Thực trạng và một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp sản xuất
- 22 trang
- file: .doc
đang tải dữ liệu....
Tài liệu bị giới hạn, để xem hết nội dung vui lòng tải về máy tính.
Tải xuống - 22 trangNội dung text: Thực trạng và một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp sản xuất
Lêi më ®Çu
Ngµy nay, ®Êt níc ta ®ang vËn hµnh nÒn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ trêng.
C¹nh tranh khèc liÖt ®ßi hái c¸c chñ thÓ kinh thÕ ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn
m×nh ®Ó v¬n lªn. Muèn vËy c¸c chñ doanh nghiÖp ph¶i quan t©m chó ý ®Õn mäi
mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc x©y dùng cho m×nh mét chiÕn lîc
s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. ChÝnh s¸ch gi¸
c¶ lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong chiÕn lîc kinh doanh ®ã, nã t¹o ra mét sù
hÊp dÉn riªng thu hót kh¸ch hµng. ChÝnh v× vËy, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp. §©y lµ b-
íc tËp hîp sè liÖu ®Çu tiªn cung cÊp th«ng tin cho ban l·nh ®¹o ra nh÷ng quyÕt
®Þnh s¸ng suèt vÒ sau.
§©y còng chÝnh lµ lý do em chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm” Trªn c¬ së nghiªn cøu lý luËn vµ ®¸nh gi¸
thùc tr¹ng, em mong r»ng th«ng qua chuyªn ®Ò nµy em cã thÓ ®ãng gãp ý kiÕn
bÐ nhá cña m×nh trong viÖc hoµn thiÖn vÊn ®Ò ®· nªu.
Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung chuyªn ®Ò gåm hai phÇn c¬ b¶n :
PhÇn I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
PhÇn II : Thùc tr¹ng vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
Nh©n ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy NguyÔn ViÕt TiÕn ®· nhiÖt t×nh gi¶ng
d¹y, híng dÉn chØ b¶o cho em hoµn thµnh bµi viÕt. MÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng nh-
ng bµi viÕt cña em ch¾c h¼n cßn nhiÒu h¹n chÕ do tr×nh ®é kiÕn thøc cßn h¹n
chÕ. Em rÊt mong ®îc c¸c thÇy c« ch©m chíc, bá qua.
1
PhÇn I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
I. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1.Chi phÝ s¶n xuÊt
1.1. Kh¸i niÖm
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ
lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh (th¸ng, n¨m, quý).
Nãi c¸ch kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé chi phÝ mµ
doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét k× ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ
tiªu thô thµnh phÈm. Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù dÞch chuyÓn vèn - chuyÓn
dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ (s¶n phÈm, lao vô,
dÞch vô) Tæng sè c¸c kho¶n chi trong mét k× cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé
gi¸ trÞ tµi s¶n hao phÝ hoÆc ®· tiªu dïng hÕt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
tÝnh vµo k× h¹ch to¸n.
1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh cã thÓ ®îc ph©n thµnh nhiÒu lo¹i theo nh÷ng
tiªu thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo môc ®Ých vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý.
Tuy nhiªn vÒ mÆt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt thêng ®îc ph©n theo c¸c tiªu thøc
sau:
1.1.1 Ph©n theo yÕu tè chi phÝ
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam toµn bé chi phÝ ®îc chia lµm 7 yÕu
tè sau :
+YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu
chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô …sö dông vµo
s¶n xuÊt kinh doanh.
+ YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
trong k× ( trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi )
+ YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l¬ng
+ YÕu tè b¶o hiÓm x· héi , b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tØ
lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
+ YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh ph¶i trÝch
+YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua
ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt - kinh doanh
+YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh
trong k×.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cung cÊp th«ng tin vÒ chi phÝ mét c¸ch cô thÓ phôc vô
cho viÖc x©y dùng & ph©n tÝch ®Þnh møc vèn lu ®éng, viÖc lËp, kiÓm tra vµ ph©n
tÝch dù to¸n chi phÝ
1.1.2 Ph©n theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm
C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ
cho tõng ®èi tîng. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm 5
kho¶n môc chi phÝ sau :
2
-Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ nguyªn vËt
liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay
thùc hiÖn lao vô, dÞch vô
-Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: gåm tiÒn l¬ng, phô cÊp l¬ng vµ c¸c kho¶n
trÝch cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ nhÊt ®Þnh.
-Chi phÝ s¶n xuÊt chung : lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x-
ëng s¶n xuÊt (trõ chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp)
1.1.3 Ph©n theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ
Theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chia
thµnh chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ thêi k×. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ chi phÝ g¾n liÒn
víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua, cßn chi phÝ thêi k× lµ nh÷ng chi
phÝ lµm gi¶m lîi tøc trong mét thêi k× nµo ®ã, nã kh«ng ph¶i lµ mét phÇn s¶n
phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua nªn ®îc xem lµ c¸c phÝ tæn, cÇn ®îc khÊu
trõ ra tõ lîi nhuËn cña thêi k× mµ chóng ph¸t sinh.
C¸ch ph©n lo¹i nµy phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh
møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh
thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh
1.1.4 Ph©n theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn
thµnh :
Theo c¸ch nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ
- BiÕn phÝ lµ nh÷ng thay ®æi vÒ tæng sè vÒ tØ lÖ so víi khèi lîng c«ng viÖc
hoµn thµnh, ch¼ng h¹n chi phÝ nguyªn liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp …
- §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng c«ng
viÖc hoµn thµnh, ch¼ng h¹n chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ thuª
mÆt b»ng, ph¬ng tiÖn kinh doanh
C¸c chi phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, th× l¹i biÕn ®æi nÕu sè l-
îng s¶n phÈm thay ®æi.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc xem xÐt c¸ch øng xö chi phÝ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ trong b¸o c¸o bé phËn ®Ó ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Æc biÖt
3
1.1.5.Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh
-Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh :bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n
xuÊt, tiªu thô vµ qu¶n lý hµnh chÝnh, qu¶n trÞ kinh doanh
-Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh: bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t
®éng vÒ vèn vµ ®Çu t tµi chÝnh
-Chi phÝ bÊt thêng: bao gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi dù kiÕn cã thÓ do chñ
quan hoÆc kh¸ch quan mang l¹i
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®îc chÝnh x¸c, phôc vô
cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh chi phÝ & kÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng kinh
doanh ®óng ®¾n, lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nhanh chãng, kÞp thêi
1.1.6.Theo chøc n¨ng trong s¶n xuÊt kinh doanh
-Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt: bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh
liªn quan ®Õn viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô trong
ph¹m vi ph©n xëng
-Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh, hµnh chÝnh vµ nh÷ng chi phÝ chung liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng xëng, gi¸ thµnh
toµn bé, x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng tån kho, ph©n biÖt ®îc chi phÝ theo tõng chøc
n¨ng, còng nh lµ c¨n cø ®Ó kiÓm so¸t vµ qu¶n lý chi phÝ
2.TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
2.1 §èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ c¨n cø x¸c ®Þnh
§èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh vÒ ®Þa ®iÓm
ph¸t sinh mµ c¸c chi phÝ ®îc tËp hîp theo ®ã.§Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
chÝnh x¸c vµ kÞp thêi cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc néi dung vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
.ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng chi phÝ ë ®©y chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi
phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ
-N¬i ph¸t sinh chi phÝ bao gåm :
+Ph©n xëng, tæ ®éi, nhãm s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh nghiÖp
+Giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc toµn bé c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm
- N¬i chÞu chi phÝ bao gåm
+ Tõng s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng hay h¹ng môc c«ng tr×nh
+ Nhãm s¶n phÈm
+Chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm
X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi t×nh h×nh
ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®¸p øng ®îc yªu
cÇu qu¶n lÝ chi phÝ cña doanh nghiÖp míi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tæ chøc tèt c«ng viÖc
kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo c¸c yÕu tè sau :
4
2.1.1 C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ
Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ
lµ toµn bé s¶n phÈm hay toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, hoÆc cã thÓ lµ nhãm s¶n
phÈm
Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ
lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn ph©n xëng s¶n xuÊt hoÆc
nhãm chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm …
2.1.2 C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt
-Víi lo¹i h×nh ®¬n chiÕc : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ theo tõng bé phËn, tõng
s¶n phÈm
-Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ
c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt
-Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt cã khèi lîng lín : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ theo toµn
bé khèi lîng s¶n phÈm
2.1.3 C¨n cø vµo yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý vµ c¸c ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt
cña doanh nghiÖp
-Víi tr×nh ®é cao : chi tiÕt ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c gãc ®é
kh¸c nhau
-Víi tr×nh ®é thÊp : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ
thu hÑp l¹i
2.1.4. C¨n cø vµo tÝnh chÊt s¶n phÈm
-Víi s¶n phÈm cã tÝnh chÊt thêng xuyªn liªn tôc : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
lµ nhãm s¶n phÈm
-Víi s¶n phÈm cã tr×nh ®é ®éc ®¸o, c¸ biÖt : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt lµ tõng s¶n phÈm
2.1.5 C¨n cø vµo ®Þa ®iÓm, ph¸t sinh chi phÝ, vµo môc ®Ých, c«ng dông cña
chi phÝ, tõ yªu cÇu cña viÖc tÝnh gi¸ s¶n phÈm x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
2.2 Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
2.2.1 Kh¸i niÖm
Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c
ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong
ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ
2.2.2 C¸c ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt gåm cã
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng ph-
¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®èi tîng
h¹ch to¸n chi phÝ.
- TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng viÖc (hay ®èi tîng ph¸t sinh chi phÝ)
Theo ph¬ng ph¸p nµy, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh theo
tõng lo¹i s¶n phÈm, tõng lo¹i c«ng viÖc, tõng ®¬n ®Æt hµng. Trªn c¬ së ®ã kÕ
to¸n më sæ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t
sinh ®Òu ®îc ph©n lo¹i theo s¶n phÈm, c«ng viÖc, ®¬n ®Æt hµng. Trêng hîp chi
phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kÕ to¸n
dùa vµo mét tiªu chuÈn ph©n bæ cho tõng ®èi tîng vµ ghi vµo sæ t¬ng øng
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh chÝnh x¸c, kÞp thêi gi¸
thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc. Tuy nhiªn, do kh«ng chó ý ®Õn viÖc tËp
hîp chi phÝ theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh nªn ph¬ng ph¸p nµy ®· lµm h¹n chÕ
viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña tõng bé phËn trong doanh nghiÖp hay h¹n chÕ ®Õn
c«ng t¸c h¹ch to¸n néi bé. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông khi doanh nghiÖp cã
mét trong sè c¸c ®Æc ®iÓm sau : s¶n phÈm cã tÝnh ®¬n chiÕc, s¶n phÈm cã gi¸ trÞ
cao, s¶n phÈm cã kÕt cÊu phøc t¹p, s¶n phÈm s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng
-TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo giai ®o¹n c«ng nghÖ
5
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng
cña tõng bé phËn, gióp thóc ®Èy c«ng t¸c h¹ch to¸n néi bé nhng l¹i g©y khã
kh¨n cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ khi mét d©y chuyÒn c«ng
nghÖ chÕ biÕn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi doanh nghiÖp cã mét trong sè c¸c ®iÒu kiÖn
sau: Quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p (cã nhiÒu ph©n xëng), s¶n phÈm cã tÝnh ®¬n
nhÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi lîng lín, gi¸ trÞ thÊp
-TËp hîp chi phÝ theo ®Þnh møc
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm gióp thêng xuyªn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®îc t×nh
h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ nhng ®ßi hái c«ng t¸c lËp ®Þnh møc ph¶i
khoa häc, chÝnh x¸c vµ toµn diÖn
-Ph¬ng ph¸p liªn hîp
§©y lµ ph¬ng ph¸p trong ®ã cã sö dông kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c
nhau ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh»m kh¾c phôc nhîc ®iÓm vµ ph¸t huy u ®iÓm
cña tõng ph¬ng ph¸p. Do vËy tuú tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ cã ph¬ng
ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cho thÝch hîp.
