. cóSau ®ã quy ®æi thµnh gi¸ thµnh cho tõng lo¹i cô thÓ trªn c¬ së hÖ
sè t¬ng ®¬ng ®· x¸c ®Þnh.
2.3.3. Ph¬ng ph¸p tÝnh bæ sung.
Qóa tr×nh tÝnh to¸n ®Ó ®a sè liÖu vµo b¶ng tÝnh gi¸ thµnh bao gåm c¸c bíc sau:
Bíc mét,chuyÓn trùc tiÕp chi phÝ kinh doanh trùc tiÕp vµo ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh;
Bíc hai, ph©n bæ chi phÝ kinh doanh cho ®ãi tîng tÝnh gi¸ thµnh ltheo ®¹i lîng
ph©n bbæ thÝch hîp.§©y lµ ph¬ng ph¸p ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn v× tiÕp thu ®îc
kÕt qu¶ ®· x¸c ®Þnh ®îc bíc tÝnh chi pÝ kinh doanh theo ®iÓm, ®ång thêi ph-
¬ng ph¸p nµy cung ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c nhÊt ®Þnh cã thÓ chÊp nhËn ®îc.
2.3.4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong trêng hîp nhËn thÇu x©y dùng theo ®¬n
®Æt hµng. Khi ®ã ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ tõng ®¬n ®Æt hµng, ®èi tîng tÝnh
18
gi¸ thµnh lµ ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh. Kú tÝnh gi¸ thµnh kh«ng cÇn phï hîp
víi kú b¸o c¸o mµ lµ khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, hµng th¸ng CPSX thùc tÕ ph¸t sinh ®îc tËp hîp theo
®¬n ®Æt hµng vµ khi nµo hoµn thµnh c«ng tr×nh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh th× CPSX tËp hîp ®îc còng chÝnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n ®Æt
hµng ®ã.
2.4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
XÐt trªn ph¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn cã rÊt nhiÒu nh©n tè ¶nh hëng
®Õn viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c nh©n tè chñ yÕu
cÇn xem xÐt lµ:
2.4.1. Sè chñng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô ®îc chÕ biÕn.
Trong mét doanh nghiÖp thêng s¶n xuÊt r¸t nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, v× vËy mçi
lo¹i s¶n phÈm thêng cã c¸ch tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau,do ®ã viÖc lùa
chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cho mçi lo¹i s¶n phÈm ph¶i c¨n cø vµo nhiÒu
nh©n tè.
2.4.2. Sè lÜnh vùc chøc n¨ng vµ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt( sè bíc chÕ
t¹o cÇn thiÕt).
HiÖn nay, viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm thêng bao gåm c¸c kho¶n sau:
chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt
chung, chi phÝ tiªu thô s¶n phÈm, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. V× vËy tuú
theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, doanh nghiÞep th¬ng
m¹i,... mµ viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã nh÷ng sù lùa chän nhÊt ®Þnh.
MÆt kh¸c, qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt còng cã nh÷ng ¶nh hëng nhÊt ®Þnh
bÕn viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¼ng h¹n nh, mét
doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, theo kÞp víi sù ph¸t triÓn cña
thÕ gíi. ViÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh sÏ ®¬n gi¶n h¬n, bá qua ®îc
mét sè bíc c«ng viÖc mµ víi quy tr×nh c«ng nghÖ cñ th× ph¶i mÊt nhiÒu thêi
gian h¬n, còng nh ph¶i tèn kÐm h¬n khi tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm.
2.4.3. C¸c ®iÓm chi phÝ ®îc h×nh thµnh trong kinh doanh.
§iÓm chi phÝ lµ bé phËn doanh nghiÖp ®îc giíi h¹n theo chøc n¨ng, giíi h¹n
vÒ mÆt tæ chøc hoÆc theo c¸c tiªu thøc kh¸c, nh»m tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ
kinh doanh chung, kÕ ho¹ch ho¸ vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña mçi
diÓm chi phÝ cung nh t¹o c¬ së ®Ó ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng tÝnh chi phÝ kinh
doanh kh«ng ®Çy ®ñ.§©y còng lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p tÝnh chi phÝ
19
kinh doanh theo ®iÓm, v× vËy nã còng ¶nh hëng ®Õn ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
cña s¶n phÈm.