2.3 Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ
Tuú theo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp, tõng ngµnh nghÒ mµ
tr×nh tù cã nh÷ng ®iÓm riªng biÖt, nhng tr×nh tù chung gåm cã c¸c bíc sau:
-Bíc 1 : TËp hîp chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng sö
dông
- Bíc 2 : TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm
cho tõng ®èi tîng sö dông trªn c¬ së khèi lîng vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô phôc
vô
-Bíc 3 : TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm
cã liªn quan
- Bíc 4 : X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× , tÝnh ra trong gi¸ thµnh
vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm
2.4 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
2.4.1 KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (NVLTT)
Chi phÝ NVLTT lµ gi¸ trÞ (tÝnh theo gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng) cña c¸c nguyªn,
nhiªn liÖu tiªu hao trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
- C«ng thøc ph©n bæ chi phÝ NVLTT
* Chi phÝ VL ph©n bæ cho tõng ®èi tîng =Tæng chi phÝ VL cÇn ph©n bæ +
HÖ sè ph©n bæ
*HÖ sè ph©n bæ = Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng
* Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
- Tµi kho¶n sö dông TK621 “ Chi phÝ NVL trùc tiÕp”
+Bªn nî :Gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc
hiÖn lao vô , dÞch vô
+Bªn cã : - Gi¸ trÞ VL xuÊt dïng kh«ng hÕt
- KÕt chuyÓn chi phÝ VL trùc tiÕp
Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d vµ ®îc chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
+ XuÊt kho NVL trùc tiÕp sö dông cho viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm
Nî TK 621 (chi tiÕt theo tõng ®èi tîng )
Cã TK 152: Gi¸ trÞ thùc tÕ xuÊt dïng theo tõng lo¹i
+ Mua NVL ®a th¼ng vµo bé phËn s¶n xuÊt s¶n phÈm
Nî TK 621
6
Nî TK TK 133 (¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ VAT)
Cã TK 331,111,112 : vËt liÖu mua ngoµi
Cã TK 411: nhËn liªn doanh, cÊp ph¸t
Cã TK 154 : VL tù s¶n xuÊt hay thuª gia c«ng
Cã TK 311, 336, 338… VËt liÖu vay mîn
+ Gi¸ trÞ VL xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hay chuyÓn sang k× sau
Nî TK 152 (chi tiÕt vËt liÖu)
Cã TK 621 (chi tiÕt ®èi tîng )
NÕu ®Ó l¹i ë bé phËn s¶n xuÊt ®Ó sö dông kú sau th× ghi sè ©m.
2.4.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (NCTT)
- Chi phÝ NCTT lµ c¸c kho¶n chi ®Ó sö dông lùc lîng lao ®éng trùc tiÕp
trong doanh nghiÖp bao gåm
+TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n cã tÝnh chÊt l¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho
lao ®éng trùc tiÕp
+C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt theo quy chÕ tµi chÝnh mµ
doanh nghiÖp ph¶i g¸nh chÞu(KPC§ 2%, BHXH 15%, BHYT 2%)
+TrÝch tríc tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt theo dù to¸n
- Tµi kho¶n sö dông : TK622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d vµ ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng nh tµi
kho¶n 621
+Bªn nî : Chi phÝ NCTT thùc tÕ ph¸t sinh
+Bªn cã : KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
+TËp hîp chi phÝ NCTT
Nî TK 622 ( chi tiÕt theo tõng ®èi tîng )
Cã TK 334 (3382, 3383, 3384) C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng 19%)
Cã TK 335 : TiÒn l¬ng trÝch tríc
Cã TK 3388 : tiÒn thuª CN bªn ngoµi (nÕu cã)
+ Ph¶n ¸nh kho¶n ghi gi¶m chi phÝ
Nî TK 335
Cã TK 622
+ Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ NCTT sang ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
Nî TK 154
Cã TK 622
2.4.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung (SXC)
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm cã tÝnh phôc vô chung cho quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
- Chi phÝ SXC cã c¸c ®Æc ®iÓm :
+Bao gåm nhiÒu yÕu tè nh : l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, khÊu hao
TSC§
+Khã x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng chÞu chi phÝ trùc tiÕp
+ Mang tÝnh chÊt chi phÝ cè ®Þnh
- Tµi kho¶n sö dông : TK627 “ chi phÝ s¶n xuÊt chung “
Bªn nî : TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung
Bªn cã : - C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ SXC
- KÕt chuyÓn chi phÝ SXC
Tµi kho¶n 627 kh«ng cã sè d vµ ®îc më chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n
7
- Tr×nh tù h¹ch to¸n
+Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
Nî TK 627
Cã TK 334: tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn ph©n xëng
Cã TK 338: trÝch c¸c kho¶n theo l¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn ph©n xëng (9%)
+Chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng chung ( xuÊt tõ kho)
Nî TK 627
Cã TK 152 : gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng
+XuÊt c«ng cô dông cô sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm
*Lo¹i ph©n bæ 1 lÇn
Nî TK 627
Cã TK 153 : gi¸ trÞ c«ng cô, dông cô xuÊt dïng
*Lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn (Cã 2 bót to¸n )
Nî TK 142 hoÆc Nî TK 627
Cã TK 153 Cã TK 142: møc ph©n bæ hµng th¸ng
+TÝnh khÊu hao TSC§ sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt
Nî TK 627
Cã TK 214 : khÊu hao TSC§
Nî TK 009: Sè khÊu hao ®· trÝch
+Khi trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§
Nî TK 627
Cã TK 335 : trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§
+ TÝnh c¸c kho¶n mua ngoµi vµ chi phÝ phôc vô trùc tiÕp s¶n xuÊt
Nî TK 627 : chi phÝ theo gi¸ cha cã thuÕ
Nî TK 133 : ( VAT :theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ )
Cã TK 331, 111, 112 , 141 : Tæng sè tiÒn ph¶i tr¶
+ ThuÕ tµi nguyªn ph¶i nép (nÕu cã)
Nî TK 627
Cã TK 333
+Cuèi k× tÝnh ph©n bæ chi phÝ SXC cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan
Chi phÝ SXC ph©n bæ cho tõng ®èi tîng =
Tæng chi phÝ SXC x Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng
Tæng tiªu thøc ph©n bæ
2.4.4. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm
KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm
®· s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn trªn tµi kho¶n 154
- Tµi kho¶n sö dông : TK154 “ Chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh dë dang “
+Bªn nî : Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong k×
+Bªn cã : -C¸c kho¶n thu ®îc ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
- Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm hoµn thµnh
+ D cuèi k× (bªn nî) : Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
C¸c doanh nghiÖp khi vËn dông TK 154 ph¶i më chi tiÕt TK 154 cho tõng
®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
Cuèi k× tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong k×
+Chi phÝ NVL trùc tiÕp
Nî TK 154
Cã TK 621
8
+ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Nî TK 154
Cã TK 622
+ Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Nî TK 154
Cã TK 627
+Trêng hîp cã c¸c kho¶n thu ®îc ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
Nî TK 152, 111, 112
Cã TK 154
+ KÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
Nî TK 155, 632, 157
Cã TK 154
2.5. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×
Ph¬ng ph¸p nµy h¹ch to¸n c¸c phÇn t¬ng tù nh trêng hîp kª khai thêng
xuyªn, chØ cã ®iÓm kh¸c lµ sö dông TK631 thay cho TK154 ®Ó tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt cïng TK611 ®Ó h¹ch to¸n NVLTT
2.5.1 KÕ to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp
-KÕ to¸n chi phÝ NVLTT ®îc ph¶n ¸nh trªn TL 621. Theo ph¬ng ph¸p
kiÓm kª ®Þnh k× , cuèi k× sau khi kiÓm kª x¸c ®Þnh trÞ gi¸ NVL cßn l¹i, kÕ to¸n
tÝnh vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ NVL ®· sö dông phôc vô cho s¶n xuÊt s¶n phÈm
trong k× vµ ghi :
Nî TK 621
Cã TK 611 : trÞ gi¸ NVL ®· sö dông
KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT sang TK631 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n
phÈm
Nî TK 631
Cã TK 621
2.5.2 KÕ to¸n chi phÝ NCTT ( ph¶n ¸nh trªn TK 622 )
- TËp hîp chi phÝ NCTT (t¬ng tù ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn)
- Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ NCTT sang TK631 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ
cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
Nî TK 631
Cã TK 622
2.5.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
- Tµi kho¶n sö dông : TK 627 ( Chi phÝ SXC )
- TËp hîp chi phÝ SXC ( t¬ng tù ph¬ng ph¸p KKTX )
- Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ SXC ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng liªn quan
Nî TK 631
Cã TK 627
2.5.4 Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Theo ph¬ng ph¸p KK§K viÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
thùc tÕ cña s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn trªn TK 631 “ gi¸ thµnh s¶n xuÊt“
Néi dung tµi kho¶n
+Bªn nî : -Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu k×
-Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k×
+Bªn cã : -Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
- Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
9
- Tµi kho¶n 631 kh«ng cã sè d
-C¸c doanh nghiÖp khi vËn dông TK631 ph¶i më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
- TK 631 chØ ®îc sö dông ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo
ph¬ng ph¸p KK§K
H¹ch to¸n
- §Çu k× : kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt
Nî TK 631
Cã TK 154
-Cuèi k× :
+Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k×
Nî TK 631
Cã TK 621
Nî TK 631
Cã TK 622
Nî TK 631
Cã TK 627
+ KiÓm kª ®¸nh gi¸ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
Nî TK 154
Cã TK 631
+ TÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt trong k×
Nî TK 632
Cã TK 631
II.Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm (GTSP)
GTSP lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao
vô ®· hoµn thµnh
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh lîng
gi¸ trÞ cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· thùc sù chi ra
cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm
nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô
ph¶i ®îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp mµ kh«ng bao gåm nh÷ng chi
phÝ ph¸t sinh trong k× kinh doanh cña doanh nghiÖp
10
2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh
§Ó phôc vô yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng
nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gãc ®é,
nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh nh sau :
2.1 Ph©n theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch :®îc x¸c ®Þnh tríc khi bíc vµo kinh doanh trªn c¬ së
gi¸ thµnh thùc tÕ k× tríc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña k× kÕ ho¹ch
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc :®îc x¸c ®Þnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ
x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt
®Þnh trong k× kÕ ho¹ch ( thêng lµ ngµy ®Çu th¸ng)
- Gi¸ thµnh thùc tÕ : lµ chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh sau khi ®· kÕt thóc qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt dùa trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n
phÈm
2.2 Ph©n theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ
Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, chØ tiªu gi¸ thµnh ®îc chia thµnh gi¸ thµnh
s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng) :lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh
tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm
trong ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt
- Gi¸ thµnh tiªu thô (cßn gäi lµ gi¸ thµnh toµn bé hay gi¸ thµnh ®Çy ®ñ) : lµ
chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n
xuÊt ,tiªu thô s¶n phÈm. Gi¸ thµnh tiªu thô ®îc tÝnh theo c«ng thøc :
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm + Chi
phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp + Chi phÝ b¸n hµng
3. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
3.1 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
VÒ thùc chÊt, x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ viÖc x¸c
®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái phØa tÝnh
gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ. §èi tîng ®ã cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n
kinh tÕ néi bé vµ tiªu thô s¶n phÈm
§Ó ph©n biÖt ®îc ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh ngay c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt (gi¶n ®¬n hay phøc t¹p), vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt (®¬n chiÕc hay
hµng lo¹t), vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý , tæ chøc kinh doanh (cao, thÊp)…
3.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Tuú theo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt , ®Æc ®iÓm cña ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, k× tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n nghiªn
cøu, lùa chän, ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®¶m b¶o tÝnh ®óng,
®ñ ,chÝnh x¸c gi¸ thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
- Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n
®¬n, mçi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¬ng øng víi mçi ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh
Chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo tõng ®èi tîng. Cuèi k× kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh
theo c«ng thøc :
Tæng gi¸ thµnh SP hoµn thµnh = D ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× -
Ph¸t sinh gi¶m + D cuèi k×
Trong ®ã :
* D ®Çu k× lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu k× = D cuèi k× tríc khi chuyÓn
sang
11
* Chi phÝ ph¸t sinh trong k× : gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung
* Ph¸t sinh gi¶m trong k× gåm gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi, tiÒn båi thêng ph¶i
thu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
* D cuèi k×: lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi k× ®îc x¸c ®Þnh qua kiÓm kª
vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang Trong viÖc tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña
s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt, vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i tÝnh ®óng ®îc chi phÝ s¶n xuÊt
dë dang cuèi k× .Chi phÝ s¶n xuÊt DDCK nµy cã thÓ ®îc tÝnh theo nh÷ng ph¬ng
ph¸p kh¸c nhau :
*TÝnh theo s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
Theo ph¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ
s¶n xuÊt trong k× theo møc ®é hoµn thµnh. Do ®ã, khi kiÓm kª võa ph¶i x¸c ®Þnh
®îc sè lîng s¶n phÈm lµm dë, võa ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é hoµn thµnh. Trªn
c¬ së ®ã, quy ®æi s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ra sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng
®¬ng ®Ó tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
C¸ch tÝnh cña ph¬ng ph¸p nµy :
-§èi víi chi phÝ NVL : nÕu bá vµo tõ ®Çu mét lÇn khi bíc vµo s¶n xuÊt th×
s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm lµm dë ®îc tÝnh nh nhau
Chi phÝ lµm dë cuèi k× =
Chi phÝ lµm dë ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SL s¶n phÈm
Sè lîng SP hoµn thµnh trong k× +SLSP lµm dë trong k× lµm dë CK
-§èi víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c bá dÇn theo møc ®é chÕ biÕn s¶n xuÊt SP
(chi phÝ NCTT, chi phÝ SXC) sÏ tÝnh cho SP lµm dë CK theo møc ®é hoµn thµnh
Chi phÝ SP lµm dë cuèi k× =
Chi phÝ lµm dë ®Çu k× +Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SLSP hoµn th
SLSP hoµn thµnh trong k× +SLSP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
*TÝnh theo 50% chi phÝ chÕ biÕn theo c«ng thøc :
Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cha hoµn thµnh
= gi¸ trÞ NVL chÝnh n»m trong SPDD + 50% chi phÝ chÕ biÕn
* TÝnh theo chi phÝ NLTT, hoÆc theo chi phÝ NCTT : gi¸ trÞ SPDD chØ bao
gåm chi phÝ nguyªn liÖu trùc tiÕp hoÆc nh©n c«ng trùc tiÕp
*TÝnh theo chi phÝ ®Þnh møc hoÆc theo kÕ ho¹ch : c¨n cø vµo ®Þnh møc tiªu
hao cho c¸c kh©u, c¸c bíc, c¸c c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm ®Ó
x¸c ®Þnh gi¸ trÞ SPDD
Ngoµi ra, cßn sö dông mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c ®Ó tÝnh gi¸ trÞ SPDD
-Ph¬ng ph¸p hÖ sè
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét lîng lao ®éng, nh-
ng thu ®îc ®ång thêi nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng
cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®îc mµ ph¶i tËp hîp chung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt .Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt, kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy
®æi c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc, råi tõ ®ã, dùa vµo tæng chi phÝ liªn quan
®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ
gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm
* Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc =
Tæng gi¸ thµnh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm
Tæng sè s¶n phÈm gèc (kÓ c¶ quy ®æi )
* Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i =
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ SP gèc x HÖ sè quy ®æi SP tõng lo¹i
* Q0 = ( Qi . Hi (i = 1… n)
12
trong ®ã : Q0 : Tæng sè SP gèc ®· quy ®æi
Qi : Sè lîng SP i ( i = 1..n)
Hi : hÖ sè quy ®æi SP i ( i= 1…n)
* Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c lo¹i s¶n phÈm =
Gi¸ trÞ SP dë dang ®Çu k× + Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k×
- Gi¸ trÞ SP dë dang cuèi k×
- Ph¬ng ph¸p tÝnh theo sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
Theo ph¬ng ph¸p nµy s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ
trong k× theo møc ®é hoµn thµnh. Do ®ã, khi kiÓm kª võa ph¶i x¸c ®Þnh ®îc sè
lîng s¶n phÈm lµm dë, võa ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é hoµn thµnh, trªn c¬ së ®ã
quy ®æi s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ra sè s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng ®Ó tÝnh
chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
+ C¸ch tÝnh
* §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu nÕu bá vµo tõ ®Çu mét lÇn khi bíc vµo
s¶n xuÊt th× s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm lµm dë ®îc tÝnh nh nhau
Chi phÝ SP lµm dë cuèi k× =
Chi phÝ lµm dë ®Çu k× +Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x Sè lîng SL
SL hoµn thµnh trong k× + SL SP lµm dë cuèi k× lµm dë cuèi k×
* §èi víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c bá dÇn theo møc ®é chÕ biÕn s¶n xuÊt
(chi phÝ NCTT, chi phÝ SXC sÏ tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë cuèi k× theo møc ®é
hoµn thµnh)
Chi phÝ s¶n phÈm lµm dë cuèi k× =
Chi phÝ SP lµm dë ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SL SP hoµn thµnh T§
SL SP hoµn thµnh trong k× + SL SP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa
thµnh phÈm
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ
phøc t¹p kiÓu liªn tôc. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn s¶n phÈm tr¶i qua nhiÒu bíc
chÕ biÕn. §èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ tõng bíc, tõng ph©n xëng trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt .§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ nöa thµnh phÈm ë tõng bíc trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt vµ thµnh phÈm hoµn thµnh ë bíc cuèi cïng
Theo ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm ë bíc tr-
íc chuyÓn sang bíc sau ®Ó tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm bíc sau. Cø thÕ tiÕp
tôc cho ®Õn khi tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm hoµn thµnh ë bíc cuèi cïng.
Ta cã c«ng thøc :
ZNTP1 = D§K1 + C1 - DCK1
ZNTP2 = ZNTP1 + D§K2 + C2 - DCK2
….
ZTPn = ZNTP(n-1) + D§Kn + Cn - DCKn
- Ph¬ng ph¸p tû lÖ
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm
chÊt kh¸c nhau nh may mÆc, dÖt kim, ®ãng giÇy, c¬ khÝ chÕ t¹o (dông cô, phô
tïng… ) ®Ó gi¶m bít khèi lîng h¹ch to¸n, kÕt to¸n thêng tiÕn hµnh tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i .C¨n cø vµo tØ lÖ phÝ gi÷a chi phÝ s¶n
xuÊt thùc tÕ víi chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh ra
gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i
* Gi¸ thµnh thùc tÕ ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i =
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®¬n vÞ SP tõng lo¹i x TØ lÖ chi phÝ
Víi : TØ lÖ chi phÝ =
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i SP x 100
13
Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c¸c lo¹i SP
- Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ
Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ mét ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh t¬ng øng víi nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh nh sau :
Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®îc tËp hîp theo tõng ®èi tîng . Cuèi k× kÕ to¸n
ph¶i ph©n bæ chi phÝ cña tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë
dang.
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh =
Chi phÝ giai ®o¹n 1 ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh + … + Chi phÝ giai
®o¹n n ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh ®îc mét hÖ
thèng ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt t¬ng ®èi chÝnh x¸c vµ x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ theo tõng lo¹i chi phÝ ®· ®îc ®Þnh møc
C«ng thøc : Tæng gi¸ thµnh = Tæng gi¸ thµnh ®Þnh møc +/- Chªnh lÖch
do thay ®æi ®Þnh møc +/- Tho¸t ly ®Þnh møc
-Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho doanh nghiÖp cã cïng mét quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt võa thu ®îc s¶n phÈm chÝnh, võa thu ®îc s¶n phÈm phô. §èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh
(Gi¸ thµnh SP chÝnh = D ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh t¨ng - Ph¸t sinh gi¶m -
D cuèi k× - Gi¸ trÞ SP phô
(Gi¸ trÞ SP phô ®îc tÝnh b»ng gi¸ thùc tÕ b¸n trªn thÞ trêng hoÆc theo gi¸ íc
tÝnh )
- Ph¬ng ph¸p liªn hîp
Ph¬ng ph¸p nµy thùc chÊt lµ viÖc vËn dông 2 hay nhiÒu ph¬ng ph¸p ®· nªu
ë trªn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong mét sè lo¹i h×nh doanh
nghiÖp chñ yÕu
4.1 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n
Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n lµ nh÷ng doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét
hoÆc mét sè Ýt mÆt hµng víi sè lîng lín, chu k× s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë
dang kh«ng cã hoÆc kh«ng ®¸ng kÓ nh c¸c doanh nghiÖp khai th¸c than, quÆng,
h¶i s¶n…;c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®éng lùc (®iÖn, n íc, khÝ ®èt). Do sè lîng
mÆt hµng Ýt nªn ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh theo s¶n
phÈm, mçi mÆt hµng s¶n xuÊt ®îc më mét sæ (hoÆc thÎ) h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt. C«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh thêng ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo ph¬ng
ph¸p trùc tiÕp (gi¶n ®¬n) hoÆc ph¬ng ph¸p liªn hîp.