2.4.4. C¸ch thøc tËp hîp c¸c lo¹i chi phÝ kinh doanh :
Trong ®ã ®Æc biÖt chó ý ®Õn: vÊn ®Ò x¸c ®Þnh lîng s¶n phÈm dë dang trªn
d©y truyÒn s¶n xuÊt, vÊn ®Ò t¸ch gi÷a tÝnh chi phÝ kinh doanh trùc tiÕp vµ tÝnh
chi phÝ kinh doanh gi¸n tiÕp, c¸ch thøc ph©n bæ chi phÝ kinh doanh cho c¸c
®èi tîng ph©n bæ.
2.5. C¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt.
2.5.1. Ph©n lo¹i chñng lo¹i s¶n phÈm.
Ph¶i ph©n lo¹i chñng lo¹i s¶n phÈm ra thµnh tõng lo¹i riªng biÖt sau ®ã
tÝnh chi phÝ kinh doanh cho tõng lo¹i vµ tËp hîp chi phÝ kinh doanh ®Ó tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm.ViÖc ph©n lo¹i ph¶i c¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ- kü thuËt
cña thõng lo¹i s¶n phÈm ®Ó ph©n lo¹i cho phï hîp víi t×nh h×nh tÝnh to¸n gi¸
thµnh cña tõng s¶n phÈm.
2.5.2. Ph©n lo¹i chøc n¨ng vµ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xu©t s¶n phÈm.
§Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c ®Ó thuËn tiÖn cho
viÖc ra quyÕt ®Þnh gi¸ c¶, th× ph¶i ph©n lo¹i chøc n¨ng vµ qu¸ tr×nh c«ng nghÖ
s¶n xuÊt s¶n ph©m ra thµnh tõng lo¹i riªng biÖt c¨n cø vµo c¸c chØ tiªu kinh tÕ
– kü thuËtcña qu¸ tr×nh c«ng nghÖ.Cã thÓ cã nh÷ng c¸ch ph©n lo¹i sau:lÜnh
vùc chung, lÜnh vùc vËt t, lÜnh vùc s¶n xuÊt, lÜnh vùc tiªu thô,...
III. Kinh nghiÖm cña mét sè ®¬n vÞ trong viÖc tËp hîp chi
phÝ kinh doanh vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty §Çu T - X©y L¾p
- Th¬ng m¹i Hµ Néi.
C«ng ty ®Çu t x©y l¾p th¬ng m¹i Hµ Néi tiÒn th©n tríc ®©y lµ c«ng ty söa
ch÷a nhµ cöa th¬ng nghiÖp ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 569/Q§-UB ngµy
30/9/1970 cña UBND Thµnh phè Hµ Néi, trªn c¬ së s¸t nhËp ba ®¬n vÞ : XÝ
nghiÖp söa ch÷a nhµ cöa cña së l¬ng thùc, §éi x©y dùng ¨n uèng vµ §éi c«ng
tr×nh 12 cña Së th¬ng nghiÖp. Phßng tµi chÝnh kÕ to¸n ®îc thµnh lËp víi chøc
n¨ng chñ yÕu : tham mu gióp viÖc gi¸m ®èc ®Ó ®iÒu hµnh, qu¶n lý c¸c ho¹t
®éng, tÝnh to¸n kinh tÕ, kiÓm tra viÖc sö dông tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn nh»m b¶o
®¶m quyÕn chñ ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chñ tµi chÝnh cña c«ng ty .
2. Kinh nghiÖm cña c«ng ty.
C«ng ty ®· cã bÒ dµy kinh nghiÖm trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña c«ng ty, víi bÒ dµy lÞch sö cña c«ng ty, c«ng ty ®· cã ph¬ng ph¸p tËp hîp
chi phÝ kinh doanh cña riªng m×nh, ®ã lµ ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i chi phÝ kinh
doanh theo lo¹i vµ sau ®ã tËp hîp chi phÝ kinh doanh theo c¸ch thøc ®· ph©n
20