4.2 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng
§èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng
®¬n ®Æt hµng cô thÓ. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng
®¬n ®Æt hµng. Tuú theo tÝnh chÊt vµ sè lîng s¶n phÈm cña tõng ®¬n sÏ ¸p dông
ph¬ng ph¸p thÝch hîp nh ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p hÖ sè, ph¬ng ph¸p
tæng céng chi phÝ hay ph¬ng ph¸p liªn hîp…
§Æc ®iÓm cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ trong c¸c doanh nghiÖp nµy lµ toµn bé
chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®Òu ®îc tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng kh«ng kÓ sè
lîng s¶n phÈm cña ®¬n ®Æt hµng ®ã nhiÒu hay Ýt, quy tr×nh c«ng nghÖ ®¬n gi¶n
hay phøc t¹p
14
ViÖc tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp nµy chØ tiÕn hµnh khi ®¬n ®Æt
hµng hoµn thµnh nªn k× tÝnh gi¸ thµnh thêng kh«ng nhÊt trÝ víi k× b¸o c¸o. §èi
víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®Õn k× b¸o c¸o cha hoµn thµnh th× toµn bé chi phÝ ®·
tËp hîp theo ®¬n ®ã ®Òu ®îc coi lµ s¶n phÈm dë dang cuèi k× chuyÓn k× sau. §èi
víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh th× tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®îc theo ®¬n
®ã chÝnh lµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ®¬n chia cho sè lîng s¶n phÈm trong
®¬n
4.3 Doanh nghiÖp cã tæ chøc bé phËn s¶n xuÊt - kinh doanh phô
S¶n xuÊt phô lµ ngµnh ®îc tæ chøc ra ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt - kinh doanh.
S¶n phÈm, lao vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phô ®îc sö dông phôc vô cho c¸c
nhu cÇu s¶n xuÊt - kinh doanh chÝnh, phÇn cßn l¹i cã thÓ cung cÊp cho bªn
ngoµi.
-Trêng hîp kh«ng cã sù phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt, kinh
doanh phô hoÆc gi¸ trÞ vµ khèi lîng phôc vô kh«ng ®¸ng kÓ : Chi phÝ s¶n xuÊt
sÏ ®îc tËp hîp riªng theo tõng bé phËn, tõng lo¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh
doanh phô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm , lao vô cña tõng bé phËn sÏ ®îc tÝnh theo ph-
¬ng ph¸p trùc tiÕp
- Trêng hîp cã sù phôc vô lÉn nhau ®¸ng kÓ gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt,
kinh doanh phô cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c tÝnh gi¸ thµnh
sau ®©y:
+ Ph¬ng ph¸p ®¹i sè : Lµ ph¬ng ph¸p x©y dùng vµ gi¶i c¸c ph¬ng tr×nh ®¹i
sè ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ,lao vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô c¸c ®èi
tîng
+Ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh ban ®Çu: Theo ph¬ng ph¸p
nµy tríc hÕt ph¶i tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ ban ®Çu cña tõng bé phËn s¶n xuÊt kinh
doanh phô vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phôc vô lÉn nhau gi÷a chóng
+ Ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : Tr×nh tù tÝnh gi¸
thµnh t¬ng tù nh ph¬ng ph¸p trªn chØ kh¸c thay gi¸ thµnh ®¬n vÞ kÕ ho¹ch ®Ó
tÝnh gi¸ trÞ phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt kinh doanh phô. TiÕp
theo x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phôc vô cho c¸c ®èi tîng kh¸c theo gÝ thµnh ®¬n vÞ míi
4.4 Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc
Nh÷ng doanh nghiÖp mµ cã thÓ ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc lµ
nh÷ng doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· ®i vµo s¶n xuÊt æn ®Þnh,
c¸c lo¹i ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt t¬ng ®èi hîp lÝ, chÕ ®é qu¶n lÝ ®Þnh møc ®· ®-
îc kiÖn toµn vµ ®i vµo nÒ nÕp thêng xuyªn, tr×nh ®é tæ chøc vµ nghiÖp vô kÕ
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¬ng ®èi v÷ng vµng vµ c«ng t¸c
h¹ch to¸n ban ®Çu cã nÒ nÕp chÆt chÏ.
Trªn c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao lao ®éng vËt t hiÖn hµnh vµ dù ®o¸n
vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sÏ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña tõng lo¹i
s¶n phÈm. §ång thêi h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi, c¸c chªnh lÖch so víi ®Þnh
møc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ
thùc tÕ ph¸t sinh trong k× thµnh ba lo¹i : Theo ®Þnh møc, chªnh lÖch do thay ®æi
®Þnh møc vµ chªnh lÖch so víi ®Þnh mcs. Tõ ®ã tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thµnh
thùc tÕ cña s¶n phÈm b»ng c¸ch:
Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm = Gi¸ thµnh ®Þnh møc SP +/- Chªnh lÖch do
thay ®æi ®Þnh møc +/- Chªnh lÖch so víi ®Þnh møc
ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ®Þnh møc tiªn
tiÕn ngµy ®Çu k×. ViÖc thay ®æi ®Þnh møc ®îc tiÕn hµnh vµo ngµy ®Çu th¸ng, nÕu
thay ®æi vµo gi÷a th¸ng th× ®Çu th¸ng sau míi ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ thµnh ®Þnh
møc .
4.5 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc (Ph¬ng ¸n
ph©n bíc)
15
§©y lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm bao
gåm nhiÒu bíc nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, mçi bíc t¹o ra mét
lo¹i b¸n thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm ë bíc tríc lµ ®èi tîng chÕ biÕn cña bíc
sau. Trong nh÷ng doanh nghiÖp nµy, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch hîp
nhÊt lµ h¹ch to¸n theo bíc chÕ biÕn .
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thêng lµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕt hîp ph¬ng
ph¸p tæng céng chi phÝ hay hÖ sè (hoÆc tØ lÖ)
+ TÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm
S¬ ®å tr×nh tù h¹ch to¸n :
Chi phÝ NVL + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ thµnh b¸n TP
chÝnh biÕn bíc 1 bíc 1 bíc 1
Gi¸ thµnh b¸n + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ thµnh b¸n TP
TP bíc 1 biÕn bíc 2 bíc 2 bíc 2
….
Gi¸ thµnh b¸n + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Tæng gi¸ thµnh TP
TP bíc (n-1) biÕn bíc n bíc n
+ TÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm
Theo ph¬ng ¸n nµy ,kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm
hoµn thµnh trong tõng giai ®o¹n mµ chØ cÇn tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm hoµn
thµnh b»ng c¸ch tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn
kh¸c trong giai ®o¹n c«ng nghÖ .
16
PhÇn II
Thùc tr¹ng vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
I. Thùc tr¹ng
Trong nh÷ng n¨m võa qua hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam liªn tôc ®îc
c¶i tiÕn vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. §iÒu ®ã gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh
tÕ vµ n¨ng suÊt lao ®éng kÕ to¸n trong toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi riªng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngµy nay, c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh mÏ. ViÖc
x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh s¸ch gi¸ phï hîp lµ mét vÊn ®Ò quan träng kh«ng
thÓ thiÕu víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã, tríc hÕt doanh
nghiÖp ph¶i thùc hiÖn thËt tèt kh©u h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n phÈm vµ gi¸
thµnh s¶n xuÊt. H¹ch to¸n kÕ to¸n ngµy cµng ®îc coi träng bëi thùc tÕ chøng
minh r»ng chØ cã coi träng c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh míi cã thÓ ®a ra nh÷ng
th«ng tin chÝnh x¸c ®Ó cã ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý s¸ng suèt.
Tuy vËy thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ë ViÖt Nam ngoµi nh÷ng u ®iÓm næi
bËt vÉn cßn tån t¹i song song mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh
1.Nh÷ng u ®iÓm
Cã thÓ nãi hÖ thèng tµi kho¶n trong c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë níc
ta ®îc x©y dùng t¬ng ®èi hoµn chØnh vµ khoa häc. §iÒu ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt h¹ch to¸n chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ chi phÝ
s¶n xuÊt ®Ó tõ ®ã tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, hîp lý gãp
phÇn ®em ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh x¸c ®¸ng trong chiÕn lîc kinh doanh ®em l¹i
lîi nhuËn cho doanh nghiÖp
Nh×n chung trong c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ta thÊy : hÖ thèng c¸c
tµi kho¶n TK621, TK622, TK627, TK154 … ®Òu ® îc quy ®Þnh kh¸ chi tiÕt vµ cô
thÓ vÒ ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n. V× thÕ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt trë nªn ®¬n gi¶n vµ thuËn lîi h¬n nhiÒu .
Bªn c¹nh ®ã c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng rÊt phong phó,
dÔ hiÓu ,dÔ ¸p dông víi c¸c trêng hîp cô thÓ. §Æc biÖt mçi ph¬ng ph¸p ®Òu chØ
râ tõng ®èi tîng phï hîp cô thÓ nh : Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ®îc ¸p dông trong
c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, sè lîng hµng Ýt ,s¶n xuÊt
víi khèi lîng lín vµ chu k× s¶n xuÊt ng¾n nh : c¸c nhµ m¸y ®iÖn, níc, c¸c
doanh nghiÖp khai th¸c ( quÆng, than, gç …). ChÝnh v× thÕ mµ c«ng t¸c tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm còng kh«ng qu¸ phøc t¹p
Ngoµi ra ph¶i nãi ®Õn c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n ë c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt ë níc ta ngµy cµng ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ cña m×nh trong c«ng viÖc
t¨ng cêng qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n. Trong nh÷ng n¨m võa qua bé m¸y kÕ to¸n
níc ta t¨ng c¶ vÒ mÆt sè lîng vµ chÊt lîng. XÐt riªng c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
®éi ngò c¸n bé kÕ to¸n cã tr×nh ®é ®¹i häc t¨ng 30% trong 5 n¨m võa qua. §©y
lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng cho sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng bé m¸y kÕ to¸n ViÖt
Nam
17
Ngµy nay, ®Êt níc ta ®ang vËn hµnh nÒn kinh tÕ trong c¬ chÕ thÞ trêng.
C¹nh tranh khèc liÖt ®ßi hái c¸c chñ thÓ kinh thÕ ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn
m×nh ®Ó v¬n lªn. Muèn vËy c¸c chñ doanh nghiÖp ph¶i quan t©m chó ý ®Õn mäi
mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc x©y dùng cho m×nh mét chiÕn lîc
s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng. ChÝnh s¸ch gi¸
c¶ lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong chiÕn lîc kinh doanh ®ã, nã t¹o ra mét sù
hÊp dÉn riªng thu hót kh¸ch hµng. ChÝnh v× vËy, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp. §©y lµ b-
íc tËp hîp sè liÖu ®Çu tiªn cung cÊp th«ng tin cho ban l·nh ®¹o ra nh÷ng quyÕt
®Þnh s¸ng suèt vÒ sau.
§©y còng chÝnh lµ lý do em chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm” Trªn c¬ së nghiªn cøu lý luËn vµ ®¸nh gi¸
thùc tr¹ng, em mong r»ng th«ng qua chuyªn ®Ò nµy em cã thÓ ®ãng gãp ý kiÕn
bÐ nhá cña m×nh trong viÖc hoµn thiÖn vÊn ®Ò ®· nªu.
Ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung chuyªn ®Ò gåm hai phÇn c¬ b¶n :
PhÇn I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
PhÇn II : Thùc tr¹ng vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
Nh©n ®©y, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy NguyÔn ViÕt TiÕn ®· nhiÖt t×nh gi¶ng
d¹y, híng dÉn chØ b¶o cho em hoµn thµnh bµi viÕt. MÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng nh-
ng bµi viÕt cña em ch¾c h¼n cßn nhiÒu h¹n chÕ do tr×nh ®é kiÕn thøc cßn h¹n
chÕ. Em rÊt mong ®îc c¸c thÇy c« ch©m chíc, bá qua.
1
PhÇn I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
I. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1.Chi phÝ s¶n xuÊt
1.1. Kh¸i niÖm
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ
lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cã liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh (th¸ng, n¨m, quý).
Nãi c¸ch kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé chi phÝ mµ
doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét k× ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ
tiªu thô thµnh phÈm. Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù dÞch chuyÓn vèn - chuyÓn
dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ (s¶n phÈm, lao vô,
dÞch vô) Tæng sè c¸c kho¶n chi trong mét k× cña doanh nghiÖp bao gåm toµn bé
gi¸ trÞ tµi s¶n hao phÝ hoÆc ®· tiªu dïng hÕt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
tÝnh vµo k× h¹ch to¸n.
1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh cã thÓ ®îc ph©n thµnh nhiÒu lo¹i theo nh÷ng
tiªu thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo môc ®Ých vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý.
Tuy nhiªn vÒ mÆt h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt thêng ®îc ph©n theo c¸c tiªu thøc
sau:
1.1.1 Ph©n theo yÕu tè chi phÝ
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam toµn bé chi phÝ ®îc chia lµm 7 yÕu
tè sau :
+YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu
chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô …sö dông vµo
s¶n xuÊt kinh doanh.
+ YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
trong k× ( trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi )
+ YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp theo l¬ng
+ YÕu tè b¶o hiÓm x· héi , b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tØ
lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn
+ YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè
®Þnh ph¶i trÝch
+YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua
ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt - kinh doanh
+YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
cha ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh
trong k×.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cung cÊp th«ng tin vÒ chi phÝ mét c¸ch cô thÓ phôc vô
cho viÖc x©y dùng & ph©n tÝch ®Þnh møc vèn lu ®éng, viÖc lËp, kiÓm tra vµ ph©n
tÝch dù to¸n chi phÝ
1.1.2 Ph©n theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm
C¸ch ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ph©n bæ chi phÝ
cho tõng ®èi tîng. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm 5
kho¶n môc chi phÝ sau :
2
-Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ nguyªn vËt
liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu tham gia trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay
thùc hiÖn lao vô, dÞch vô
-Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: gåm tiÒn l¬ng, phô cÊp l¬ng vµ c¸c kho¶n
trÝch cho c¸c quü BHXH, BHYT, KPC§ theo tû lÖ nhÊt ®Þnh.
-Chi phÝ s¶n xuÊt chung : lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x-
ëng s¶n xuÊt (trõ chi phÝ vËt liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp)
1.1.3 Ph©n theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ
Theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc chia
thµnh chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ thêi k×. Chi phÝ s¶n xuÊt lµ chi phÝ g¾n liÒn
víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua, cßn chi phÝ thêi k× lµ nh÷ng chi
phÝ lµm gi¶m lîi tøc trong mét thêi k× nµo ®ã, nã kh«ng ph¶i lµ mét phÇn s¶n
phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua nªn ®îc xem lµ c¸c phÝ tæn, cÇn ®îc khÊu
trõ ra tõ lîi nhuËn cña thêi k× mµ chóng ph¸t sinh.
C¸ch ph©n lo¹i nµy phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh
møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh
thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh
1.1.4 Ph©n theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi lîng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn
thµnh :
Theo c¸ch nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ
- BiÕn phÝ lµ nh÷ng thay ®æi vÒ tæng sè vÒ tØ lÖ so víi khèi lîng c«ng viÖc
hoµn thµnh, ch¼ng h¹n chi phÝ nguyªn liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp …
- §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ tæng sè so víi khèi lîng c«ng
viÖc hoµn thµnh, ch¼ng h¹n chi phÝ vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ thuª
mÆt b»ng, ph¬ng tiÖn kinh doanh
C¸c chi phÝ nµy nÕu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, th× l¹i biÕn ®æi nÕu sè l-
îng s¶n phÈm thay ®æi.
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc xem xÐt c¸ch øng xö chi phÝ vµ x¸c ®Þnh
kÕt qu¶ trong b¸o c¸o bé phËn ®Ó ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Æc biÖt
3
1.1.5.Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh
-Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh :bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n
xuÊt, tiªu thô vµ qu¶n lý hµnh chÝnh, qu¶n trÞ kinh doanh
-Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh: bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t
®éng vÒ vèn vµ ®Çu t tµi chÝnh
-Chi phÝ bÊt thêng: bao gåm nh÷ng chi phÝ ngoµi dù kiÕn cã thÓ do chñ
quan hoÆc kh¸ch quan mang l¹i
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc ph©n ®Þnh chi phÝ ®îc chÝnh x¸c, phôc vô
cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh, x¸c ®Þnh chi phÝ & kÕt qu¶ cña tõng ho¹t ®éng kinh
doanh ®óng ®¾n, lËp b¸o c¸o tµi chÝnh nhanh chãng, kÞp thêi
1.1.6.Theo chøc n¨ng trong s¶n xuÊt kinh doanh
-Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt: bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh
liªn quan ®Õn viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô trong
ph¹m vi ph©n xëng
-Chi phÝ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý: bao gåm nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh, hµnh chÝnh vµ nh÷ng chi phÝ chung liªn quan ®Õn
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng xëng, gi¸ thµnh
toµn bé, x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng tån kho, ph©n biÖt ®îc chi phÝ theo tõng chøc
n¨ng, còng nh lµ c¨n cø ®Ó kiÓm so¸t vµ qu¶n lý chi phÝ
2.TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
2.1 §èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ c¨n cø x¸c ®Þnh
§èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh vÒ ®Þa ®iÓm
ph¸t sinh mµ c¸c chi phÝ ®îc tËp hîp theo ®ã.§Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt
chÝnh x¸c vµ kÞp thêi cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc néi dung vµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
.ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng chi phÝ ë ®©y chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi
phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ
-N¬i ph¸t sinh chi phÝ bao gåm :
+Ph©n xëng, tæ ®éi, nhãm s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh nghiÖp
+Giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc toµn bé c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm
- N¬i chÞu chi phÝ bao gåm
+ Tõng s¶n phÈm, ®¬n ®Æt hµng hay h¹ng môc c«ng tr×nh
+ Nhãm s¶n phÈm
+Chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm
X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi t×nh h×nh
ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®¸p øng ®îc yªu
cÇu qu¶n lÝ chi phÝ cña doanh nghiÖp míi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tæ chøc tèt c«ng viÖc
kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh dùa vµo c¸c yÕu tè sau :
4
2.1.1 C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ
Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ
lµ toµn bé s¶n phÈm hay toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, hoÆc cã thÓ lµ nhãm s¶n
phÈm
Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ
lµ bé phËn, chi tiÕt s¶n phÈm, c¸c giai ®o¹n chÕ biÕn ph©n xëng s¶n xuÊt hoÆc
nhãm chi tiÕt bé phËn s¶n phÈm …
2.1.2 C¨n cø vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt
-Víi lo¹i h×nh ®¬n chiÕc : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ theo tõng bé phËn, tõng
s¶n phÈm
-Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t nhá : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ
c¸c ®¬n ®Æt hµng riªng biÖt
-Víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt cã khèi lîng lín : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ theo toµn
bé khèi lîng s¶n phÈm
2.1.3 C¨n cø vµo yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý vµ c¸c ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt
cña doanh nghiÖp
-Víi tr×nh ®é cao : chi tiÕt ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ë c¸c gãc ®é
kh¸c nhau
-Víi tr×nh ®é thÊp : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ bÞ h¹n chÕ vµ
thu hÑp l¹i
2.1.4. C¨n cø vµo tÝnh chÊt s¶n phÈm
-Víi s¶n phÈm cã tÝnh chÊt thêng xuyªn liªn tôc : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
lµ nhãm s¶n phÈm
-Víi s¶n phÈm cã tr×nh ®é ®éc ®¸o, c¸ biÖt : ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt lµ tõng s¶n phÈm
2.1.5 C¨n cø vµo ®Þa ®iÓm, ph¸t sinh chi phÝ, vµo môc ®Ých, c«ng dông cña
chi phÝ, tõ yªu cÇu cña viÖc tÝnh gi¸ s¶n phÈm x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
2.2 Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
2.2.1 Kh¸i niÖm
Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c
ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong
ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ
2.2.2 C¸c ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt gåm cã
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph¬ng ph¸p hay hÖ thèng ph-
¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®èi tîng
h¹ch to¸n chi phÝ.
- TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng viÖc (hay ®èi tîng ph¸t sinh chi phÝ)
Theo ph¬ng ph¸p nµy, ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh theo
tõng lo¹i s¶n phÈm, tõng lo¹i c«ng viÖc, tõng ®¬n ®Æt hµng. Trªn c¬ së ®ã kÕ
to¸n më sæ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo tõng ®èi tîng. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t
sinh ®Òu ®îc ph©n lo¹i theo s¶n phÈm, c«ng viÖc, ®¬n ®Æt hµng. Trêng hîp chi
phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt th× kÕ to¸n
dùa vµo mét tiªu chuÈn ph©n bæ cho tõng ®èi tîng vµ ghi vµo sæ t¬ng øng
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tÝnh chÝnh x¸c, kÞp thêi gi¸
thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc. Tuy nhiªn, do kh«ng chó ý ®Õn viÖc tËp
hîp chi phÝ theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh nªn ph¬ng ph¸p nµy ®· lµm h¹n chÕ
viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña tõng bé phËn trong doanh nghiÖp hay h¹n chÕ ®Õn
c«ng t¸c h¹ch to¸n néi bé. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông khi doanh nghiÖp cã
mét trong sè c¸c ®Æc ®iÓm sau : s¶n phÈm cã tÝnh ®¬n chiÕc, s¶n phÈm cã gi¸ trÞ
cao, s¶n phÈm cã kÕt cÊu phøc t¹p, s¶n phÈm s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng
-TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo giai ®o¹n c«ng nghÖ
5
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng
cña tõng bé phËn, gióp thóc ®Èy c«ng t¸c h¹ch to¸n néi bé nhng l¹i g©y khã
kh¨n cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Æc biÖt lµ khi mét d©y chuyÒn c«ng
nghÖ chÕ biÕn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông víi doanh nghiÖp cã mét trong sè c¸c ®iÒu kiÖn
sau: Quy tr×nh c«ng nghÖ phøc t¹p (cã nhiÒu ph©n xëng), s¶n phÈm cã tÝnh ®¬n
nhÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi lîng lín, gi¸ trÞ thÊp
-TËp hîp chi phÝ theo ®Þnh møc
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm gióp thêng xuyªn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®îc t×nh
h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ nhng ®ßi hái c«ng t¸c lËp ®Þnh møc ph¶i
khoa häc, chÝnh x¸c vµ toµn diÖn
-Ph¬ng ph¸p liªn hîp
§©y lµ ph¬ng ph¸p trong ®ã cã sö dông kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c
nhau ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt nh»m kh¾c phôc nhîc ®iÓm vµ ph¸t huy u ®iÓm
cña tõng ph¬ng ph¸p. Do vËy tuú tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ cã ph¬ng
ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cho thÝch hîp.
2.3 Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ
Tuú theo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp, tõng ngµnh nghÒ mµ
tr×nh tù cã nh÷ng ®iÓm riªng biÖt, nhng tr×nh tù chung gåm cã c¸c bíc sau:
-Bíc 1 : TËp hîp chi phÝ c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng sö
dông
- Bíc 2 : TÝnh to¸n vµ ph©n bæ lao vô cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm
cho tõng ®èi tîng sö dông trªn c¬ së khèi lîng vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ lao vô phôc
vô
-Bíc 3 : TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c lo¹i s¶n phÈm
cã liªn quan
- Bíc 4 : X¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k× , tÝnh ra trong gi¸ thµnh
vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm
2.4 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
2.4.1 KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (NVLTT)
Chi phÝ NVLTT lµ gi¸ trÞ (tÝnh theo gi¸ thùc tÕ xuÊt dïng) cña c¸c nguyªn,
nhiªn liÖu tiªu hao trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
- C«ng thøc ph©n bæ chi phÝ NVLTT
* Chi phÝ VL ph©n bæ cho tõng ®èi tîng =Tæng chi phÝ VL cÇn ph©n bæ +
HÖ sè ph©n bæ
*HÖ sè ph©n bæ = Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng
* Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng
- Tµi kho¶n sö dông TK621 “ Chi phÝ NVL trùc tiÕp”
+Bªn nî :Gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc
hiÖn lao vô , dÞch vô
+Bªn cã : - Gi¸ trÞ VL xuÊt dïng kh«ng hÕt
- KÕt chuyÓn chi phÝ VL trùc tiÕp
Tµi kho¶n 621 kh«ng cã sè d vµ ®îc chi tiÕt theo tõng ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
+ XuÊt kho NVL trùc tiÕp sö dông cho viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm
Nî TK 621 (chi tiÕt theo tõng ®èi tîng )
Cã TK 152: Gi¸ trÞ thùc tÕ xuÊt dïng theo tõng lo¹i
+ Mua NVL ®a th¼ng vµo bé phËn s¶n xuÊt s¶n phÈm
Nî TK 621
6
Nî TK TK 133 (¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ VAT)
Cã TK 331,111,112 : vËt liÖu mua ngoµi
Cã TK 411: nhËn liªn doanh, cÊp ph¸t
Cã TK 154 : VL tù s¶n xuÊt hay thuª gia c«ng
Cã TK 311, 336, 338… VËt liÖu vay mîn
+ Gi¸ trÞ VL xuÊt dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho hay chuyÓn sang k× sau
Nî TK 152 (chi tiÕt vËt liÖu)
Cã TK 621 (chi tiÕt ®èi tîng )
NÕu ®Ó l¹i ë bé phËn s¶n xuÊt ®Ó sö dông kú sau th× ghi sè ©m.
2.4.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (NCTT)
- Chi phÝ NCTT lµ c¸c kho¶n chi ®Ó sö dông lùc lîng lao ®éng trùc tiÕp
trong doanh nghiÖp bao gåm
+TiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n cã tÝnh chÊt l¬ng mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho
lao ®éng trùc tiÕp
+C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt theo quy chÕ tµi chÝnh mµ
doanh nghiÖp ph¶i g¸nh chÞu(KPC§ 2%, BHXH 15%, BHYT 2%)
+TrÝch tríc tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt theo dù to¸n
- Tµi kho¶n sö dông : TK622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Tµi kho¶n nµy kh«ng cã sè d vµ ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng nh tµi
kho¶n 621
+Bªn nî : Chi phÝ NCTT thùc tÕ ph¸t sinh
+Bªn cã : KÕt chuyÓn chi phÝ NCTT
- Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
+TËp hîp chi phÝ NCTT
Nî TK 622 ( chi tiÕt theo tõng ®èi tîng )
Cã TK 334 (3382, 3383, 3384) C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng 19%)
Cã TK 335 : TiÒn l¬ng trÝch tríc
Cã TK 3388 : tiÒn thuª CN bªn ngoµi (nÕu cã)
+ Ph¶n ¸nh kho¶n ghi gi¶m chi phÝ
Nî TK 335
Cã TK 622
+ Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ NCTT sang ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
Nî TK 154
Cã TK 622
2.4.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung (SXC)
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt s¶n phÈm cã tÝnh phôc vô chung cho quy tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
- Chi phÝ SXC cã c¸c ®Æc ®iÓm :
+Bao gåm nhiÒu yÕu tè nh : l¬ng nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng, khÊu hao
TSC§
+Khã x¸c ®Þnh ®îc ®èi tîng chÞu chi phÝ trùc tiÕp
+ Mang tÝnh chÊt chi phÝ cè ®Þnh
- Tµi kho¶n sö dông : TK627 “ chi phÝ s¶n xuÊt chung “
Bªn nî : TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung
Bªn cã : - C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ SXC
- KÕt chuyÓn chi phÝ SXC
Tµi kho¶n 627 kh«ng cã sè d vµ ®îc më chi tiÕt theo tõng tiÓu kho¶n
7
- Tr×nh tù h¹ch to¸n
+Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
Nî TK 627
Cã TK 334: tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn ph©n xëng
Cã TK 338: trÝch c¸c kho¶n theo l¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn ph©n xëng (9%)
+Chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng chung ( xuÊt tõ kho)
Nî TK 627
Cã TK 152 : gi¸ trÞ vËt liÖu xuÊt dïng
+XuÊt c«ng cô dông cô sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm
*Lo¹i ph©n bæ 1 lÇn
Nî TK 627
Cã TK 153 : gi¸ trÞ c«ng cô, dông cô xuÊt dïng
*Lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn (Cã 2 bót to¸n )
Nî TK 142 hoÆc Nî TK 627
Cã TK 153 Cã TK 142: møc ph©n bæ hµng th¸ng
+TÝnh khÊu hao TSC§ sö dông phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt
Nî TK 627
Cã TK 214 : khÊu hao TSC§
Nî TK 009: Sè khÊu hao ®· trÝch
+Khi trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§
Nî TK 627
Cã TK 335 : trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§
+ TÝnh c¸c kho¶n mua ngoµi vµ chi phÝ phôc vô trùc tiÕp s¶n xuÊt
Nî TK 627 : chi phÝ theo gi¸ cha cã thuÕ
Nî TK 133 : ( VAT :theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ )
Cã TK 331, 111, 112 , 141 : Tæng sè tiÒn ph¶i tr¶
+ ThuÕ tµi nguyªn ph¶i nép (nÕu cã)
Nî TK 627
Cã TK 333
+Cuèi k× tÝnh ph©n bæ chi phÝ SXC cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan
Chi phÝ SXC ph©n bæ cho tõng ®èi tîng =
Tæng chi phÝ SXC x Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi tîng
Tæng tiªu thøc ph©n bæ
2.4.4. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm
KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm
®· s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn trªn tµi kho¶n 154
- Tµi kho¶n sö dông : TK154 “ Chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh dë dang “
+Bªn nî : Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong k×
+Bªn cã : -C¸c kho¶n thu ®îc ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
- Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm hoµn thµnh
+ D cuèi k× (bªn nî) : Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
C¸c doanh nghiÖp khi vËn dông TK 154 ph¶i më chi tiÕt TK 154 cho tõng
®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
Cuèi k× tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong k×
+Chi phÝ NVL trùc tiÕp
Nî TK 154
Cã TK 621
8
+ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
Nî TK 154
Cã TK 622
+ Chi phÝ s¶n xuÊt chung
Nî TK 154
Cã TK 627
+Trêng hîp cã c¸c kho¶n thu ®îc ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
Nî TK 152, 111, 112
Cã TK 154
+ KÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
Nî TK 155, 632, 157
Cã TK 154
2.5. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k×
Ph¬ng ph¸p nµy h¹ch to¸n c¸c phÇn t¬ng tù nh trêng hîp kª khai thêng
xuyªn, chØ cã ®iÓm kh¸c lµ sö dông TK631 thay cho TK154 ®Ó tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt cïng TK611 ®Ó h¹ch to¸n NVLTT
2.5.1 KÕ to¸n chi phÝ NVL trùc tiÕp
-KÕ to¸n chi phÝ NVLTT ®îc ph¶n ¸nh trªn TL 621. Theo ph¬ng ph¸p
kiÓm kª ®Þnh k× , cuèi k× sau khi kiÓm kª x¸c ®Þnh trÞ gi¸ NVL cßn l¹i, kÕ to¸n
tÝnh vµ kÕt chuyÓn trÞ gi¸ NVL ®· sö dông phôc vô cho s¶n xuÊt s¶n phÈm
trong k× vµ ghi :
Nî TK 621
Cã TK 611 : trÞ gi¸ NVL ®· sö dông
KÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT sang TK631 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n
phÈm
Nî TK 631
Cã TK 621
2.5.2 KÕ to¸n chi phÝ NCTT ( ph¶n ¸nh trªn TK 622 )
- TËp hîp chi phÝ NCTT (t¬ng tù ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn)
- Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ NCTT sang TK631 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ
cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
Nî TK 631
Cã TK 622
2.5.3 KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung
- Tµi kho¶n sö dông : TK 627 ( Chi phÝ SXC )
- TËp hîp chi phÝ SXC ( t¬ng tù ph¬ng ph¸p KKTX )
- Cuèi k× kÕt chuyÓn chi phÝ SXC ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng liªn quan
Nî TK 631
Cã TK 627
2.5.4 Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Theo ph¬ng ph¸p KK§K viÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
thùc tÕ cña s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn trªn TK 631 “ gi¸ thµnh s¶n xuÊt“
Néi dung tµi kho¶n
+Bªn nî : -Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu k×
-Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k×
+Bªn cã : -Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
- Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
9
- Tµi kho¶n 631 kh«ng cã sè d
-C¸c doanh nghiÖp khi vËn dông TK631 ph¶i më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
- TK 631 chØ ®îc sö dông ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp kÕ to¸n hµng tån kho theo
ph¬ng ph¸p KK§K
H¹ch to¸n
- §Çu k× : kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt
Nî TK 631
Cã TK 154
-Cuèi k× :
+Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k×
Nî TK 631
Cã TK 621
Nî TK 631
Cã TK 622
Nî TK 631
Cã TK 627
+ KiÓm kª ®¸nh gi¸ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
Nî TK 154
Cã TK 631
+ TÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt trong k×
Nî TK 632
Cã TK 631
II.Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm (GTSP)
GTSP lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng t¸c, s¶n phÈm, lao
vô ®· hoµn thµnh
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét ph¹m trï cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh lîng
gi¸ trÞ cña nh÷ng hao phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®· thùc sù chi ra
cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm
nh÷ng chi phÝ tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô
ph¶i ®îc båi hoµn ®Ó t¸i s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp mµ kh«ng bao gåm nh÷ng chi
phÝ ph¸t sinh trong k× kinh doanh cña doanh nghiÖp
10
2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh
§Ó phôc vô yªu cÇu cña qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ thµnh còng
nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xem xÐt díi nhiÒu gãc ®é,
nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh nh sau :
2.1 Ph©n theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch :®îc x¸c ®Þnh tríc khi bíc vµo kinh doanh trªn c¬ së
gi¸ thµnh thùc tÕ k× tríc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña k× kÕ ho¹ch
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc :®îc x¸c ®Þnh tríc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ
x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt
®Þnh trong k× kÕ ho¹ch ( thêng lµ ngµy ®Çu th¸ng)
- Gi¸ thµnh thùc tÕ : lµ chØ tiªu ®îc x¸c ®Þnh sau khi ®· kÕt thóc qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt dùa trªn c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n
phÈm
2.2 Ph©n theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ
Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, chØ tiªu gi¸ thµnh ®îc chia thµnh gi¸ thµnh
s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh tiªu thô
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng) :lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh
tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm
trong ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt
- Gi¸ thµnh tiªu thô (cßn gäi lµ gi¸ thµnh toµn bé hay gi¸ thµnh ®Çy ®ñ) : lµ
chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n
xuÊt ,tiªu thô s¶n phÈm. Gi¸ thµnh tiªu thô ®îc tÝnh theo c«ng thøc :
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm = Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm + Chi
phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp + Chi phÝ b¸n hµng
3. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
3.1 §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
VÒ thùc chÊt, x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh lµ viÖc x¸c
®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái phØa tÝnh
gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ. §èi tîng ®ã cã thÓ lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt hay ®ang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt tuú theo yªu cÇu cña h¹ch to¸n
kinh tÕ néi bé vµ tiªu thô s¶n phÈm
§Ó ph©n biÖt ®îc ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh ngay c¶ khi chóng ®ång nhÊt lµ mét cÇn dùa vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt (gi¶n ®¬n hay phøc t¹p), vµo lo¹i h×nh s¶n xuÊt (®¬n chiÕc hay
hµng lo¹t), vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý , tæ chøc kinh doanh (cao, thÊp)…
3.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Tuú theo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt , ®Æc ®iÓm cña ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh, k× tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n nghiªn
cøu, lùa chän, ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®¶m b¶o tÝnh ®óng,
®ñ ,chÝnh x¸c gi¸ thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt
- Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ gi¶n
®¬n, mçi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt t¬ng øng víi mçi ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh
Chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo tõng ®èi tîng. Cuèi k× kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh
theo c«ng thøc :
Tæng gi¸ thµnh SP hoµn thµnh = D ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× -
Ph¸t sinh gi¶m + D cuèi k×
Trong ®ã :
* D ®Çu k× lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu k× = D cuèi k× tríc khi chuyÓn
sang
11
* Chi phÝ ph¸t sinh trong k× : gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ
nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung
* Ph¸t sinh gi¶m trong k× gåm gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi, tiÒn båi thêng ph¶i
thu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
* D cuèi k×: lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi k× ®îc x¸c ®Þnh qua kiÓm kª
vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang Trong viÖc tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña
s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt, vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i tÝnh ®óng ®îc chi phÝ s¶n xuÊt
dë dang cuèi k× .Chi phÝ s¶n xuÊt DDCK nµy cã thÓ ®îc tÝnh theo nh÷ng ph¬ng
ph¸p kh¸c nhau :
*TÝnh theo s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
Theo ph¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ
s¶n xuÊt trong k× theo møc ®é hoµn thµnh. Do ®ã, khi kiÓm kª võa ph¶i x¸c ®Þnh
®îc sè lîng s¶n phÈm lµm dë, võa ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é hoµn thµnh. Trªn
c¬ së ®ã, quy ®æi s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ra sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng
®¬ng ®Ó tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
C¸ch tÝnh cña ph¬ng ph¸p nµy :
-§èi víi chi phÝ NVL : nÕu bá vµo tõ ®Çu mét lÇn khi bíc vµo s¶n xuÊt th×
s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm lµm dë ®îc tÝnh nh nhau
Chi phÝ lµm dë cuèi k× =
Chi phÝ lµm dë ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SL s¶n phÈm
Sè lîng SP hoµn thµnh trong k× +SLSP lµm dë trong k× lµm dë CK
-§èi víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c bá dÇn theo møc ®é chÕ biÕn s¶n xuÊt SP
(chi phÝ NCTT, chi phÝ SXC) sÏ tÝnh cho SP lµm dë CK theo møc ®é hoµn thµnh
Chi phÝ SP lµm dë cuèi k× =
Chi phÝ lµm dë ®Çu k× +Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SLSP hoµn th
SLSP hoµn thµnh trong k× +SLSP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
*TÝnh theo 50% chi phÝ chÕ biÕn theo c«ng thøc :
Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cha hoµn thµnh
= gi¸ trÞ NVL chÝnh n»m trong SPDD + 50% chi phÝ chÕ biÕn
* TÝnh theo chi phÝ NLTT, hoÆc theo chi phÝ NCTT : gi¸ trÞ SPDD chØ bao
gåm chi phÝ nguyªn liÖu trùc tiÕp hoÆc nh©n c«ng trùc tiÕp
*TÝnh theo chi phÝ ®Þnh møc hoÆc theo kÕ ho¹ch : c¨n cø vµo ®Þnh møc tiªu
hao cho c¸c kh©u, c¸c bíc, c¸c c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm ®Ó
x¸c ®Þnh gi¸ trÞ SPDD
Ngoµi ra, cßn sö dông mét sè ph¬ng ph¸p kh¸c ®Ó tÝnh gi¸ trÞ SPDD
-Ph¬ng ph¸p hÖ sè
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ trong cïng mét
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , cïng sö dông mét thø nguyªn liÖu vµ mét lîng lao ®éng, nh-
ng thu ®îc ®ång thêi nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau vµ chi phÝ kh«ng tËp hîp riªng
cho tõng lo¹i s¶n phÈm ®îc mµ ph¶i tËp hîp chung cho c¶ qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt .Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt, kÕ to¸n c¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy
®æi c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm gèc, råi tõ ®ã, dùa vµo tæng chi phÝ liªn quan
®Õn gi¸ thµnh c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· tËp hîp ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc vµ
gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm
* Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm gèc =
Tæng gi¸ thµnh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm
Tæng sè s¶n phÈm gèc (kÓ c¶ quy ®æi )
* Gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i =
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ SP gèc x HÖ sè quy ®æi SP tõng lo¹i
* Q0 = ( Qi . Hi (i = 1… n)
12
trong ®ã : Q0 : Tæng sè SP gèc ®· quy ®æi
Qi : Sè lîng SP i ( i = 1..n)
Hi : hÖ sè quy ®æi SP i ( i= 1…n)
* Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c lo¹i s¶n phÈm =
Gi¸ trÞ SP dë dang ®Çu k× + Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k×
- Gi¸ trÞ SP dë dang cuèi k×
- Ph¬ng ph¸p tÝnh theo sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
Theo ph¬ng ph¸p nµy s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ
trong k× theo møc ®é hoµn thµnh. Do ®ã, khi kiÓm kª võa ph¶i x¸c ®Þnh ®îc sè
lîng s¶n phÈm lµm dë, võa ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc ®é hoµn thµnh, trªn c¬ së ®ã
quy ®æi s¶n phÈm lµm dë cuèi k× ra sè s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng ®Ó tÝnh
chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi k×
+ C¸ch tÝnh
* §èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu nÕu bá vµo tõ ®Çu mét lÇn khi bíc vµo
s¶n xuÊt th× s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n phÈm lµm dë ®îc tÝnh nh nhau
Chi phÝ SP lµm dë cuèi k× =
Chi phÝ lµm dë ®Çu k× +Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x Sè lîng SL
SL hoµn thµnh trong k× + SL SP lµm dë cuèi k× lµm dë cuèi k×
* §èi víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c bá dÇn theo møc ®é chÕ biÕn s¶n xuÊt
(chi phÝ NCTT, chi phÝ SXC sÏ tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë cuèi k× theo møc ®é
hoµn thµnh)
Chi phÝ s¶n phÈm lµm dë cuèi k× =
Chi phÝ SP lµm dë ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh trong k× x SL SP hoµn thµnh T§
SL SP hoµn thµnh trong k× + SL SP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh nöa
thµnh phÈm
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ
phøc t¹p kiÓu liªn tôc. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn s¶n phÈm tr¶i qua nhiÒu bíc
chÕ biÕn. §èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ tõng bíc, tõng ph©n xëng trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt .§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ nöa thµnh phÈm ë tõng bíc trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt vµ thµnh phÈm hoµn thµnh ë bíc cuèi cïng
Theo ph¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh cña nöa thµnh phÈm ë bíc tr-
íc chuyÓn sang bíc sau ®Ó tÝnh gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm bíc sau. Cø thÕ tiÕp
tôc cho ®Õn khi tÝnh ®îc gi¸ thµnh cña thµnh phÈm hoµn thµnh ë bíc cuèi cïng.
Ta cã c«ng thøc :
ZNTP1 = D§K1 + C1 - DCK1
ZNTP2 = ZNTP1 + D§K2 + C2 - DCK2
….
ZTPn = ZNTP(n-1) + D§Kn + Cn - DCKn
- Ph¬ng ph¸p tû lÖ
Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm
chÊt kh¸c nhau nh may mÆc, dÖt kim, ®ãng giÇy, c¬ khÝ chÕ t¹o (dông cô, phô
tïng… ) ®Ó gi¶m bít khèi lîng h¹ch to¸n, kÕt to¸n thêng tiÕn hµnh tËp hîp chi
phÝ s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i .C¨n cø vµo tØ lÖ phÝ gi÷a chi phÝ s¶n
xuÊt thùc tÕ víi chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch (hoÆc ®Þnh møc), kÕ to¸n sÏ tÝnh ra
gi¸ thµnh ®¬n vÞ vµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng lo¹i
* Gi¸ thµnh thùc tÕ ®¬n vÞ s¶n phÈm tõng lo¹i =
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®¬n vÞ SP tõng lo¹i x TØ lÖ chi phÝ
Víi : TØ lÖ chi phÝ =
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c lo¹i SP x 100
13
Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c¸c lo¹i SP
- Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ
Ph¬ng ph¸p nµy chØ ¸p dông ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ mét ®èi tîng tÝnh
gi¸ thµnh t¬ng øng víi nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Tr×nh tù tÝnh gi¸ thµnh nh sau :
Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®îc tËp hîp theo tõng ®èi tîng . Cuèi k× kÕ to¸n
ph¶i ph©n bæ chi phÝ cña tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh trªn c¬ së kÕt qu¶ kiÓm kª vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ s¶n phÈm dë
dang.
Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh =
Chi phÝ giai ®o¹n 1 ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh + … + Chi phÝ giai
®o¹n n ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh
- Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp ®· x¸c ®Þnh ®îc mét hÖ
thèng ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt t¬ng ®èi chÝnh x¸c vµ x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ theo tõng lo¹i chi phÝ ®· ®îc ®Þnh møc
C«ng thøc : Tæng gi¸ thµnh = Tæng gi¸ thµnh ®Þnh møc +/- Chªnh lÖch
do thay ®æi ®Þnh møc +/- Tho¸t ly ®Þnh møc
-Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông cho doanh nghiÖp cã cïng mét quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt võa thu ®îc s¶n phÈm chÝnh, võa thu ®îc s¶n phÈm phô. §èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh
(Gi¸ thµnh SP chÝnh = D ®Çu k× + Chi phÝ ph¸t sinh t¨ng - Ph¸t sinh gi¶m -
D cuèi k× - Gi¸ trÞ SP phô
(Gi¸ trÞ SP phô ®îc tÝnh b»ng gi¸ thùc tÕ b¸n trªn thÞ trêng hoÆc theo gi¸ íc
tÝnh )
- Ph¬ng ph¸p liªn hîp
Ph¬ng ph¸p nµy thùc chÊt lµ viÖc vËn dông 2 hay nhiÒu ph¬ng ph¸p ®· nªu
ë trªn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
4. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong mét sè lo¹i h×nh doanh
nghiÖp chñ yÕu
4.1 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n
Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n lµ nh÷ng doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét
hoÆc mét sè Ýt mÆt hµng víi sè lîng lín, chu k× s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë
dang kh«ng cã hoÆc kh«ng ®¸ng kÓ nh c¸c doanh nghiÖp khai th¸c than, quÆng,
h¶i s¶n…;c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®éng lùc (®iÖn, n íc, khÝ ®èt). Do sè lîng
mÆt hµng Ýt nªn ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh theo s¶n
phÈm, mçi mÆt hµng s¶n xuÊt ®îc më mét sæ (hoÆc thÎ) h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt. C«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh thêng ®îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo ph¬ng
ph¸p trùc tiÕp (gi¶n ®¬n) hoÆc ph¬ng ph¸p liªn hîp.
4.2 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng
§èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng
®¬n ®Æt hµng cô thÓ. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng
®¬n ®Æt hµng. Tuú theo tÝnh chÊt vµ sè lîng s¶n phÈm cña tõng ®¬n sÏ ¸p dông
ph¬ng ph¸p thÝch hîp nh ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p hÖ sè, ph¬ng ph¸p
tæng céng chi phÝ hay ph¬ng ph¸p liªn hîp…
§Æc ®iÓm cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ trong c¸c doanh nghiÖp nµy lµ toµn bé
chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®Òu ®îc tËp hîp theo tõng ®¬n ®Æt hµng kh«ng kÓ sè
lîng s¶n phÈm cña ®¬n ®Æt hµng ®ã nhiÒu hay Ýt, quy tr×nh c«ng nghÖ ®¬n gi¶n
hay phøc t¹p
14
ViÖc tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp nµy chØ tiÕn hµnh khi ®¬n ®Æt
hµng hoµn thµnh nªn k× tÝnh gi¸ thµnh thêng kh«ng nhÊt trÝ víi k× b¸o c¸o. §èi
víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®Õn k× b¸o c¸o cha hoµn thµnh th× toµn bé chi phÝ ®·
tËp hîp theo ®¬n ®ã ®Òu ®îc coi lµ s¶n phÈm dë dang cuèi k× chuyÓn k× sau. §èi
víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh th× tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®îc theo ®¬n
®ã chÝnh lµ tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ®¬n chia cho sè lîng s¶n phÈm trong
®¬n
4.3 Doanh nghiÖp cã tæ chøc bé phËn s¶n xuÊt - kinh doanh phô
S¶n xuÊt phô lµ ngµnh ®îc tæ chøc ra ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt - kinh doanh.
S¶n phÈm, lao vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phô ®îc sö dông phôc vô cho c¸c
nhu cÇu s¶n xuÊt - kinh doanh chÝnh, phÇn cßn l¹i cã thÓ cung cÊp cho bªn
ngoµi.
-Trêng hîp kh«ng cã sù phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt, kinh
doanh phô hoÆc gi¸ trÞ vµ khèi lîng phôc vô kh«ng ®¸ng kÓ : Chi phÝ s¶n xuÊt
sÏ ®îc tËp hîp riªng theo tõng bé phËn, tõng lo¹i ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh
doanh phô. Gi¸ thµnh s¶n phÈm , lao vô cña tõng bé phËn sÏ ®îc tÝnh theo ph-
¬ng ph¸p trùc tiÕp
- Trêng hîp cã sù phôc vô lÉn nhau ®¸ng kÓ gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt,
kinh doanh phô cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c tÝnh gi¸ thµnh
sau ®©y:
+ Ph¬ng ph¸p ®¹i sè : Lµ ph¬ng ph¸p x©y dùng vµ gi¶i c¸c ph¬ng tr×nh ®¹i
sè ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ,lao vô cña s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô c¸c ®èi
tîng
+Ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh ban ®Çu: Theo ph¬ng ph¸p
nµy tríc hÕt ph¶i tÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ ban ®Çu cña tõng bé phËn s¶n xuÊt kinh
doanh phô vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phôc vô lÉn nhau gi÷a chóng
+ Ph¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : Tr×nh tù tÝnh gi¸
thµnh t¬ng tù nh ph¬ng ph¸p trªn chØ kh¸c thay gi¸ thµnh ®¬n vÞ kÕ ho¹ch ®Ó
tÝnh gi¸ trÞ phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt kinh doanh phô. TiÕp
theo x¸c ®Þnh gi¸ trÞ phôc vô cho c¸c ®èi tîng kh¸c theo gÝ thµnh ®¬n vÞ míi
4.4 Doanh nghiÖp ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc
Nh÷ng doanh nghiÖp mµ cã thÓ ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc lµ
nh÷ng doanh nghiÖp cã qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®· ®i vµo s¶n xuÊt æn ®Þnh,
c¸c lo¹i ®Þnh møc kinh tÕ kÜ thuËt t¬ng ®èi hîp lÝ, chÕ ®é qu¶n lÝ ®Þnh møc ®· ®-
îc kiÖn toµn vµ ®i vµo nÒ nÕp thêng xuyªn, tr×nh ®é tæ chøc vµ nghiÖp vô kÕ
to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¬ng ®èi v÷ng vµng vµ c«ng t¸c
h¹ch to¸n ban ®Çu cã nÒ nÕp chÆt chÏ.
Trªn c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao lao ®éng vËt t hiÖn hµnh vµ dù ®o¸n
vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sÏ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña tõng lo¹i
s¶n phÈm. §ång thêi h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi, c¸c chªnh lÖch so víi ®Þnh
møc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ
thùc tÕ ph¸t sinh trong k× thµnh ba lo¹i : Theo ®Þnh møc, chªnh lÖch do thay ®æi
®Þnh møc vµ chªnh lÖch so víi ®Þnh mcs. Tõ ®ã tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ thµnh
thùc tÕ cña s¶n phÈm b»ng c¸ch:
Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm = Gi¸ thµnh ®Þnh møc SP +/- Chªnh lÖch do
thay ®æi ®Þnh møc +/- Chªnh lÖch so víi ®Þnh møc
ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh ®Þnh møc ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ®Þnh møc tiªn
tiÕn ngµy ®Çu k×. ViÖc thay ®æi ®Þnh møc ®îc tiÕn hµnh vµo ngµy ®Çu th¸ng, nÕu
thay ®æi vµo gi÷a th¸ng th× ®Çu th¸ng sau míi ph¶i ®iÒu chØnh gi¸ thµnh ®Þnh
møc .
4.5 Doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÕ biÕn liªn tôc (Ph¬ng ¸n
ph©n bíc)
15
§©y lµ nh÷ng doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm bao
gåm nhiÒu bíc nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, mçi bíc t¹o ra mét
lo¹i b¸n thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm ë bíc tríc lµ ®èi tîng chÕ biÕn cña bíc
sau. Trong nh÷ng doanh nghiÖp nµy, ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ thÝch hîp
nhÊt lµ h¹ch to¸n theo bíc chÕ biÕn .
Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thêng lµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp kÕt hîp ph¬ng
ph¸p tæng céng chi phÝ hay hÖ sè (hoÆc tØ lÖ)
+ TÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm
S¬ ®å tr×nh tù h¹ch to¸n :
Chi phÝ NVL + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ thµnh b¸n TP
chÝnh biÕn bíc 1 bíc 1 bíc 1
Gi¸ thµnh b¸n + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Gi¸ thµnh b¸n TP
TP bíc 1 biÕn bíc 2 bíc 2 bíc 2
….
Gi¸ thµnh b¸n + Chi phÝ chÕ - Gi¸ trÞ SPDD = Tæng gi¸ thµnh TP
TP bíc (n-1) biÕn bíc n bíc n
+ TÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc theo ph¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm
Theo ph¬ng ¸n nµy ,kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm
hoµn thµnh trong tõng giai ®o¹n mµ chØ cÇn tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm hoµn
thµnh b»ng c¸ch tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn
kh¸c trong giai ®o¹n c«ng nghÖ .
16
PhÇn II
Thùc tr¹ng vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt
I. Thùc tr¹ng
Trong nh÷ng n¨m võa qua hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam liªn tôc ®îc
c¶i tiÕn vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. §iÒu ®ã gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh
tÕ vµ n¨ng suÊt lao ®éng kÕ to¸n trong toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi riªng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngµy nay, c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh mÏ. ViÖc
x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh s¸ch gi¸ phï hîp lµ mét vÊn ®Ò quan träng kh«ng
thÓ thiÕu víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã, tríc hÕt doanh
nghiÖp ph¶i thùc hiÖn thËt tèt kh©u h¹ch to¸n kÕ to¸n chi phÝ s¶n phÈm vµ gi¸
thµnh s¶n xuÊt. H¹ch to¸n kÕ to¸n ngµy cµng ®îc coi träng bëi thùc tÕ chøng
minh r»ng chØ cã coi träng c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh míi cã thÓ ®a ra nh÷ng
th«ng tin chÝnh x¸c ®Ó cã ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh qu¶n lý s¸ng suèt.
Tuy vËy thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ë ViÖt Nam ngoµi nh÷ng u ®iÓm næi
bËt vÉn cßn tån t¹i song song mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh
1.Nh÷ng u ®iÓm
Cã thÓ nãi hÖ thèng tµi kho¶n trong c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ë níc
ta ®îc x©y dùng t¬ng ®èi hoµn chØnh vµ khoa häc. §iÒu ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt h¹ch to¸n chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ chi phÝ
s¶n xuÊt ®Ó tõ ®ã tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, hîp lý gãp
phÇn ®em ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh x¸c ®¸ng trong chiÕn lîc kinh doanh ®em l¹i
lîi nhuËn cho doanh nghiÖp
Nh×n chung trong c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ta thÊy : hÖ thèng c¸c
tµi kho¶n TK621, TK622, TK627, TK154 … ®Òu ® îc quy ®Þnh kh¸ chi tiÕt vµ cô
thÓ vÒ ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n. V× thÕ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n
xuÊt trë nªn ®¬n gi¶n vµ thuËn lîi h¬n nhiÒu .
Bªn c¹nh ®ã c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm còng rÊt phong phó,
dÔ hiÓu ,dÔ ¸p dông víi c¸c trêng hîp cô thÓ. §Æc biÖt mçi ph¬ng ph¸p ®Òu chØ
râ tõng ®èi tîng phï hîp cô thÓ nh : Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ®îc ¸p dông trong
c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, sè lîng hµng Ýt ,s¶n xuÊt
víi khèi lîng lín vµ chu k× s¶n xuÊt ng¾n nh : c¸c nhµ m¸y ®iÖn, níc, c¸c
doanh nghiÖp khai th¸c ( quÆng, than, gç …). ChÝnh v× thÕ mµ c«ng t¸c tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm còng kh«ng qu¸ phøc t¹p
Ngoµi ra ph¶i nãi ®Õn c«ng t¸c tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n ë c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt ë níc ta ngµy cµng ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ cña m×nh trong c«ng viÖc
t¨ng cêng qu¶n lý c«ng t¸c kÕ to¸n. Trong nh÷ng n¨m võa qua bé m¸y kÕ to¸n
níc ta t¨ng c¶ vÒ mÆt sè lîng vµ chÊt lîng. XÐt riªng c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt
®éi ngò c¸n bé kÕ to¸n cã tr×nh ®é ®¹i häc t¨ng 30% trong 5 n¨m võa qua. §©y
lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng cho sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng bé m¸y kÕ to¸n ViÖt
Nam
17